Rezervleri için gerekli altyapýyý saðlayamadýlar! Türkiye'den baþka alternatifleri yok

Petrol ve Doðal Gaz Platformu Derneði (PETFORM) Genel Sekreteri Murat Kalay, Irak-Türkiye iliþkilerinin enerji boyutunu AA Analiz'e deðerlendirdi.

SORU: IRAK'IN ENERJÝ KONUSUNDA ÝÇÝNDE BULUNDUÐU DURUM NEDÝR?

Kalay: Ciddi hidrokarbon rezervlerine sahip olan komþumuz Irak, önemli bir ham petrol üreticisidir. Orta Doðu coðrafyasýnda günlük 4-4,5 milyon varile ulaþan üretim kapasitesi ile dünya arz güvenliðine katký saðlar. Ülkenin mevcut rezervleri ve potansiyeli daha fazla üretim yapma ve ihraç etme imkanýna sahiptir. Irak'ýn yýllardýr içerisinde bulunduðu jeopolitik geliþmeler ülkenin enerji alanýnda geliþimini oldukça olumsuz etkiledi. Irak, özellikle potansiyeli çok yüksek olan doðal gaz üretimini tam anlamýyla gerçekleþtiremeyerek ulusal altyapý aðýný geliþtiremedi. Kuzey'de Türkiye, Güney'de Basra üzerinden ham petrol üretimi uluslararasý piyasalarla buluþarak Irak ekonomisinin temel deðerini oluþturuyor. Dönemsel olarak aksaklýklarýn yaþanabildiði bu 2 temel rota komþumuz için kritik öneme sahiptir.

SORU: TÜRKÝYE ÝLE YAPILAN ÝÞBÝRLÝÐÝ IRAK ÝÇÝN NEDEN ÖNEMLÝ?

Kalay: Komþumuz Irak ile tarihsel olarak sürdürdüðümüz ticari faaliyetin en önemli ayaklarýndan bir tanesi de yýllardýr kullanýlan ancak ara ara aksayan Kerkük-Yumurtalýk ham petrol boru hattý faaliyetidir. Irak'ýn Kuzey bölgesinde ürettiði ham petrol boru hattý sayesinde, petrol Akdeniz'e ulaþýp uluslararasý pazarlara sunulur. Aktif çalýþtýðý dönemlerde boru hattýndan günlük 500 bin varil ham petrol akýþý saðlanýr. Ülkemiz ile Irak arasýnda süre gelen ve geniþleyerek büyüyen iþbirliði anlaþmalarý her iki ülkenin de faydasýna olacak þekilde ilerler. Kuzey'deki ham petrol potansiyeli ve üretimi, Türkiye üzerinden geçen boru hattý vasýtasýyla global piyasalarla buluþur. Bu hattýn güvenliði, iþlevselliði ve dinamizmi ekonomik ve bölgesel kalkýnmanýn kaldýracýdýr. Irak, ülkemiz giriþimcisine enerji altyapýsýnýn geliþtirilmesi için de fýrsatlar sunar. Özellikle Irak'ýn doðal gaz anlamýnda kapasite artýþý, þüphesiz her iki ülkenin de menfaatine olacaktýr.

SORU: IRAK EÐER TÜRKÝYE ÝLE ANLAÞMALARA UYMAZSA NE KAYBEDER?

Kalay: Ülkemiz, uluslararasý piyasalara ulaþýmda içerisinde bulunduðu coðrafya kaynaklý çok fazla alternatifi olmayan Irak'ýn önemli bir komþusu ve stratejik ortaðýdýr. Ýki ülke arasýndaki ticari faaliyetler ve Irak altyapýsýnýn geliþtirilmesinde Türk yatýrýmcýsýnýn aktif katýlýmý istikrarýn saðlanmasýnda önemli bir belirleyicidir. Ülkeler arasýndaki iþbirlikleri karþýlýklý kazanç üzerine kurulu olup, komþuluk iliþkisi içerisinde tarihsel olarak devam ediyor. Türkiye ile Irak'ýn stratejik öneme sahip su ve enerji konularýnda doðal olarak iç içe geçmiþ bir yapýsý bulunuyor. 85 milyonluk nüfusuyla, büyük ekonomisiyle ve güvenli liman olma özelliðiyle ülkemiz Orta Doðu coðrafyasýnda varlýðýný sürdürüyor. Güvenlik problemleri aþýldýkça, ülkelerin gerçek potansiyelleri ortaya çýkýyor ve refah artýþý saðlanýyor.

Irak'ýn siyasi istikrarý ve ekonomik geliþimi ülkemiz için de öneme sahiptir. Özellikle bölgesel anlamda Kuzey'de üretilen ham petrol Türkiye üzerinden piyasalara sunulabilir. Ham petrol üretiminin artýrýlmasý ve doðal gaz üretiminin hayata geçirilerek ekonomiye kazandýrýlmasý komþumuz için önemlidir. Bu amacýn gerçekleþtirilmesinde ülkemiz sahip olduðu altyapý, teknoloji ve insan kaynaðý imkanlarýyla Irak için önemli bir ortaktýr. Orta Doðu'daki istikrarsýz ortam dikkate alýndýðýnda, ülkemiz sahip olduðu istikrar, güven ve Avrupa'ya entegre olmuþ güçlü altyapýsý ile komþularýna da imkanlar sunuyor. Güney hattýndan, Basra üzerinden ham petrol sevkiyatýnýn gerçekleþtirilemediði ya da aksaklýklarýn yaþandýðý dönemlerde, Irak'ýn en önemli ticari ve enerji rotasý Türkiye üzerinden Akdeniz'e ulaþan kuþaktýr. Bu hattýn aktif ve çalýþýyor olmasý baþta Irak olmak üzere ülkemiz için de stratejik öneme sahiptir.

SORU:TÜRKÝYE ENERJÝ TRANSFERÝ KONUSUNDA OYUN KURUCU POZÝSYONDA MI?

Kalay: Son 5 yýldaki global geliþmeler ve Orta Doðu'da yýllardýr süren istikrarsýz ortam tüm dünya için yeni kurgularý, planlarý ve analizleri deðiþtirdi. Dünya düzeninin siyasi ve ekonomik anlamda yeni dengeler oluþturduðunu hep birlikte gözlemliyoruz. Birincil enerji üreticileri olan Ukrayna ve Rusya arasýnda devam eden savaþ ve Filistin'de Ýsrail'in durdurulamayan katliamýnýn kritik enerji coðrafyasýnda yarattýðý belirsizlikler arz güvenliði sorununu gündeme getirdi. Ticaret rotalarýndaki aksaklýklar, Hürmüz Boðazý, Aden Körfezi ve Kýzýldeniz'de yaþanan güvenlik sorunlarý uluslararasý ticareti olumsuz etkiledi, navlun fiyatlarýnýn yükselmesine sebep oldu ve tedarik zincirinde aksamalar yarattý.

Ülkemiz jeopolitik konumu, istikrarlý yapýsý, geliþmiþ altyapýsý ve ticari potansiyeli ile alternatif rotalar oluþturulmasýnda ve tedarik zincirinin aksamadan sürdürülebilirliðinde ciddi bir alternatif oldu. Mevcut uluslararasý ve ulusal boru hatlarýmýz, doðal gaz depolama kabiliyetimiz, sahip olduðumuz Yüzer LNG Depolama ve Gazlaþtýrma Ünitesi (FSRU) imkanlarý ve gün geçtikçe artan doðal gaz ve ham petrol üretimimiz enerjide merkez olabilme hedefimize büyük katký sundu. Tüm dünya Türkiye'nin bu potansiyelinin farkýndadýr. Orta Doðu'daki enerji kaynaklarýnýn en önemlilerinden bir tanesi Türkiye'nin içerisinde olacaðý entegre yapýdýr. Özellikle "Kalkýnma Yolu Projesi" alternatif yaratma noktasýnda stratejik öneme sahiptir. Basra Körfezi'nin hidrokarbon üretimi, alternatif olarak Irak üzerinden güneyden kuzeye baðlanacak boru hattý ile Akdeniz'e ulaþabilir. Mevcut Kerkük-Yumurtalýk boru hattýnýn iþlevselliði ve kapasitesi güney hattýndan gelecek baðlantý ile maksimize edilebilir.

Türkmen gazýnýn ülkemiz üzerinden Avrupa'ya ulaþtýrýlmasý da arz güvenliðine katký saðlayacak önemli alternatiflerdendir. Mevcutta var olan Avrupa ile entegre uluslararasý boru hatlarý, ülkemiz için kýymetli ve geliþtirilebilir ekonomik deðerlerdir. Irak'ýn kuzey bölgesindeki doðal gaz potansiyeli ekonomik anlamda hayata geçirilemedi. Bu rezervlerin üretime dönüþtürülmesi ve piyasalara sunumu yine ülkemiz üzerinden en etkin þekilde gerçekleþtirilebilir. Enerjide ticaret merkezi olma hedefi doðrultusunda, sahip olduðumuz teknik ve yasal altyapý, global piyasalara entegre olmuþ ithalat-ihracat imkanlarý ve ekonomik büyüklüðü ile ülkemiz enerji altyapýsý ve ticareti alanýnda kendisini her geçen gün geliþtiriyor. Arz güvenliðine ve bölgesel istikrarýn oluþmasýna katký saðlayacak olan ülkemiz, yeni denklemde enerji alanýnda da hak ettiði konuma ulaþacaktýr.