TCMB'den çarpýcý enflasyon analizi
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasýnýn (TCMB) blog sayfasý Merkezin Güncesi'nde yer alan 'Ýklim Deðiþikliði ve Gýda Enflasyonu' baþlýklý analizde, iklim deðiþikliðine karþý en hassas bölgeler arasýnda yer alan Akdeniz kuþaðýnda bulunan ve dünyanýn önde gelen meyve ve sebze üreticilerinden biri olan Türkiye için de iklim deðiþikliðinin, gýda fiyatlarý üzerinden önemli bir enflasyonist baský unsuru oluþturduðu belirtilerek, 'Yapýlan analizler, taze meyve ve sebze fiyatlarýndaki mevsimsel yapýnýn deðiþtiðine iþaret ederken, bu geliþmede iklim deðiþikliðinin önemli rol oynadýðýný ima etmekte.' denildi.
TCMB Yapýsal Ekonomik Araþtýrmalar Genel Müdürlüðü'nden Aslýhan Atabek Demirhan ve Simin Bayraktar tarafýndan hazýrlanan "Ýklim Deðiþikliði ve Gýda Enflasyonu" baþlýklý analiz yayýnlandý.
Analizde, aþýrý iklim olaylarýnýn, kýsa vadeli arz þoklarýna sebebiyet vererek baþta gýda grubu olmak üzere genel fiyat seviyesi açýsýndan risk oluþturduðunun bilindiði, bu nedenle iklim deðiþikliði konusunun, öncelikli hedefinin fiyat istikrarý olan merkez bankalarýnýn araþtýrma gündeminde yerini aldýðý bildirildi.
Söz konusu analizde, ilgili göstergeleri kullanarak Türkiye'de iklim deðiþikliði ile gýda enflasyonu arasýndaki iliþkinin incelendiði belirtilerek, "Son yýllarda artan sýcaklýk, uzayan kuraklýk dönemleri, þiddetli fýrtýna ve seller gibi aþýrý hava olaylarýnýn daha sýk ve yoðun seyretmesi, tarýmsal üretim, tedarik zincirleri ve dolayýsýyla gýda fiyatlarý açýsýndan önemli bir risk unsuru olarak öne çýkmakta. Yapýlan çalýþmalar, iklim deðiþikliðinin 2035'e kadar her yýl küresel gýda maliyetlerini ortalama yüzde 1,5 ila yüzde 1,8 puan arasýnda artýracaðýný öngörüyor." ifadeleri kullanýldý.
Ýklim deðiþikliðine karþý en hassas bölgeler arasýnda yer alan Akdeniz kuþaðýnda bulunan ve dünyanýn önde gelen meyve ve sebze üreticilerinden biri olan Türkiye için de iklim deðiþikliðinin, gýda fiyatlarý üzerinden önemli bir enflasyonist baský unsuru oluþturduðu vurgulanan analizde, "Yapýlan analizler, taze meyve ve sebze fiyatlarýndaki mevsimsel yapýnýn deðiþtiðine iþaret ederken, bu geliþmede iklim deðiþikliðinin önemli rol oynadýðýný ima etmekte. Meteoroloji verileri, 2020 sonrasý dönemde sonbahar ve kýþlarýn daha ýlýman, ilkbahar ve yazlarýn ise çok daha sýcak geçtiðini, yaðýþ miktarýnýn ise genel olarak azaldýðýný göstermekte." deðerlendirmesi yapýldý.
"ARTAN SICAKLIK VE AZALAN YAÐIÞLARLA BÝRLÝKTE DÜÞEN ARZ VE YÜKSELEN MALÝYETLER, TAZE MEYVE VE SEBZE FÝYATLARINA YANSIYOR"
Sýcaklýk artýþlarý ile azalan yaðýþ miktarlarýnýn gerek ürün verimi gerekse üretim maliyeti kanalýyla gýda fiyatlarý üzerinde yukarý yönlü baský yarattýðý ifade edilen analizde, þunlar kaydedildi:
"Nitekim, Türkiye'nin önde gelen meyve ve sebze üreticisi 5 ilin (Mersin, Adana, Antalya, Hatay, Muðla) iklim özelliklerine baktýðýmýzda, bu illerde yaþanan ciddi kuraklýklarýn sebze ve meyve üretimini olumsuz etkilediði görülmekte. Daha sýcak ve az yaðýþlý yaz aylarý, sulama ihtiyacýný ve dolayýsýyla tarýmsal faaliyette kullanýlan elektrik miktarýný artýrýyor. Artan sýcaklýk ve azalan yaðýþlarla birlikte düþen arz ve yükselen maliyetlerin ise taze meyve ve sebze fiyatlarýna yansýdýðý görülmekte."
TCMB uzmanlarýnýn analizinde, iklim deðiþikliði sonucu mevsimlerde gözlenen kaymalarýn arz ve maliyetleri etkilediðine, bunun ise taze meyve ve sebze aylýk fiyat geliþmelerinin mevsimsel yapýsýna yansýdýðýnýn anlaþýldýðýna iþaret edilerek, "2020 öncesi dönemde taze meyve ve sebze enflasyonu yaz aylarýnda aylýk enflasyona ortalamada negatif katký verirken, bunun 2020 sonrasý dönemde tersine döndüðü görülmekte. Son dönemde gözlenen bu deðiþimde pandemi, tedarik zinciri aksaklýklarý ve jeopolitik geliþmeler gibi faktörlerin yaný sýra iklim deðiþikliðinin de önemli bir payý olduðu düþünülmekte." denildi.
- "ÝKLÝM DEÐÝÞÝKLÝÐÝ, SÜRDÜRÜLEBÝLÝRLÝK VE GIDA GÜVENLÝÐÝNE EK OLARAK FÝYAT ÝSTÝKRARI AÇISINDAN DA ÖNEMLÝ BÝR TEHDÝT"
Ýklim deðiþikliðinin geldiði son noktanýn sürdürülebilirlik ve gýda güvenliðine ek olarak fiyat istikrarý açýsýndan da önemli bir tehdit unsuru haline geldiði belirtilen analizde, þu deðerlendirmelere yer verildi:
"Ýklim deðiþikliði ve gýda fiyatlarý iliþkisi özellikle Türkiye gibi geliþmekte olan ülkeler için gerek hanehalký refahý gerekse genel enflasyon görünümü açýsýndan kritik öneme sahip. Bu yazýda özetlendiði üzere, iklim deðiþikliði kaynaklý artan sýcaklýk ve aþýrý hava olaylarýnýn taze meyve ve sebze üretimi, maliyeti ve fiyatlarý ile iliþkili olduðu deðerlendirilmekte. Ýklim deðiþikliði sonucunda artan sýcaklýklar ve yaþanan kuraklýkla meyve ve sebze üretim miktarý düþerken, üretim maliyetleri ve dolayýsý ile fiyatlar üzerinde yukarý yönlü baský oluþmakta. Bu geliþmeler, gýda fiyatlarý ve iklim deðiþikliðinin birlikte ele alýnmasýnýn önemi ve gerekliliðine vurgu yapmakta."
