Taliban'ýn ülkede kontrolü ele almasý, gözleri Afganistan'ýn zengin enerji potansiyeline çevirdi
Afganistan'da 20 yýllýk ABD iþgalinin sona ermesi ve Taliban'ýn ülkenin büyük bir bölümünde kontrolü ele almasýnýn ardýndan tüm gözler ülkenin zengin yer altý kaynaklarýna çevrildi. Afganistan'daki nadir ve stratejik maden kaynaklarýnýn varlýðýnýn yeni ortaya çýkan bir konu olmadýðýný belirten Viyana Enerji Araþtýrma Grubu Kurucusu Fereydoun Barkeshli, 'Söz konusu maden rezervleri ABD'nin ülkeyi ilk iþgal ettiðinde gündeme gelmiþti. ABD ülkeden çekildi ancak Çin, Rusya, Türkiye, Hindistan gibi bölgede yükselen güçler, boþluðu doldurmak için ciddi rakipler olarak öne çýkabilir. Ayrýca, Taliban 20 yýl öncesine göre daha iyi bir Afganistan devraldý.' deðerlendirmesinde bulundu.
Pentagon'un 2010 yýlýndaki bir toplantý tutanaðýnda "Nadir minerallerin Suudi Arabistan'ý" olarak nitelendirilen Afganistan, doðal gaz, petrol, kömür, bakýr, gümüþ, altýn, kobalt, kükürt, kurþun, çinko, demir cevheri, tuz, nadir toprak elementleri, deðerli ve yarý deðerli taþ yataklarýyla dünyanýn en zengin mineral rezervlerine sahip bulunuyor.
ABD Jeolojik Araþtýrmalar Enstitüsüne göre, Afganistan'ýn Badahþan, Tahar, Zerekþan, Ketevaz, Kundalan ve Çayýkayý daðlýk bölgelerinde önemli altýn rezervleri bulunuyor. Ülkedeki bakýr rezervlerinin yoðun olduðu bölgeler de Belhab, Zerekþan, Kundalan, Düser-Þida, Mes Ayna ve Çayýkayý daðlýk bölgesi olarak sýralanýyor. Ayrýca Nuristan ilinde de önemli lityum rezervi yer alýyor.
Öte yandan Özbekistan sýnýrýndaki Kunduz, Cevizcan ve Ýran sýnýrýndaki Herat illerinde de önemli gaz ve petrol yataklarý bulunuyor.
The Diplomat dergisinde geçen yýl yayýmlanan bir makaleye göre, Afganistan'daki minerallerin ve nadir toprak elementlerinin deðerinin 1-3 trilyon dolar olduðu tahmin ediliyor.
Ülkedeki istikrarsýzlýk, eriþilmesi güç daðlýk arazi yapýsý, yetersiz altyapý ve ulaþým aðý, bu kaynaklarýn çýkarýlmasýnýn önündeki engeller olarak sýralanýyor.
- ÇÝN AFGANÝSTAN'DAKÝ AÐIRLIÐINI YENÝDEN ARTIRABÝLÝR
Taliban'ýn kontrolü ele almasýyla daha önce istikrarsýzlýk ve güvenlik endiþeleri nedeniyle ülkede yatýrýmlarýna ara veren Çinli þirketler de yeniden bölgeye dönmeyi planlýyor.
ABD'nin 20 yýllýk iþgaline son vermesi ve Taliban'ýn Afganistan'ýn baþkenti Kabil'e hakim olmasýndan sadece birkaç saat sonra, Çin Dýþiþleri Bakanlýðý Sözcüsü Hua Chunying, "Afganistan'da barýþýn yeniden saðlanmasý ve ülkenin yeniden inþasý" için gerekli adýmlarý atmaya hazýr olduklarýný ifade etmiþti.
Çin, 2007'de Afganistan'ýn Mes Ayna bölgesindeki bakýr madenine özel eriþim saðlamak için Afgan hükümetiyle milyarlarca dolarlýk anlaþma imzalamýþtý.
China Metallurgical, 2008 yýlýnda Jiangxi Copper ile birlikte söz konusu bölgedeki madenin 30 yýl iþletme hakkýný 2,9 milyar dolarlýk ihaleyle kazanmýþtý. Anlaþma kapsamýnda, çýkarýlan bakýrý Afganistan'daki Mezar-ý Þerif'e ve Özbekistan'ýn demir yolu aðý aracýlýðýyla Pekin'e taþýmak için yeni bir demir yolu aðý inþa edilmesi planlanýyordu ancak proje hayata geçirilemedi.
- AFGANÝSTAN'DAKÝ MADEN REZERVLERÝ YATIRIM ÝÇÝN ÇEKÝCÝ UNSUR
Viyana Enerji Araþtýrma Grubu Kurucusu Fereydoun Barkeshli, AA muhabirine yaptýðý açýklamada, lityum dahil ülkenin sahip olduðu önemli maden rezervlerinin herhangi bir ülkeyi bölgeye çekmek için yeterli olduðunu söyledi.
Afganistan'daki nadir ve stratejik maden kaynaklarýnýn varlýðýnýn yeni ortaya çýkan bir konu olmadýðýný belirten Barkeshli, "Söz konusu maden rezervleri ABD'nin ülkeyi ilk iþgal ettiðinde gündeme gelmiþti. ABD ülkeden çekildi ancak Çin, Rusya, Türkiye, Hindistan gibi bölgede yükselen güçler, boþluðu doldurmak için ciddi rakipler olarak öne çýkabilir. Ayrýca, Taliban 20 yýl öncesine göre daha iyi bir Afganistan devraldý." deðerlendirmesinde bulundu.
Barkeshli, Dünya Bankasý tarafýndan yapýlan çalýþmalara göre, 2000-2017 döneminde Afganistan'da kiþi baþýna düþen milli gelirin 1190 dolardan 2 bin 34 dolara, elektriðe eriþimin yüzde 22'den yüzde 98'e, ortalama yaþam süresinin 56'dan 65'e, internete eriþimin sýfýrdan yüzde 11,5'e, okuma yazma oranýn ise yüzde 23'ten yüzde 48'e yükseldiðini aktardý.
- TÜRKMENÝSTAN-AFGANÝSTAN-PAKÝSTAN-HÝNDÝSTAN DOÐAL GAZ BORU HATTI
Barkeshli, yapýmýna 2015 yýlý sonlarýnda baþlanan ve Türkmenistan doðal gazýný Afganistan üzerinden Pakistan ve Hindistan'a taþýyacak Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan (TAPI) doðal gaz boru hattý projesinin fizibilite çalýþmalarýnýn Asya Kalkýnma Bankasý tarafýndan yapýldýðýný anlattý.
Bu hatla Türkmenistan'dan Afganistan'a ve ardýndan Pakistan ve Hindistan'a 1814 kilometrelik ve 56 inçlik boru hattý üzerinden yýlda 33 milyar metreküp gazý taþýnmasýnýn planlandýðýný dile getiren Barkeshli, "ABD'nin Afganistan'ý iþgal etmesiyle Afganistan'daki siyasi durum keskin bir þekilde deðiþti. Taliban þimdi tekrar Kabil'de. TAPI'nýn yakýn bir gelecekte olmasa da hayata geçirilmesi ihtimali yeniden gündeme gelebilir." deðerlendirmesinde bulundu.
