OECD ve FAO'dan ortak rapor: Doðu Avrupa'ya Türkiye liderlik edecek

Küresel gýda ve tarýmsal tüketimdeki büyümede gelecek 10 yýlda Çin'in etkisi giderek azalýrken, Güney Asya ülkeleri ve Hindistan'ýn payýnýn keskin þekilde artacaðý öngörüldü.

Ekonomik Ýþbirliði ve Kalkýnma Örgütü (OECD) ve Birleþmiþ Milletler Gýda ve Tarým Örgütünün (FAO), bu yýl 20'incisi hazýrlanan ve 2024-2033 yýllarýný kapsayan Tarýmsal Görünüm raporu yayýmlandý.

Buna göre, son 20 yýlda özellikle düþük ve orta gelirli ekonomilerdeki nüfus ve gelir artýþýna baðlý olarak tarýmsal ürün tüketimi artýþ gösterdi. Teknoloji ve inovasyondaki ilerlemeler ve doðal kaynak üretimindeki büyümeyle bu ülkeler üretimlerini de hýzla artýrýrken, tarýmsal üretim ve tüketim noktalarýnýn kaymasý bu dönemde uluslararasý tarým ticaret modellerinde deðiþikliðe yol açtý.

Bu deðiþikliklerin etkisiyle, küresel tarým ve balýkçýlýk ürünleri toplam tüketiminin, büyük ölçüde düþük ve orta gelirli ülkelerde olmak üzerek, gelecek 10 yýl içinde yýllýk yüzde 1 büyümesi bekleniyor. Küresel gýda tüketiminin ise bu dönemde nüfus ve gelir artýþýna baðlý olarak yýllýk yüzde 1,2 artacaðý hesaplanýyor.

Çoðu bölgede, hayvansal kaynaklý gýdalarýn payýnýn artmasý ve bunun sonucunda hayvancýlýk üretiminin geniþlemesi, bu büyümeye baðlý olarak da ürünlerin yem olarak kullanýmýndaki büyümenin doðrudan gýda kullanýmýndaki artýþý geride býrakmasý bekleniyor.

- TÜKETÝMDEKÝ BÜYÜMENÝN YÜZDE 31'ÝNÝ GÜNEY ASYA VE HÝNDÝSTAN OLUÞTURACAK

Küresel gýda ve tarýmsal tüketimin büyümesinde Çin'in aðýrlýklý etkisi ise giderek azalýyor. Çin'in son 10 yýlda küresel tüketim artýþýnda yüzde 28 olan payýnýn gelecek 10 yýlda yüzde 11'e düþeceði tahmin ediliyor. Bu düþüþte ülkedeki beslenme alýþkanlýklarýnýn oturmasý, daha yavaþ gelir artýþý ve azalan nüfusun etkili olmasý bekleniyor.

Küresel gýda ve tarýmsal tüketimde Çin'in azalan etkisine karþýn, artan kent nüfuslarý ve refah düzeylerine baðlý olarak, Hindistan ve Güney Doðu Asya ülkelerinin küresel tüketimdeki paylarýný gelecek 10 yýlda büyüyeceði ve 2033 itibarýyla küresel tüketim artýþýnýn yaklaþýk yüzde 31'ini oluþturacaðý tahmin ediliyor.

- ULUSLARARASI TOPLUM "SIFIR AÇLIK" HEDEFÝNDE SINIFTA KALABÝLÝR

Rapora göre, orta gelirli ülkelerde kalori alýmýnýn büyük ölçüde temel gýda maddeleri, hayvansal ürünler ve yaðlarýn daha fazla tüketilmesi nedeniyle 10 yýlda yüzde 7 artmasý bekleniyor.

Düþük gelirli ülkelerde ise yüzde 4 olarak öngörülen bu oran, uluslararasý toplumun 2030 Sürdürülebilir Kalkýnma Hedefleri kapsamýnda "sýfýr açlýk" hedefine ulaþamayacaðýný gösteriyor.

Ayrýca, bu ülkelerdeki gelir kýsýtlarý, hayvansal ürünler, balýk ve su ürünleri, sebze ve meyvelere dayalý daha besleyici ve protein açýsýndan zengin diyetlere geçiþi engellerken temel gýdalara olan baðýmlýlýðýn sürmesine yol açýyor.

- DOÐU AVRUPA'DA ÜRETÝMDEKÝ BÜYÜMEYE TÜRKÝYE LÝDERLÝK EDECEK

Rapora göre, dünya nüfusunun yüzde 12'sinin yaþadýðý ve Türkiye'nin de dahil olduðu Avrupa ve Orta Asya bölgesinin küresel gýda ve tarýmsal üretimdeki payý 2033 itibarýyla yüzde 14 azalabilir.

Bu düþüþte, Rusya-Ukrayna Savaþý nedeniyle Ukrayna'nýn üretim kapasitesinin zarar görmüþ olmasý ve Avrupa Birliði'nin (AB) sürdürülebilir konusuna odaklanmasý etkili olabilir.

Bu kapsamda bölgenin tarýmsal ve balýk üretiminin net deðerinin 2033'e kadar 2021-2023 dönemine kýyasla sadece yüzde 7 artacaðý hesaplanýyor. Bu oran, son 10 yýlda görülen büyümenin yarýsýndan daha az ve Avrupa'daki üretimdeki önemli bir yavaþlamaya iþaret ediyor.

Ukrayna'nýn 2033'e kadar tarihi üretim kapasitesine ulaþýlacaðý varsayýlsa da bölgedeki toparlanmanýn yavaþ olmasý beklenirken, Doðu Avrupa'da üretimdeki büyümeye yüzde 25 ile Türkiye'nin liderlik edeceði öngörülüyor. Türkiye'yi ise üretim artýþýndaki yüzde 7 payý ile Rusya'nýn takip etmesi bekleniyor.

Batý Avrupa'da ise üretim artýþýnýn 2033'e kadar sadece yüzde 1,6 seviyesinde kalacaðý ve Orta Asya'da Kazakistan'daki hýzlý geniþlemenin etkisiyle yüzde 24'lük bir büyüme görüleceði tahmin ediliyor.

- GIDA ÝSRAFI VE FÝYATLAR

OECD-FAO görünümüne göre, gýda israfýnýn 2030'a kadar yarýya indirilmesi, dünyada tarým sektörü kaynaklý sera gazý emisyonlarýnýn yüzde 4 ve yetersiz beslenen insan sayýsýnýn 153 milyon azaltýlmasýný saðlayabilir.

Gelecek 10 yýlda uluslararasý referans gýda fiyatlarýnda ise hafif bir düþüþ öngörülüyor ancak bu durum yerel perakende gýda fiyatlarýna yansýmayabilir.

Uluslararasý referans fiyatlarýndaki olasý deðiþimler, enflasyon, lojistik ve iþleme maliyetleri nedeniyle yerel perakende fiyatlarýnda ayný þekilde görülmeyebilir. Bu nedenle, yerel koþullarýn bu þekilde kötüleþmesi geçim kaynaklarýný zorlayabilir ve hassas durumdaki tüketicilerin gýda güvenliðini tehdit edebilir.