Projelerini tamamlayamadýlar! Bölgesel güçlerin boþluðunu Türkiye dolduracak
Türkiye-Somali Hidrokarbon Arama ve Üretim Anlaþmasý'na dikkat çeken uzmanlar, 'Türkiye'nin, Somali sularýnda daha önce faaliyet gösteren ancak projelerini tamamlayamayan Batýlý ve bölgesel güçlerin boþluðunu doldurmasý, Somali'deki istikrarý ve yabancý yatýrým çekme potansiyelini artýrarak iki ülke arasýndaki çok boyutlu iþbirliðini güçlendirecektir' ifadelerini kullandý.
ORSAM Kuzey Afrika Koordinatörü Dr. Kaan Devecioðlu, Oruç Reis Sismik Araþtýrma Gemisinin eylülde Somali'ye doðal gaz ve petrol aramak üzere gitmesini ve bunun Türkiye-Somali enerji iþbirliðindeki önemini AA Analiz için kaleme aldý.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakaný Alparslan Bayraktar, Türkiye ile Somali arasýnda imzalanan "Hidrokarbon Arama ve Üretim Anlaþmasý" çerçevesinde, Türkiye'nin Somali denizlerinde 3 blokta doðal gaz ve petrol arayacaðýný ve bu kapsamda MTA Oruç Reis Sismik Araþtýrma Gemisinin destek gemileriyle birlikte eylül sonunda Somali'ye gideceðini belirtti.
Bu kapsamda iki ülke arasýnda yapýlan bu anlaþmanýn ne anlama geldiði, her iki aktör için faydalarýnýn neler olduðu ve Türkiye'nin hangi ülkelerden boþalan yeri doldurduðu, meselenin anlaþýlmasý adýna faydalý olacaktýr.
- ÝKÝLÝ ÝLÝÞKÝLER ÝÇÝN BU ANLAÞMA NE ÝFADE EDÝYOR?
Türkiye'nin Somali ve genel olarak Afrika ülkeleriyle iliþkileri, özellikle 2005'ten itibaren dikkate deðer bir geliþim gösterdi. Bu geliþimin baþlangýcýnda, 2011 yýlýnda Türkiye Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan'ýn Mogadiþu'ya ailesiyle birlikte yaptýðý tarihi ziyaret önemli bir dönüm noktasý oldu. Bu ziyaretin ardýndan, iki ülke arasýnda çeþitli alanlarda birçok stratejik anlaþma imzalanarak iþbirliði derinleþtirildi. 2024 yýlýnýn þubat ayýnda imzalanan "Savunma ve Ekonomik Ýþbirliði Çerçeve Anlaþmasý" ise iliþkilerde bir kilometre taþý olarak öne çýkýyor.
Bu baðlamda, Çerçeve Anlaþmasý kapsamýnda Türkiye ve Somali arasýnda imzalanan "Hidrokarbon Arama ve Üretim Anlaþmasý", iki ülke arasýndaki iliþkilerin ne kadar derinleþtiðinin bir göstergesidir. Anlaþma, Türkiye'nin Somali'deki petrol ve doðal gaz kaynaklarýný araþtýrmasýný, deðerlendirmesini, geliþtirmesini ve üretimini kapsýyor. Bu iþbirliði, yalnýzca Türkiye'nin Afrika kýtasýndaki stratejik konumunu güçlendirmekle kalmýyor, ayný zamanda Somali'nin ekonomik baðýmsýzlýk ve istikrar saðlama potansiyelini de artýrýyor.
Türkiye'nin bu anlaþma ile Somali'deki enerji sektörüne yapacaðý yatýrýmlar, Somali'nin ekonomik kalkýnmasýný hýzlandýracak ve ülkenin enerji altyapýsýný modernize edecektir. Ayný zamanda, bu iþbirliði, Somali'nin bölgesel bir enerji merkezi olma hedefini destekler nitelikte olup, ülkeye yabancý yatýrým çekme konusunda da önemli bir rol oynayacaktýr. Türkiye için ise bu anlaþma, enerji kaynaklarýný çeþitlendirme stratejisinin bir parçasý olarak deðerlendiriliyor ve Afrika kýtasýnda uzun vadeli ekonomik ve siyasi nüfuzunu pekiþtirme amacýna hizmet ediyor.
Bu anlaþma, Türkiye'nin Somali'deki insani yardým, altyapý projeleri ve eðitim alanýndaki yatýrýmlarýnýn bir devamý niteliðindedir ve iki ülke arasýndaki çok boyutlu iþbirliðinin güçlenmesine katký saðlayacaktýr. Türkiye'nin Somali'deki varlýðý, sadece enerji alanýnda deðil, ayný zamanda güvenlik, tarým, saðlýk ve eðitim gibi çeþitli sektörlerde de geliþiyor. Türkiye'nin bu varlýðý, Somali halkýnýn refahýný artýrmasýna ve ülkenin sürdürülebilir kalkýnmasýna destek oluyor.
- TÜRKÝYE VE SOMALÝ ÝÇÝN GETÝRÝLERÝ
Jeo-sismik çalýþmalar Somali'nin en az 30 milyar varil petrol ve gaz rezervine sahip olabileceðine iþaret ediyor. Dolayýsýyla, hidrokarbon kaynaklarýnýn etkin kullanýmý, Somali ekonomisinin yeniden canlanmasýna ve ülkenin enerji baðýmsýzlýðýna ulaþmasýna büyük katký saðlýyor. Bu süreç, Somali'nin dýþ yardýma baðýmlýlýðýný azaltarak, ekonomik istikrarýný pekiþtirecektir. Anlaþma kapsamýnda, petrol ve gaz üretimi için gerekli altyapýnýn geliþtirilmesi hedefleniyor. Bu altyapý, sondaj platformlarýndan ihracat terminallerine kadar geniþ bir yelpazeyi kapsayarak, Somali'nin enerji sektöründe uluslararasý standartlara ulaþmasýný saðlayacaktýr. Somali'nin bu kaynaklardan elde edeceði gelir, siyasi istikrar ve güvenlik açýsýndan da olumlu etkiler oluþturacak, ülkenin iç dinamiklerini güçlendirecektir.
Türkiye'nin Somali'deki varlýðý, Afrika'daki stratejik etkisini artýrmak açýsýndan önemli bir referans noktasý oluþturuyor. Bu anlaþma, Türkiye'nin bölgesel istikrar hedefiyle uyumlu olarak Afrika'daki nüfuzunu geniþletiyor ve enerji güvenliðini saðlamak için kaynaklarýný çeþitlendirmesine olanak tanýyor. Türkiye, Karadeniz'de 2020'de gerçekleþtirdiði büyük enerji keþfinden elde ettiði deneyimi Somali'deki projelere yansýtarak, uluslararasý enerji üretiminde önemli bir aktör olarak konumlanacaktýr. Ayrýca, Türk þirketleri Somali'de petrol ve gaz kaynaklarýnýn araþtýrýlmasý, deðerlendirilmesi, geliþtirilmesi ve rafinaj operasyonlarý gibi birçok alanda önemli fýrsatlar ve deneyimler elde edecektir. Bu iþbirliði, sadece ekonomik deðil, ayný zamanda Türkiye'nin bölgedeki diplomatik ve stratejik gücünü pekiþtirecek niteliktedir.
- TÜRKÝYE SOMALÝ'DE HANGÝ BOÞLUÐU DOLDURUYOR?
Somali sularýnda, Chevron, Eni, ExxonMobil ve Shell gibi uluslararasý petrol þirketleri 1950'li yýllarda petrol aramaya baþlasa da ülkede 1991 yýlýnda iç savaþýn ortaya çýkmasýndan dolayý bu faaliyetlere son verildi. Takip eden yýllarda da Somali sularýnda araþtýrma yapan bazý ülkeler ve þirketler, siyasi istikrarsýzlýk ve güvenlik sorunlarý nedeniyle projelerini tamamlamakta zorlandý. Son olarak, 2022 yýlýnda ABD merkezli Coastline Exploration adlý þirket, Somali hükümetinden 7 ayrý deniz bloðu satýn alarak arama faaliyetlerine baþladý. Ancak pek çok medya organýnda bu þirketin istikrarsýz siyasi iklim ve lojistik sorunlarý nedeniyle önemli gecikmeler yaþadýðý rapor edildi.
Buradan hareketle, Türkiye'nin Somali'deki varlýðý daha önce Somali sularýnda faaliyet gösteren ancak projelerini tamamlayamayan veya erteleyen Batýlý ve bölgesel güçlerin býraktýðý boþluðu dolduruyor. Birleþik Arap Emirlikleri (BAE) gibi bazý ülkeler ve büyük Batýlý petrol þirketleri, Somali'de karþýlaþtýklarý zorluklar ve istikrarsýzlýk nedeniyle faaliyetlerini azaltarak tamamen durdurdular.
Türkiye, bu boþluðu doldurarak Somali'ye sadece ekonomik yatýrým yapmakla kalmadý, ayný zamanda güvenlik desteði saðlayarak kapsamlý bir iþbirliði modeli sundu.
Türkiye'nin Somali'ye yönelik bu proaktif yaklaþýmý, ülkenin enerji kaynaklarýnýn verimli bir þekilde deðerlendirilmesine olanak tanýyor. Ayrýca, Türkiye'nin saðladýðý güvenlik desteði, Somali'de istikrarýn saðlanmasýna katkýda bulunarak yabancý yatýrýmlar için daha güvenli bir ortam oluþturuyor. Bu durum, Somali'nin enerji sektöründe yeniden yapýlanmasýna ve uluslararasý enerji piyasasýnda önemli bir oyuncu olmasýna zemin hazýrlýyor. Türkiye'nin bu stratejik adýmý, hem ekonomik hem de diplomatik açýdan iki ülke arasýndaki iliþkileri derinleþtirirken, Türkiye'nin bölgedeki etkisini ve nüfuzunu da artýrýyor.
Sonuç olarak, Türkiye-Somali Hidrokarbon Arama ve Üretim Anlaþmasý, iki ülke arasýndaki derinleþen stratejik iþbirliðinin bir göstergesidir. Türkiye, bu anlaþmayla Somali'de enerji altyapýsýný modernize ederek Somali'nin ekonomik kalkýnmasýný hýzlandýrmayý ve enerji baðýmsýzlýðýný artýrmayý hedefliyor. Bu iþbirliði ayný zamanda, Türkiye'nin Afrika'daki stratejik konumunu güçlendiriyor ve enerji kaynaklarýný çeþitlendirme stratejisini destekliyor. Türkiye'nin, Somali sularýnda daha önce faaliyet gösteren ancak projelerini tamamlayamayan Batýlý ve bölgesel güçlerin boþluðunu doldurmasý, Somali'deki istikrarý ve yabancý yatýrým çekme potansiyelini artýrarak iki ülke arasýndaki çok boyutlu iþbirliðini de güçlendirecektir.
[Dr. Kaan Devecioðlu, ORSAM Kuzey Afrika Koordinatörüdür.]*Makalelerdeki fikirler yazarýna aittir ve Anadolu Ajansýnýn editöryal politikasýný yansýtmayabilir.
