Türkiye ekonomisi 2022 yýlýnda yüzde 5,6 büyüdü
Türkiye ekonomisi geçen yýl yüzde 5,6 büyüme gösterdi.
Türkiye Ýstatistik Kurumu (TÜÝK), 2022'ye iliþkin üretim yöntemiyle hesaplanan Gayri Safi Yurt Ýçi Hasýla (GSYH) sonuçlarýný açýkladý.
Buna göre, Türkiye ekonomisi geçen yýl yüzde 5,6, 2022'nin son çeyreðinde de yüzde 3,5 büyüme kaydetti.
Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2022'de bir önceki yýla göre yüzde 107 artarak 15 trilyon 6 milyar 574 milyon lira olarak gerçekleþti.
GSYH'yi oluþturan faaliyetler incelendiðinde, 2022 yýlýnda bir önceki yýla göre zincirlenmiþ hacim endeksi olarak finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma deðeri yüzde 21,8, hizmet faaliyetleri yüzde 11,7, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 9,9, bilgi ve iletiþim faaliyetleri yüzde 8,7, diðer hizmet faaliyetleri yüzde 5,8, kamu yönetimi, eðitim, insan saðlýðý ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 4,8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 4,3, sanayi yüzde 3,3 ve tarým sektörü yüzde 0,6 arttý. Söz konusu dönemde inþaat sektörü ise yüzde 8,4 azaldý.
Kiþi baþýna GSYH deðeri, 2022'de cari fiyatlarla 176 bin 589 lira (10 bin 655 dolar) olarak hesaplandý.
Böylece Türkiye ekonomisi üst üste 10 çeyrektir büyümüþ oldu.
Öte yandan TÜÝK, 2022 yýlý birinci, ikinci ve üçüncü çeyrek büyüme rakamlarýnda revizyona gitti.
AA Finans Büyüme Beklenti Anketi'ne katýlan ekonomistler, 2022 yýlýnýn 4. çeyreðinde Türkiye ekonomisinin yüzde 2,8 büyümesini öngörmüþtü. Ekonomistlerin 2022 yýlýnýn tamamýna iliþkin büyüme beklentilerinin ortalamasý ise yüzde 5,2 düzeyinde olmuþtu.
Türkiye ekonomisinin 2011 yýlýndan bu yana büyüme hýzý yýllar ve çeyrekler itibarýyla þöyle:
| Yýllar | 1.Çeyrek | 2. Çeyrek | 3. Çeyrek | 4. Çeyrek | Yýllýk |
| 2011 | 11,7 | 11,3 | 11,4 | 9,8 | 11 |
| 2012 | 6,3 | 5,3 | 3,9 | 4 | 4,8 |
| 2013 | 9 | 9,6 | 8,9 | 7,5 | 8,7 |
| 2014 | 8,6 | 3 | 3,3 | 5,2 | 4,9 |
| 2015 | 3,5 | 7,2 | 6,6 | 6,3 | 6 |
| 2016 | 4,6 | 4,7 | -0,1 | 4,4 | 3,3 |
| 2017 | 5,4 | 6,3 | 10,5 | 7,2 | 7,5 |
| 2018 | 7,5 | 5,9 | 2,8 | -2,7 | 3,1 |
| 2019 | -2,3 | -1,4 | 0,8 | 6,1 | 0,9 |
| 2020 | 4,4 | -10,3 | 6,5 | 6,4 | 1,9 |
| 2021 | 7,5 | 22,2 | 7,9 | 9,6 | 11,4 |
| 2022 | 7,6 | 7,8 | 4 | 3,5 | 5,6 |
Buna göre, Türkiye ekonomisi, geçen yýl yüzde 5,6, 2022'nin son çeyreðinde de yüzde 3,5 büyüdü.
GSYH verilerinde revizyon yapýldý. 2022'nin birinci çeyrek büyüme verisi yüzde 7,6'ya, ikinci çeyrek büyüme verisi yüzde 7,8'e, üçüncü çeyrek büyüme verisi yüzde 4'e revize edildi.
Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, geçen yýlýn 4'üncü çeyreðinde cari fiyatlarla yüzde 106,2 artarak 4 trilyon 800 milyar 717 milyon lira olarak gerçekleþti.
Mevsim ve takvim etkilerinden arýndýrýlmýþ GSYH zincirlenmiþ hacim endeksi, söz konusu çeyrekte bir önceki çeyreðe göre yüzde 0,9, takvim etkisinden arýndýrýlmýþ GSYH zincirlenmiþ hacim endeksi, bir önceki yýlýn ayný çeyreðine göre yüzde 3,5 arttý.
- HANE HALKI NÝHAÝ TÜKETÝM HARCAMALARI
Hane halký nihai tüketim harcamalarý 2022'de bir önceki yýl zincirlemiþ hacim endeksine göre yüzde 19,7 arttý ve GSYH içindeki payý yüzde 57,5 oldu. Hane halký nihai tüketim harcamalarý, geçen yýlýn 4'üncü çeyreðinde 2021'in ayný dönemine göre zincirlenmiþ hacim endeksi olarak yüzde 16,1 yükseldi. Devletin nihai tüketim harcamalarý yüzde 9, gayrisafi sabit sermaye oluþumu da yüzde 2,6 arttý.
Geçen yýl, 2021'in zincirlenmiþ hacim endeksine göre mal ve hizmet ihracatý yüzde 9,1, ithalatý yüzde 7,9 arttý. Mal ve hizmet ihracatý, 2022'nin 4'üncü çeyreðinde bir önceki yýlýn ayný çeyreðine göre zincirlenmiþ hacim endeksi olarak yüzde 3,3 azalýrken, ithalatý yüzde 10,2 artýþ kaydetti.
- ÝÞ GÜCÜ ÖDEMELERÝNDE ARTIÞ
Ýþ gücü ödemeleri 2022'de bir önceki yýla göre yüzde 82,7, net iþletme artýðý/karma gelir yüzde 115,2 yükseldi. Ýþ gücü ödemeleri geçen yýlýn 4'üncü çeyreðinde bir önceki yýlýn ayný dönemine göre yüzde 103,3, net iþletme artýðý/karma gelir yüzde 104,9 artýþ kaydetti.
Ýþ gücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma deðer içindeki payý 2021'in ayný çeyreðinde yüzde 25,7 iken bu oran geçen yýlýn 4'üncü çeyreðinde yüzde 25,2 oldu. Net iþletme artýðý/karma gelirin payý ise yüzde 57,5'ten yüzde 56,7'ye geriledi.
- Tablolar
| Yýl | Cari fiyatlarla GSYH | Cari fiyatlarla GSYH | GSYH Zincirlenmiþ Hacim | Deðiþim oraný |
| (milyon lira) | (milyon dolar) | Endeksi(2009=100) | (yüzde) | |
| 2020 1. Çeyrek | 1.070.586 | 176.095 | 161,3 | 4,4 |
| 2020 2. Çeyrek | 1.037.572 | 152.571 | 153 | -10,3 |
| 2020 3. Çeyrek | 1.415.193 | 196.783 | 199 | 6,5 |
| 2020 4. Çeyrek | 1.524.868 | 191.643 | 203,9 | 6,4 |
| 2020 Yýllýk | 5.048.220 | 717.092 | 179,3 | 1,9 |
| 2021 1. Çeyrek | 1.395.931 | 189.364 | 173,4 | 7,5 |
| 2021 2. Çeyrek | 1.592.926 | 190.006 | 187,1 | 22,2 |
| 2021 3. Çeyrek | 1.931.231 | 227.406 | 214,7 | 7,9 |
| 2021 4. Çeyrek | 2.328.700 | 200.330 | 223,5 | 9,6 |
| 2021 Yýllýk | 7.248.789 | 807.106 | 199,7 | 11,4 |
| 2022 1. Çeyrek | 2.511.885 | 180.920 | 186,6 | 7,6 |
| 2022 2. Çeyrek | 3.428.260 | 219.943 | 201,8 | 7,8 |
| 2022 3. Çeyrek | 4.265.712 | 241.968 | 223,4 | 4 |
| 2022 4. Çeyrek | 4.800.717 | 262.669 | 231,3 | 3,5 |
| 2022 Yýllýk | 15.006.574 | 905.501 | 210,8 | 5,6 |
- Sektörler
TÜÝK verilerine göre, GSYH iktisadi faaliyet kollarýna göre zincirlenmiþ hacim endeksi deðiþim oranýysa (yüzde) þöyle:
| 2021 4. çeyrek | 2021 yýllýk | 2022 4. Çeyrek | 2022 Yýllýk | |
| Tarým, ormancýlýk ve balýkçýlýk | 2,6 | -2,9 | -0,3 | 0,6 |
| Sanayi | 11,4 | 17,2 | -3 | 3,3 |
| Ýmalat sanayisi | 12,4 | 18,5 | -1,6 | 4,3 |
| Ýnþaat | -5,4 | -0,6 | 2 | -8,4 |
| Hizmetler | 15,8 | 21,1 | 8,6 | 11,7 |
| Bilgi ve iletiþim | 21,5 | 21,8 | 5,2 | 8,7 |
| Finans ve sigorta faaliyetleri | 16,4 | -6,3 | 13,4 | 21,8 |
| Gayrimenkul faaliyetleri | 3,9 | 3,6 | 4,8 | 4,3 |
| Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri | 12 | 17 | 9,1 | 9,9 |
| Kamu yönetimi, eðitim ve sosyal hizmet faaliyetleri | 5,4 | 6,7 | 4,7 | 4,8 |
| Diðer hizmet faaliyetleri | 28,4 | 24,8 | 6,2 | 5,8 |
| Sektörler toplamý | 11,1 | 12,6 | 3,8 | 6,2 |
| Vergi-sübvansiyon | -1,9 | 1,6 | 1,5 | 0 |
| Gayrisafi yurtiçi hasýla (Alýcý fiyatlarýyla) | 9,6 | 11,4 | 3,5 | 5,6 |
