Koç Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü Öðretim Üyesi Doç. Dr. Çiðdem Maner baþkanlýðýnda Hititler döneminde 'Yukarý Ülke' olarak adlandýrýlan Sivas'ta, Kayalýpýnar Harabesi'nde yürütülen kazý çalýþmalarýnda sezon tamamlandý.
Maner, AA muhabirine, Kayalýpýnar'da 2005'te baþlayan kazýlarýn belirli dönemlerde devam ettiðini söyledi.
Boðaziçi Üniversitesinde görevli Kazý Baþkan Yardýmcýsý Emre Kuruçayýrlý ile 2021'den itibaren Kayalýpýnar köyündeki kazý çalýþmalarýný sürdürdüklerini belirten Maner, 'Birçok üniversiteden uluslararasý ekiple çalýþtýk ve bu yýlki çalýþmalarýmýz yaklaþýk 2,5 ay sürdü.' dedi.
Bu yýl yapýlan kazýlarda Kayalýpýnar'ýn Hititler'in bin yýllýk merkezi olduðunun kanýtlandýðýný vurgulayan Maner, 'Kayalýpýnar daha önce Eski Asur ve Hitit dönemlerine ait yerleþim yeri olarak biliniyordu. Bu seneki buluntularda ve mimaride bu yerleþimin gerçekten çok daha eski olduðunu ve daha da geç dönemlere kadar sürdüðünü anlayabildik. Bu kazýlar, Kayalýpýnar'ýn bin yýllarýn merkezi olduðunu kanýtlýyor.' diye konuþtu.
- 'HÝTÝT TARÝHÝNÝ DEÐÝÞTÝREBÝLECEK MÜHÜR BASKILARI VAR'
Maner, Kayalýpýnar'da bu sene 4 alanda kazý yaptýklarýný anlatarak, þunlarý kaydetti:
'Alanlarda yaptýðýmýz kazýlarda hem önemli mimari kalýntýlar hem de önemli buluntular ortaya çýktý. Bir açmamýzda özellikle bu kazýnýn stratigrafisini (katmanbilim) anlayabildik. En önemli buluntularýmýzýn arasýnda ise Hitit tarihini deðiþtirebilecek mühür baskýlarý var. Bu mühürler kil üzerine basýlýyor ve günümüze kadar ulaþabiliyor. Kazdýðýmýz yangýn binasýnda bunlar ortaya çýktý. Özellikle 3. Hattuþili dönemi, eþi, çocuklarý ve kraliyet ailesine ait çok önemli mühür baskýlarý ortaya çýktý. Bunlarýn bulunduðu yapýyý da istiþareler ve tartýþmalar sonucunda Ýmparatorluk arþivi olarak tanýmlamak istiyoruz. Kayalýpýnar'da çok önemli bir Hitit imparatorluk arþivi olduðunu görüyoruz.'
- 'FESTÝVAL VE FAL METÝNLERÝ ÜZERÝNE ÇÝVÝ YAZILI TABLET PARÇALARI BULUNDU
Kazýlarda, Kral 3. Hattuþili, çocuklarý, eþi ve prenslere ait çok sayýda kil baskýlý mührün yaný sýra özellikle Kral'ýn büyük oðlu veliaht prens Nerikaili'ye ait kil mühür baskýsý bulunduðunu dile getiren Maner, 'Bu mühür baskýlarý hepimizi çok heyecanlandýrdý. Onun yanýnda festival ve fal metinleri üzerine çivi yazýlý tablet parçalarý bulundu.' ifadelerini kullandý.
- 'ÖZELLÝKLE DÝNÝ YAPILARI ORTAYA ÇIKARTMAK ÝSTÝYORUZ'
Kayalýpýnar'da Hitit dönemine ait idari yapýlar bulunduðunu aktaran Maner, þöyle devam etti:
'Henüz dini bir yapý bulunmadý ama metinlerin çoðunluðu dini metinler. Dolayýsýyla bundan sonraki çalýþmalarýmýzda özellikle dini yapýlarý ortaya çýkartýp biraz da siyasi metinler bulmak istiyoruz. Boðazköy arþivlerine baktýðýmýzda çok önemli siyasi metinlerin de ortaya çýktýðýný görüyoruz. Bu sene yaptýðýmýz kazýlarda da iki yeni Hitit yapýsý ortaya çýktý. Plan ve buluntu itibarýyla onlarýn tapýnak olabileceðini düþünüyoruz. Hatta bir yapýda 3. Hattuþili Kralý'nýn seramik kap üzerine ismi kazýlmýþtý onu bulabildik. Dolayýsýyla çok heyecanlýyýz.'
Maner, mühür baskýlarýný bulduklarý alanda yanan bir rafýn olduðunu tahmin ettiklerini ifade ederek, 'Hitit döneminde kullanýlan tahta tabletlere sardýklarý ipin ucunda kil parçacýklarý vardý ve o kil parçalarýna da mühür basýyorlardý. O mühürler günümüze ulaþtý ama tahta tabletler yandýklarý için kül þeklinde günümüze ulaþtý.' þeklinde konuþtu.