Yüzbinleri ilgilendiriyor: Prim ve çalışma süresi eksik olana EYT fırsatı

Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasasının yürürlüğe girmesiyle birlikte milyonlarca vatandaş emeklilik dilekçesi vermeye başladı. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) işe giriş-çıkış genelgesiyle EYT kapsamında emekli olanların hak kaybı yaşamasının önüne geçti. Prim ve çalışma süresi eksik olana EYT fırsatı detayları belli oldu.

Birinci adımda işveren, emekli olup çalışmaya devam edecek personel için "emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle" tanımlanan 8 koduyla çıkış yapacak.

Çalışanın aynı gün tahsis talebinde bulunması halinde ertesi gün yeniden sosyal güvenlik destek primine tabi bildirim yaparak aynı işyerinde aralıksız çalışmaya devam edebilecek.

Örneğin, bugün işyerinden çıkış yapıp emeklilik dilekçesini veren yarın yeniden aynı işyerinde çalışmaya devam edebilecek.

Çalışanın emekli aylığı da talebini izleyen ayın başından (1 Nisan) geçerli olacak. Çalıştığı işyerindeki maaş takvimi ise değişmeyecek.

EYT kapsamında olup ancak yeterli prim ve süreye sahip olmayan 2 milyonun üzerinde kişi bulunuyor. Bu kapsamda olanlar da EYT düzenlemesinden yararlanabilecek.

Koşulları yerine getirdikleri tarih itibariyle emeklilik dilekçesi verebilecek. İşverene kıdem tazminatı desteğinin ayrıntıları da bu hafta netleşecek. Kıdem desteğinde 6 ay ödemesiz, 3 yıl vadeli seçeneği ön plana çıkıyor.

Sabah'ın haberine göre, EYT'de başvuru süreci devam ederken bazı kritik detaylar ve merak edilen bazı soruların yanıtlar şöyle:

1-Yılbaşından önce borçlanma talebinde bulundum ancak kademeli prim sistemi nedeniyle eksik günlerim var. İlave borçlanma yapabilir miyim?

Doğum, askerlik borçlanmasına karşın eksik günü olanlar başka başlıklarda (doktora, avukatlık staj süresi gibi) hakları varsa ilave borçlanma yapabilecek. İlave borçlanma 2023 asgari ücret tutarına göre hesaplanacak. İlave borçlanma hakkınız yoksa prim gününü doldurmak için ya çalışmanız ya da isteğe bağlı sigorta yaptırmanız gerekiyor. Borçlanmaya rağmen prim gününü dolduramayan SSK'lılar ya fiilen bir işte çalışacak ya da 1260 günü aşmamak koşuluyla isteğe bağlı sigorta primi ödeyecek.

2-Kamuda 657'li olarak 24 yıldır (erkek çalışan) çalışıyorum. Daha önceden kullandığım 6 aylık ücretsiz iznimi borçlanarak emekliliğe hak kazanabilir miyim?

Ekim 2008'den önce işe başlayan kamu çalışanları 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu'na tabi bulunuyor. Aylıksız izinli geçen süreleri emeklilik yönünden eski derecelerinde değerlendirilebiliyor. Bunun için aylıksız izin süresini borçlanmanın emeklilikten en az 6 ay önceden yapılması gerekiyor.

5510 sayılı Kanununa tabi memurlarda ise emeklilikten en az 6 ay önce borçlanma yapılması zorunluluğu bulunmuyor. Memurluğa 8 Eylül 1999'dan önce başladığınız için bu süreyi de borçlanarak emekli olabilirsiniz. Borçlanma müracaatında bulunabilirsiniz.

3-Sigortalılığımdan dolayı prim borcum bulunuyor. Emekli olduktan sonra ödeyebilir miyim?

Emekli aylığı bağlanabilmesi için kişinin kendi sigortalılığından dolayı prim borcunun olmaması gerekiyor. EYT'lilerden prim ödeme yükümlüsü kendisi olup dilekçe verdiği tarih itibariyle prim borcu olanlar bunu ödeyinceye kadar emekli aylığı alamayacak.

Emeklilik dilekçesi borcun ödendiği tarihte geçerli sayılacak, emekli aylığı borcun ödendiği tarihi takip eden aybaşından başlatılacak. Son yapılandırma yasasıyla prim borcunu 4 ayda ödeyemeyen Bağ-Kur'luların sigortalılık süresi donduruldu. EYT'li Bağ-Kur'lunun prim günü 9000'den fazla olsa dahi 30 Nisan 2021'den sonra prim borcunun olmaması gerekiyor.

4- Bu hafta Meclis'te görüşülecek yapılandırma düzenlemesi ile Bağ-Kur'lulara ihya kolaylığı sağlanacak mı?

Meclis'e sunulan yapılandırma paketinde ihya kolaylığına ilişkin bir düzenleme yer almıyor. Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu bu konuda bir düzenleme yapılması için çağrıda bulundu. Genel Kurul aşamasında değişiklik yapılması talep ediliyor. Bağ-Kur sigortalılarının prim borçları 2008, 2015, 2018, 2020 ve 2021 yıllarında çıkartılan kanunlar ile silinmişti.

Silinen primlerin ait olduğu sigortalılık süreleri durdurulmuştu. Kanuna göre, bu şekilde durdurulan sigortalılık süreleri, BAĞ-KUR'lunun ekonomik durumunun elverişli olduğu herhangi bir tarihte cari asgari ücret üzerinden prim ödeyerek ihya edilebiliyor. Böylece durdurulan sigortalılık süreleri emekliliğe sayılıyor.

5-Bugün itibariyle yeterli prim ve çalışma süresi olmayanlar da EYT'den yararlanabilecek mi?

EYT kapsamında olup ancak yeterli prim ve süreye sahip olmayan 2 milyonun üzerinde kişi bulunuyor. Bu kapsamda olanlar da EYT düzenlemesinden yararlanabilecek. Koşulları yerine getirdikleri tarih itibariyle emeklilik dilekçesi verebilecek.

6-İşverene kıdem tazminatının ayrıntıları netleşti mi? EYT'liler kıdemini tek seferde alabilecek mi?

Hazine ve Maliye Bakanlığı, emeklilikte yaşa takılanların kıdem tazminatına Kredi Garanti Fonu aracılığıyla kredi desteği sağlanmasına yönelik çalışmayı tamamladı. Bakanlığın bu hafta bir uygulama tebliği yayınlaması bekleniyor. Bakanlığın hazırladığı paketle, KGF teminat oranları artırılarak firmaları bir anda karşılaşabilecekleri yüksek tutarlı kıdem tazminatı ödemeleri için kredi limiti bulma sorunlarına çözüm sağlanmış olacak. İşverene üç yıl vade, altı ay ödemesiz dönem şeklinde kolaylıklar sağlanacak.

7-Kıdem tazminat tavanı EYT'liler için de uygulanacak mı?

Kıdem tazminatı hesabında çalışana ödenen ücretle beraber düzenli sağlanan yol, yemek parası gibi bütün ödemeler dikkate alınacak. Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinden geçerli olan kıdem tazminatı tavanı (19 bin 982 lira) ile sınırlı olacak.

8-Emeklilik gerekçesiyle iş akdimin feshi durumunda ihbar tazminatı da alabilir miyim?

Normal koşulda iş akdini fesheden tarafın karşı tarafa, işyerindeki çalışma süresine bağlı olarak 2 hafta ile 2 aylık ücret tutarı arasında değişen ihbar tazminatı ödemesi gerekiyor. Emeklilik gerekçesiyle iş akdinin feshi durumunda ihbar tazminatı hakkı doğmaz, çalışan böyle bir talepte bulunamaz.