- M çiçeði nedir?

M çiçeði, klinik olarak daha hafif olmasýna raðmen, semptomlarý geçmiþte çiçek hastalarýnda görülenlere benzer ve nadiren ölümcül hayvanlardan insanlara bulaþan bir virüs olmakla birlikte insandan insana da bulaþabilmektedir. 1980'de çiçek hastalýðýnýn eradikasyonunun ilaný ve sonrasýnda çiçek aþýsýnýn uygulamasýnýn durdurulmasý ile M çiçeði, nadir de olsa özellikle Orta ve Batý Afrika'da görülen bir hastalýk haline geldi.

- M çiçeði için ne zaman test yaptýrýlmalýdýr?

M çiçeði olduklarýný düþünen veya M çiçeði olan biriyle yakýn temas halinde olanlarýn, bir saðlýk kuruluþuna baþvurmasý ve test yapýlmasý gerekip gerekmediðine karar verilmesi gerekir. Doktor test gerektiðine karar verirse, örnekleri alacak ve bunlarý test için uygun bir laboratuvara gönderecektir.

- M çiçeði belirtileri nelerdir?

M çiçeði belirtileri genellikle ateþ, baþ aðrýsý, kas aðrýlarý ve sýrt aðrýsý, büyümüþ lenf nodlarý, solunum sistemi semptomlarý (boðaz aðrýsý, burun týkanýklýðý veya öksürük) ve hastalýða özgü karakteristik cilt döküntüleri þeklindedir.

- Belirtilerim varsa ne yapmalýyým?

Yeni veya açýklanamayan bir cilt döküntüsü veya diðer M çiçeði belirtilerini fark ederseniz, bir saðlýk kuruluþuna baþvurun. Saðlýk kuruluþuna baþvurana kadar baþkalarýyla yakýn temastan (cinsel temas dahil) kaçýnýn. Saðlýk kuruluþuna baþvurana kadar evcil hayvanlar veya diðer hayvanlarla yakýn temastan kaçýnýn. Test sonuçlarýnýzý bekliyorsanýz, ayný önlemlere uymaya devam edin. Test sonucunuz pozitifse, cilt döküntüleriniz kabuklanýp düþerek iyileþmiþ temiz ve saðlam cilt görünümü oluþana kadar kendinizi izole etmeye ve diðer önlemlere uymaya devam edin. Ateþ, boðaz aðrýsý, burun týkanýklýðý veya öksürüðünüz varsa kendinizi izole etmeye devam edin. Sadece hekime görünmek veya acil durumlar için dýþarý çýkýn. Toplu taþýma araçlarýný kullanmaktan kaçýnýn. Ýzolasyondan çýkmanýz gerekiyorsa, cilt döküntülerinizi kapatýn ve yüze iyi oturan bir maske takýn.

- M çiçeði nasýl bulaþýr?

M çiçeði cilt döküntüsü, kabuklar veya vücut sývýlarýyla doðrudan temas yoluyla kiþiden kiþiye bulaþabilir. Ayrýca uzun süreli, yakýn temas veya cinsel temas (öpmek, sarýlmak veya cinsel iliþki gibi) sýrasýnda yayýlabilir.

M çiçeði olan bir kiþi, belirtilerin baþlamasýndan itibaren cilt döküntüsü tamamen iyileþene ve iyileþmiþ temiz ve saðlam cilt görünümü oluþana kadar baþkalarýna virüsü bulaþtýrabilir. Bazý hastalar, belirtileri baþlamadan 1 ila 4 gün önce M çiçeðini bulaþtýrabilir. Ancak hiç belirti göstermeyen kiþilerin virüsü bulaþtýrdýðýna dair bir kanýt bulunmamaktadýr.

- M çiçeði cinsel yolla bulaþan bir hastalýk mýdýr?

M çiçeði, cinsel yolla bulaþabilen bir hastalýk olarak tanýmlanabilir. Diðer bir ifadeyle, cinsel iliþki, M çiçeðinin bulaþma yollarýndan sadece biridir. Geçmiþte M çiçeði salgýnlarý, enfekte hayvanlarla ve hayvan ürünleriyle doðrudan temas sonucu ortaya çýkmýþtýr ancak kiþiden kiþiye bulaþma sýnýrlý olmuþtur. Günümüzdeki salgýnda, virüs esas olarak yakýn temas yoluyla bulaþmaktadýr. Cinsel temas sýrasýnda lezyonlarla temas veya solunum sekresyonlarý ile yakýn temas ile bulaþ olabilir. Ancak cinsel iliþki olmaksýzýn M çiçeði olan biriyle yakýn ve uzun süreli cilt temasýnda bulunmak da virüsün bulaþmasýna neden olabilir.

- M çiçeði nasýl önlenebilir?

M çiçeði olduðundan þüphelenilen bir cilt döküntüsüne sahip kiþilerle yakýn cilt temasýndan kaçýnýn. M çiçeði hastasýnýn kullanmýþ olduðu eþya ve malzemelerle temastan kaçýnýn. Ellerinizi sýk sýk sabun ve suyla yýkayýn veya alkol bazlý el antiseptiði kullanýn. Özellikle yemek yemeden, yüzünüze dokunmadan önce ve tuvaleti kullandýktan sonra el hijyeni saðlayýn.

- Kalabalýk etkinliklere gitme konusunda endiþelenmeli miyim?

M çiçeði olan biriyle yakýn temas veya cilt temasýnda bulunduðunuzda bulaþma olabilir. Ýlk bulgular insanlarýn yakýn, devamlý cilt temasý yaþadýðý etkinliklerin M çiçeði vakalarýna yol açtýðýný göstermektedir. Bir etkinliðe katýlmayý planlýyorsanýz ne kadar yakýn, kiþisel cilt temasý yaþanacaðýný göz önünde bulundurmalýsýnýz.

- M çiçeði için hangi tedaviler mevcuttur?

M çiçeði için özel olarak geliþtirilmiþ bir tedavi yok. Virüsler arasýndaki genetik benzerlikler nedeniyle, çiçek hastalýðýný tedavi etmek için kullanýlan antiviral ilaçlar M çiçeði tedavisinde kullanýlabilse de etkinliði tam olarak kanýtlanmýþ deðildir.

- Evcil hayvanýma M çiçeði bulaþabilir mi?

M çiçeði zoonotik bir hastalýktýr, yani hayvanlar ve insanlar arasýnda bulaþabilir. Ancak þu anda M çiçeði için evcil hayvanlar yüksek risk taþýmamaktadýr.

- M çiçeði su yoluyla havuzdan, sýcak küvetten veya su parkýndan bulaþabilir mi?

M çiçeðinin havuzdan, sýcak küvetten veya su parkýndaki sulardan bulaþabileceði konusunda net baðlantý olduðunu gösteren bir çalýþma yoktur. Ancak virüsün insandan insana yakýn temas, cilt temasý yoluyla bulaþmasý mümkündür. M çiçeði hastasýnýn havlusu, yüzme tahtasý, havuz oyuncaðý veya giysisi gibi eþyalarýnýn bir baþkasý tarafýndan kullanýlmasýyla hastalýk, bu eþyalarý kullanan saðlýklý kiþiye de bulaþabilir. Eðlence amaçlý su mekanlarýnda dezenfeksiyon yapýlmasý ve havuzlarýn uygun þekilde klorlanmasýyla M çiçeði virüsünün bulaþma riski ortadan kaldýrýlmýþ olur.