Karahan'dan kira artýþýna iliþkin net mesaj: Yavaþlayacaðý iþaret ediliyor

Ýstanbul Sanayi Odasý (ÝSO) Meclisinin, "Merkez Bankasý Politikalarýnýn Sanayimiz, Üretim Hayatýmýz ve Finansal Ýstikrar Açýsýndan Önemi" ana gündemiyle düzenlenen kasým ayý olaðan toplantýsýnda konuþan Karahan, dünyada önemli bir yer edinen Ýstanbul sanayisinin, Türkiye'deki sanayi üretim ve istihdamýnýn yaklaþýk yüzde 30'unu tek baþýna saðladýðýný söyledi.

Merkez Bankasý olarak reel sektörle güçlü bir iletiþimlerinin bulunduðunu dile getiren Karahan, firma ve sektör temsilcileri ile yaptýklarý görüþmelerle sahadan izlenimler edindiklerini, toplumsal refaha en büyük katkýyý, fiyat istikrarýný saðlayarak sunacaklarýnýn bilincinde olduklarýný kaydetti.

Karahan, "Dezenflasyon sürecinin devamý ve ardýndan fiyat istikrarýnýn tesis edilmesiyle öngörülebilirlik artacak. Böylece yatýrým, üretim ve tüketim kararlarý daha uzun vadeli bir bakýþ açýsý ile alýnabilecek." diye konuþtu.

- ENFLASYONUN ANA EÐÝLÝMÝNDE ÝYÝLEÞME

Fatih Karahan, dezenflasyon sürecinin devam ettiðini kaydederek, "Tüketici enflasyonu ekimde yüzde 48,6'ya gerileyerek, mayýs ayýndaki tepe noktasýna kýyasla önemli miktarda düþtü. Yýl sonunda enflasyonun yüzde 44'e düþmesini bekliyoruz." ifadelerini kullandý.

Enflasyonun ana eðiliminin öngörülerinden yavaþ olsa da iyileþtiðini dile getiren Karahan, sözlerini þöyle sürdürdü:

"Bu geliþmede düþük seyreden temel mal enflasyonu yanýnda iyileþme sinyallerinin belirginleþtiði hizmetler sektörü enflasyonu da rol oynuyor. Yaz aylarýnda baz etkisiyle hýzlý düþen enflasyon, önümüzdeki dönemde aylýk enflasyondaki iyileþmeyle düþmeye devam edecek. 2025 sonunda ise enflasyonu yüzde 21'e indirmeyi hedefliyoruz. Makroekonomik göstergeler dezenflasyon süreciyle uyumlu ilerliyor. Ýç talep yavaþlamaya devam ederek enflasyondaki düþüþü destekleyici seviyelere geldi. Enflasyon beklentilerinde ve fiyatlama davranýþlarýnda iyileþme eðilimi görüyoruz. Beklentilerin seyrini ve fiyatlama davranýþlarýný yakýndan izliyoruz."

- "PARA POLÝTÝKASINDAKÝ SIKI DURUÞUMUZU SÜRDÜRECEÐÝZ"

TCMB Baþkaný Karahan, para politikasýndaki sýký duruþlarýný, dezenflasyonun devamýný saðlayacak þekilde sürdüreceklerinin altýný çizerek, enflasyonun ana eðilimindeki yavaþlamanýn sürdüðünü, enflasyonun ana eðilimini yakýndan takip ettiklerini vurguladý.

Merkez Bankasý bünyesinde takip ettikleri göstergeleri bir bütün olarak incelediklerinde, ekim ayýnda enflasyonun ana eðiliminde düþüþ gördüklerini dile getiren Karahan, bu yavaþlamanýn ana eðilim göstergelerinin geneline yayýldýðýný, ana eðilimdeki iyileþmenin temel mallar öncülüðünde devam ettiðini anlattý.

Karahan, temel mal enflasyonunun düþük seyrini koruyarak, ana eðilimdeki söz konusu yavaþlamayý sürüklediðini kaydederek, hizmet enflasyonunda iyileþmeye dair sinyallerin belirginleþtiðini, kira dýþýndaki kýsýmda daha belirgin olmak üzere, kademeli bir iyileþme izlediklerini belirtti.

- "KÝRA DIÞINDAKÝ HÝZMETLERDE FÝYAT ARTIÞLARI KADEMELÝ OLARAK ZAYIFLIYOR"

Fatih Karahan, çekirdek dýþýnda kalan gruplara bakýldýðýnda, üçüncü çeyrekte enerji fiyat artýþýnýn güçlendiðini belirterek, þöyle devam etti:

"Bu geliþmede, yönetilen enerji kalemlerindeki fiyat geliþmelerinin yaný sýra maktu vergi güncellemelerinin etkileri öne çýktý. Gýda tarafýnda ise üçüncü çeyrekteki iyileþmenin ardýndan, geçici arz koþullarýna baðlý olarak iþlenmemiþ gýda grubunda ekim ayýnda yüksek fiyat artýþlarý gördük. Bu görünüm kasým ayýnda da devam ediyor. Diðer taraftan, taze meyve ve sebze dýþýndaki gýda enflasyonu daha düþük seyrediyor. Geçmiþe endeksleme eðilimi güçlü kalemler hizmet enflasyonunu yukarý çekmektedir. Hizmet enflasyonuna daha yakýndan bakacak olursak, üçüncü çeyrekteki yüksek seyir, dönemsel fiyatlama ile geçmiþe endeksleme davranýþý güçlü olan ve fiyat artýþ sýnýrlamalarýna tabi olan kira ve eðitim öncülüðünde sürdü."

Karahan, üçüncü çeyrekte hizmet enflasyonu üzerinde okula dönüþ etkisinin belirgin olduðunu kaydederek, okula dönüþün tamamlanmasýyla bahsi geçen gruplarda göreli fiyat uyarlamasýnýn büyük ölçüde tamamlandýðýný dile getirdi.

"Kira dýþýndaki hizmetlerde fiyat artýþlarý kademeli olarak zayýflamaktadýr." diyen Karahan, hizmet fiyatlarý dinamiklerine kira ve kira dýþý þeklinde bakmanýn daha saðlýklý olduðunu deðerlendirdiklerini vurguladý.

Kiralarýn, deprem, kentsel dönüþüm, kira artýþ sýnýrlamasý gibi nedenlerle, diðer hizmet kalemlerinden ayrý ele alýnmasý gereken ve yapýsal boyutu da olan bir husus olduðunu ifade eden Karahan, "Bu saydýðýmýz nedenlerle kira enflasyonundaki ataletin öngörülerimizden yüksek olduðunu deðerlendirmekle beraber, kira hariç hizmetlerin daha belirgin yavaþladýðýný görüyoruz." diye konuþtu.

- "GÖSTERGELER, SON ÇEYREKTE AYLIK KÝRA ENFLASYONUNUN YAVAÞLAYACAÐINA ÝÞARET EDÝYOR"

Merkez Bankasý Baþkaný Karahan, kasým ayýna iliþkin perakende ödeme sisteminden elde edilen öncü göstergelerin, son çeyrekte aylýk kira enflasyonunun yavaþlayacaðýna iþaret ettiðinin altýný çizdi.

Makro görünümün dezenflasyon sürecine katký vermeye devam ettiðini dile getiren Karahan, þu deðerlendirmelerde bulundu:

"Para politikasýndaki kararlý duruþumuz, yurt içi talepte dengelenme, Türk lirasýnda reel deðerlenme ve enflasyon beklentilerindeki düzelme vasýtasýyla aylýk enflasyonun ana eðilimini düþürmeye devam edecek. Ayrýca, maliye politikasýnýn artan eþgüdümünün de bu sürece önemli katký saðlayacaðýný deðerlendiriyoruz. Talepteki dengelenme sürmektedir. Yýlýn ikinci çeyreðinde, yurt içi talebin yýllýk büyümeye katkýsý belirgin olarak azalýrken, net ihracatýn büyümeye pozitif katkýsý sürdü. Bu dönemde, yurt içi talep büyümeye 1,2 puan katký verirken, net ihracatýn katkýsý 1,3 puan olarak gerçekleþti. Böylelikle, büyümedeki talep kompozisyonu daha dengeli bir görünüm sergiledi. Cuma günü açýklanacak üçüncü çeyrek verilerinde de bu görünümün sürmesini bekliyoruz."

Karahan, yurt içi talepteki yavaþlamanýn ýlýmlý seyrettiðini kaydederek, üçüncü çeyreðe iliþkin mevcut verilerin, yurt içi talepte ýlýmlý seyrin devam ettiðini gösterdiðini söyledi.

Bu dönemde, perakende satýþlarýn bir önceki çeyreðe kýyasla bir miktar arttýðýný ifade eden Karahan, "Bununla birlikte, perakende satýþlara daha detaylý baktýðýmýzda, altýn hariç artýþýn daha ýlýmlý olduðunu görüyoruz. Hizmet üretim endeksi de iç talepte dengelenmeye iþaret ediyor. Bu göstergelerin yaný sýra firma görüþmelerinden elde ettiðimiz bilgiler de iç talepteki yavaþlamayý teyit ediyor." diye konuþtu.

Dördüncü çeyreðe iliþkin talep göstergelerinin, talep koþullarýnýn enflasyondaki düþüþü destekleyici seviyelere geldiðini ima ettiðini anlatan Karahan, farklý yöntemlerle hesapladýklarý göstergelerin, üçüncü çeyrekte gerileyen çýktý açýðýnýn dördüncü çeyrekte de azalmaya devam ederek negatif düzeylere geldiðini gösterdiðini söyledi.

Karahan, "Bu noktada altýný çizmek isterim ki sýký para politikamýz sonucunda iç talepteki dengelenme sürecek. Önümüzdeki dönemde negatif düzeylerde gerçekleþecek olan çýktý açýðý, dezenflasyon sürecinin önemli bir bileþeni olacak." diye konuþtu.

Ýç talepteki dengelenmeyle uyumlu olarak dýþ ticaret dengesindeki iyileþmenin devam ettiðini dile getiren Karahan, son dönemde altýn ve enerji hariç bakýldýðýnda ihracatýn gücünü koruduðunu, ithalatýn ýlýmlý seyrettiðini bildirdi.

Karahan, "Önümüzdeki dönemde benzer eðilimlerin süreceðini öngörüyoruz. Tüketici ve firmalarýn enflasyon beklentileri iyileþme eðilimine girmiþtir. Enflasyon beklentilerinin seyri, dezenflasyonun hýzý ve maliyeti açýsýndan önem arz ediyor. Sýký para politikasý duruþumuzla, beklentilerin dezenflasyon sürecine katký verecek þekilde oluþmasýný saðlamakta kararlýyýz." ifadelerini kullandý.

- "SANAYÝ FÝRMALARININ FÝYATLAMA DAVRANIÞLARINDA NET BÝR ÝYÝLEÞME GÖRDÜK"

Fatih Karahan, piyasa katýlýmcýlarýnýn beklentilerinin görece daha düþük seviyelerde seyrettiðini belirterek, hane halkýnýn ve fiyat yapýcý konumundaki reel sektörün enflasyon beklentilerindeki iyileþmenin de devam ettiðini söyledi.

Üretici fiyatlarýnýn aylýk artýþýnýn ýlýmlý seyrini koruduðunu dile getiren Karahan, sözlerini þöyle sürdürdü:

"Üretici enflasyonu ana eðilimi ýlýmlý seyrini koruyor. Ekim ayý itibarýyla imalat sanayi enflasyonunun ana eðilimi yýllýklandýrýldýðýnda yüzde 19,7 ile halihazýrda yüzde 32 olan yýllýk üretici enflasyonunun önemli ölçüde altýnda seyrediyor. Dolayýsýyla, tüketici enflasyonu üzerinde üretici fiyatlarý kaynaklý baskýlar zayýflýyor. Bu durum, TÜFE'deki mal enflasyonuna olumlu yansýyor. Sanayi firmalarýnýn fiyatlama davranýþlarýnda net bir iyileþme gördük. Ýmalat sanayinde yurt içi satýþ fiyat beklentileri incelendiðinde, gerek yurt içi talepte, gerekse birim maliyetinde artýþ bekleyen firmalar arasýnda fiyat arttýrmayý planlayanlarýn oraný gerileme eðiliminde."

Karahan, para politikasýndaki kararlý duruþlarýnýn yanýnda manþet enflasyondaki düþüþün de etkisiyle beklentilerdeki iyileþmenin devam etmesini beklediklerini vurguladý.

- "SIKI PARA POLÝTÝKASI DURUÞUMUZU SÜRDÜRECEÐÝZ"

TCMB Baþkaný Karahan, mart ayýnda yüzde 50'ye çýkardýklarý politika faizini 8 aydýr sabit tuttuklarýný belirterek, þu deðerlendirmelerde bulundu:

"Aylýk enflasyonun ana eðiliminde belirgin ve kalýcý bir düþüþ saðlanana ve enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aralýðýna yakýnsayana kadar sýký para politikasý duruþumuzu sürdüreceðiz. Bu doðrultuda, politika faizinin seviyesini, enflasyon gerçekleþmeleri ve beklentilerini göz önünde bulundurarak öngörülen dezenflasyon sürecinin gerektirdiði sýkýlýðý saðlayacak þekilde belirleyeceðiz."

Karahan, sýký parasal duruþlarýný desteklemek üzere kullandýklarý makroihtiyati tedbirleri üç ana grupta özetleyebileceklerini kaydederek, þu açýklamalarda bulundu:

"Bunlardan ilki TL mevduatýn payýný artýrmak ve KKM'yi kademeli olarak azaltmak amacýyla aldýðýmýz tedbirler. Aðustos, eylül ve kasým aylarýnda bu düzenlemelerde güncellemeler yaptýk. Takdir edersiniz ki dolarizasyonun yüksek olduðu bir ekonomide, para politikasýnýn etkinliði düþük oluyor. Bu nedenle, bir taraftan sýkýlaþma yaparken bir taraftan da aktarým mekanizmasýný güçlendirmek için TL mevduatýn payýný artýracak makroihtiyati önlemler aldýk. Ýkinci kategoride TL ve YP kredilere yönelik getirdiðimiz aylýk büyüme sýnýrlarý bulunuyor. Bu sýnýrlamalarla kredi talebindeki dalgalanmalarýn önüne geçtik. Üçüncü olarak da likidite yönetimine iliþkin attýðýmýz adýmlar bulunuyor. Dönemsel olarak ortaya çýkan likidite fazlasýný zorunlu karþýlýklar ve diðer araçlarýmýzý kullanarak sterilize ediyoruz."

- "ENFLASYON BEKLENTÝLERÝNDEKÝ ÝYÝLEÞME KREDÝLERDEKÝ ILIMLI EÐÝLÝMDE ROL OYNUYOR"

Merkez Bankasý Baþkaný Karahan, Türk lirasý ticari kredi büyümesinin aylýk büyüme sýnýrlarý ve kredi talebiyle uyumlu hareket ettiðini belirterek, enflasyon beklentilerindeki iyileþmenin de kredilerdeki ýlýmlý eðilimde rol oynadýðýný söyledi.

Yabancý para cinsi krediler tarafýnda ise mayýsta getirdikleri aylýk büyüme sýnýrýný, temmuzda düþürdüklerini dile getiren Karahan, "Bu sýnýrlamalarýn etkisiyle yabancý para kredilerdeki büyüme, hedeflerle uyumlu bir patikada seyrediyor." þeklinde konuþtu.

Karahan, Türk lirasý ticari kredi büyümesine bakýldýðýnda KOBÝ kredilerinin ekim ayýnda artarken, alternatif finansman imkanlarýný da kullanabilen büyük firma kredilerinde daha zayýf bir görünüm izlediklerini kaydederek, yabancý para ticari kredi tarafýnda artýþýn devam ettiðini bildirdi.

Gerek Türk lirasý gerekse yabancý para ticari kredi büyümesinde son dönemde KOBÝ kredilerinin öne çýktýðýný aktaran Karahan, son yýllarda önemli uygulama deðiþiklikleriyle reeskont kredilerinin etkinliðini artýrarak daha fazla sayýda firmaya reeskont kredisi kullandýrdýklarýný, günlük reeskont kredi limitlerini kademeli olarak artýrarak finansmaný daha eriþilebilir hale getirdiklerini anlattý.

Karahan, 2018 sonunda 2 bin 100 olan reeskont kullanan firma sayýsýnýn 2024 Kasým'da 8 bine yaklaþtýðýný belirterek, KOBÝ'lerin bu firmalar içerisindeki payýnýn bu dönemde yüzde 38'den yüzde 83'e yükseldiðini söyledi.

- "KKM HESAPLARI, 38 MÝLYAR DOLAR SEVÝYESÝNE GERÝLEDÝ"

Fatih Karahan, "Kararlýlýkla sürdürdüðümüz sýký parasal duruþumuz ve KKM bakiyesinin azaltýlmasýna yönelik uygulamalarýn etkisiyle Türk lirasý varlýklara olan ilginin ve güvenin arttýðýný görüyoruz. 2023 Aðustos'ta 140 milyar dolarýn üzerine çýkan KKM hesaplarý, kasým ayýnýn ortasýnda 38 milyar dolar seviyesine geriledi. Vadesi dolan KKM hesaplarýndan TL'ye geçiþ oranlarý yýl baþýnda yüzde 10'lu seviyelerdeyken son dönemde yüzde 25'ler civarýnda." diye konuþtu.

Bu dönemde KKM hesaplarýnýn toplam içindeki payýnýn yüzde 26'dan yüzde 7'nin altýna gerilediðini dile getiren Karahan, Türk lirasý mevduatýn payýnýn ise ayný tarihlerde yüzde 32'den yüzde 58'e yükseldiðini bildirdi.

Karahan, KKM bakiyesinin azalmasýnýn Türk lirasý mevduat payýný artýrarak parasal aktarým mekanizmasýný güçlendirdiðini ve Merkez Bankasý bilançosu üzerindeki riskleri azalttýðýný söyledi.

Son dönemde, küresel piyasalarda risk iþtahýnýn dalgalý bir seyir izlemekle birlikte geliþmekte olan ülkelerden sermaye çýkýþlarýnýn gözlendiðini dile getiren Karahan, Türkiye'ye yönelik portföy akýmlarýnýn görece daha olumlu seyrettiðini vurguladý.

- "SWAP HARÝÇ NET DÖVÝZ POZÝSYONUMUZ 102,3 MÝLYAR DOLAR ÝYÝLEÞTÝ"

Fatih Karahan, son dönemde yurt içi ve yurt dýþý yerleþiklerin Türk lirasýna olan güveninin arttýðýný belirterek, þu bilgileri verdi:

"Bu durum rezervlere olumlu yansýdý. 26 Mayýs 2023 ile 22 Kasým 2024 tarihleri arasýnda, brüt rezervler 58,2 milyar dolar artýþ gösterirken, swap hariç net döviz pozisyonumuz 102,3 milyar dolar iyileþti. 22 Kasým itibarýyla brüt rezerv düzeyimiz 156 milyar dolarýn üzerine çýktý. Swap hariç net rezervlerimiz, yurt içinde yaptýðýmýz TL karþýlýðý döviz swaplarý da dahil ettiðimizde 41,8 milyar dolara yükseldi. Sýký para politikasý duruþumuz, rezervlerimizin güçlenmesini saðlayarak Türkiye'ye yönelik risk algýsýný iyileþtiriyor. Geçtiðimiz yýlýn mayýs ayýndan itibaren Türkiye'nin risk primi ve borçlanma maliyetleri önemli derecede düþüþ gösterdi."

Karahan, gerileyen risk primi ve borçlanma maliyetlerinin reel sektörün yurt dýþýndan daha uygun koþullarda borçlanmasýný kolaylaþtýrdýðýný belirterek, "Sýký para politikasý duruþumuz, küresel piyasalardaki oynaklýklarýn ülke risk primine olumsuz etkilerini sýnýrlýyor." dedi.

- "DEZENFLASYON SÜRECÝ DEVAM EDÝYOR"

TCMB Baþkaný Karahan, dezenflasyon sürecinin devam ettiðini kaydederek, sözlerini þöyle tamamladý:

"Önümüzdeki dönemde makroekonomik görünüm dezenflasyon sürecine destek vermeye devam edecek. Bu kapsamda, talep koþullarý, beklentiler ve fiyatlama davranýþlarý, Türk lirasýna artan güven ve maliye politikasýnýn artan eþgüdümü gibi unsurlar belirleyici olacak. Dezenflasyon sürecinde, enflasyonu, belirlediðimiz ara hedeflerle uyumlu olacak þekilde düþürmek için ne gerekiyorsa yapmaya devam edeceðiz. Bir kez daha altýný çizmek isterim ki fiyat istikrarý, sürdürülebilir büyüme ve toplumsal refah artýþý için ön koþuldur. Para politikasýndaki sýký duruþumuzu fiyat istikrarý saðlanana kadar kararlýlýkla sürdüreceðiz."

Toplantýnýn ikinci kýsmý basýna kapalý gerçekleþti.