Muhammed Ali, vefatýnýn 4. yýl dönümünde anýlýyor. Ünlü Müslüman boksör Muhammed Ali, hayatý boyunca ýrkçýlýkla mücadele etti. Hem siyahi hem Müslüman olmasý onu hedef haline getirse de buna aldýrmadý ve islamofobik zulme boyun eðmedi. Amerikalý bir Müslüman olan Muhammed Ali'nin Ýslamla tanýþmasý ve hayatý boyunca ezilen siyahilerin direniþ simgesi olmasý onu daha da güçlendirdi. Ýþte Muhammed Ali Clay'ýn hayatý...

SÝYAHÝ VE MÜSLÜMAN KÝMLÝÐÝNÝ HEP ÖNE TAÞIDI

ABD'nin Kentucky eyaletinin Louisville kentinde 17 Ocak 1942'de dünyaya gelen Muhammed Ali’nin hayata atýldýðý yýllar, Amerikan tarihinde siyahi vatandaþlarýn sýrf renginden dolayý, aþaðýlandýðý ve ikinci sýnýf vatandaþ yerine konulduðu dönemlere denk geliyordu.

Müslüman olmadan önce Cassius Marcellus Clay Jr. adýný taþýyan Ali, insanlar arasýnda dil ve ýrk ayrýmý gözetmeyen Ýslam dinine ilgi duymaya baþladý.

Ali, henüz 20’li yaþlarýnda ve profesyonel kariyerinin ilk yýllarýnda iken, Ýslam Milleti (Nation of Islam) hareketi ile tanýþtý.

BOKSLA TANIÞMASI

ABD'nin Kentucky eyaletinin Louisville kentinde 17 Ocak 1942'de dünyaya gelen Muhammed Ali, Ýslam dinini seçmeden önce Cassius Marcellus Clay Jr. adýný taþýyordu. Orta sýnýf Afro-Amerikan bir ailenin 6 çocuðu arasýnda yer alan Ali'nin boksla tanýþmasý, hýrsýzlýk olayýyla baþladý. 12 yaþýndaki Muhammed Ali, bisikletinin çalýnmasýnýn ardýndan karakola baþvurdu. Karakolda, sinirlerini kontrol altýna almakta zorlanan Ali'ye, boks yapmasý tavsiyesinde bulunuldu.

100 MAÇIN 95'ÝNÝ ALDI

Sonraki 4 yýl boyunca boks antrenörü Chuck Bodak tarafýndan çalýþtýrýlan Muhammed Ali, bu süre zarfýnda bölgesel birçok turnuvada 'Altýn Eldiven' kazandý. Ali, amatör olarak çýktýðý 100 maçýn 95'ini aldý.

Birçok otorite tarafýndan tüm zamanlarýn en iyi aðýr sýklet boks þampiyonu olarak kabul edilen Muhammed Ali, asýl çýkýþýný 1960 Roma Olimpiyatlarý'nda hafif aðýr sýklette altýn madalyaya ulaþarak yaptý.

22 YAÞINDA MÜSLÜMAN OLDU

1964’te henüz 22 yaþýndayken, dünya birinciliðini elinde bulunduran Sonny Liston’u yenen boksör, þampiyon olmasýnýn ardýndan Ýslam'ý seçti ve adýný 'Muhammed Ali' olarak deðiþtirdiðini canlý yayýnda tüm dünyaya duyurdu.

Muhammed Ali, bu tarihten sonra çýktýðý her televizyon veya radyo programýnda kendini eski ismi ile çaðýranlara adýnýn Muhammed Ali olduðunu hatýrlattý. Ýnancý hayatýnda önemli bir yere sahip olan Ali, 1972 ve 1988 yýllarýnda iki kez hac görevi için Mekke'ye gitti.

IRKÇILIÐA KARÞI MÜCADELE VERDÝ

Siyahi boksör, Nation of Islam’ýn liderliði altýnda, bir dönem dava arkadaþlýðý yaptýðý Malcolm X ile birlikte ýrkçýlýða karþý mücadele verdi. Muhammed Ali’nin düþüncelerinin ve hedeflerinin olgunlaþmasýnda, Amerikan siyahi liderliðinin en güçlü isimlerinden biri olan Malcolm X ile kurduðu dostluk etkili oldu.

Malcolm X’in düþüncelerinden etkilenen Muhammed Ali, 1966'da bir Amerikan askeri olarak Vietnam Savaþý'na katýlmayý reddetti.

Muhammed Ali'nin 'Vietnamlýlar bana hiçbir kötülük yapmadýlar ki onlarla savaþayým.' sözleri o döneme damgasýný vurdu.

Bu yüzden lisansý, pasaportu ve unvanlarýna el konulan Ali, 5 yýl hapis ve para cezasýna çarptýrýldý.

Gittiði bir restorana rengi nedeniyle alýnmayan Muhammed Ali, buna tepki göstererek, 1960 Roma Olimpiyatlarýnda verilen þampiyonluk madalyasýný Ohio Nehri'ne attý.

Boksta olduðu kadar, sosyal hayatta ve fikri dünyasýnda da ilkelerinden ve mücadelesinden ödün vermeyen Müslüman sporcu, 1971’de temyiz davasýný kazanarak tekrar ringlere döndü.

Gana, Mýsýr, Suudi Arabistan ve Türkiye gibi bir çok ülkeyi ziyaret eden Muhammed Ali, 1993 yýlýnda, Güney Afrika’da, konakladýðý otelden Güney Afrika lideri Nelson Mandela’ya yazdýðý bir mektupla, ýrkçýlýk karþýtý kampanyayý savunan Chris Hani’ye düzenlenen suikasta iliþkin taziyelerini iletti.

Siyahi boksörün, Mandela'ya gönderdiði mektup, 2016’nýn aralýk ayýnda, 7 bin 200 sterline, Ýngiltere'deki müzayedede satýldý.

AFRO-AMERÝKAN HALKINA ÖRNEK OLDU

Irkçýlýk karþýtý Müslüman aktivist kimliði ile de bilinen Muhammed Ali, ABD’deki ýrkçýlýkla mücadele konusunda aktif mücadele içindeki siyahi vatandaþlarýn rol modeli oldu.

Ali, 'Ben Amerika'yým. Tanýmadýðýnýz yönüyüm onun. Alýþýn bana. Siyah, özgüvenli, kendinden emin. Benim adým bu, sizin deðil. Benim dinim sizin deðil. Benim amaçlarým sizin deðil. Alýþýn bana.' sözleri ve duruþu ile birçok siyahi ve Müslüman Amerikalýya da örnek oldu.

'ALLAH'TAN ZENGÝNLÝK ÝSTEDÝM, BANA ÝSLAM'I VERDÝ'

Yaptýðý spor kadar, Müslümanlýðý ve ýrkçýlýða karþý verdiði mücadeleyle de tanýnan Ali, 'Allah’tan zenginlik istedim bana Ýslam'ý verdi. Müslüman, Hýristiyan ya da Yahudi olmanýz önemli deðil. Tanrý'ya inandýðýnýzda, tüm insanlarýn bir ailenin parçasý olduðuna inanmalýsýnýz. Eðer Tanrý'yý seviyorsanýz, sadece bazý çocuklarýný sevemezsiniz.' þeklindeki sözleri milyonlarca insana ilham verdi.

11 Eylül'ün ardýndan, baþýnda New York Ýtfaiye Müdürlüðü þapkasý ile enkaz alanýna giderek dayanýþma örneði sergileyen Muhammed Ali, “Beni asýl inciten, 'Ýslam' adý kullanýlarak þiddete yol açýlmasý. Ýslam, katil dini deðildir. Ýslam, barýþ demektir. Evde öylece oturup insanlarýn sorunun kaynaðý olarak Müslümanlarý yaftalamalarýna seyirci kalamazdým.” sözlerini sarf etti.

OÐLU DA IRKÇILIÐA MARUZ KALDI

Hayatý boyunca dört farklý evlilik yapan Muhammed Ali'nin 8 kýzý, 2 oðlu dünyaya geldi.

Efsanevi boksörün en büyük oðlu, 48 yaþýndaki Muhammed Ali Jr., 2017 Mart'ýnda, yurt dýþý seyahati dönüþü, havalimanýnda ten rengi ve dini inanýþý yüzünden ýrkçý bir sorgulamaya tabi tutuldu.

Miami'deki Fort Lauderdale Havalimaný'nda 7 Þubat'ta gözaltýna alýnýp, 'Adýný nereden aldýn?' ve 'Müslüman mýsýn?' diye iki saat sorgulanan oðul Muhammed Ali, ABD Kongresinde düzenlenen etkinlikte, 'Kendimi babamýn cenazesindeki gibi hissettim, þaþkýna dönmüþtüm. Ben Amerikalýyým ama kendimi rahat ve güvende hissetmiyorum. Babam hayatta olsa 'Sen Müslümansýn. Konuþ ve anayasamýza kulak ver' derdi.' cümlesi ile hayal kýrýklýðýný dile getirdi.

ALTIN MADALYASINI OHIO NEHRÝ'NE FIRLATTI

Zaferinin ardýndan gittiði bir restorana ten rengi nedeniyle alýnmamasýna kýzan Ali, kazandýðý altýn madalyayý Ohio Nehri'ne fýrlattý. ABD'li boksör, emekliye ayrýlmasýndan yýllar sonra olimpiyat ateþini taþýdýðý 1996'da Atlanta'da düzenlenen oyunlarda aldýðý ödülle, kaybettiði madalyaya yeniden kavuþtu.

ALTIN KEMERE 4 YILDA UZANDI

Ýlk profesyonel maçýnda, 29 Ekim 1960'da Tunney Hunsaker'ý yenen Muhammed Ali, aralarýnda döneminin önemli boksörleri Tony Esperti, Jim Robinson, Donnie Fleeman, Alonzo Johnson, George Logan, Willi Besmanoff, Lamar Clark, Doug Jones ve Henry Cooper'ýn da yer aldýðý rakiplerini de maðlup etti. Profesyonel boks hayatýnýn ilk üç yýlý boyunca ringde çýktýðý 19 maçýn 15'ini nakavtla kazanan Ali, hýzlý yükseliþiyle boks camiasýnýn da dikkatini çekti.

ÝLK BÜYÜK ZAFERÝ

Müsabakalarda alaycý ifadeler kullanarak psikolojik açýdan rakiplerinin üzerinde baský kurmasýyla ünlenen Muhammed Ali, dönemin aðýr sýklet boks þampiyonu Sonny Liston ile unvan maçýna 25 Þubat 1964'te Miami'de çýktý.

'KELEBEK GÝBÝ UÇARIM, ARI GÝBÝ SOKARIM'

Karþýlaþma öncesinde düzenlediði basýn toplantýsýnda ünlü 'Kelebek gibi uçarým, arý gibi sokarým.' ifadesini kullanan Ali'nin performansý, kesin favori olarak gösterilen ABD'li Liston karþýsýnda büyük heyecan uyandýrdý. Liston'un, 7. rauntta aldýðý darbelerin ardýndan çýkamamasý üzerine galip ilan edilen Muhammed Ali, böylece ilk altýn kemerine henüz 22 yaþýnda uzandý.

HAYALET YUMRUK

Liston ile 1965'in Mayýs ayýnda rövanþ maçýna çýkan Muhammed Ali, ilk rauntta yaklaþýk 2 dakika içinde rakibini devirerek unvanýný korudu. Muhammed Ali'nin rakibinin devrilmesine yol açan darbesi o kadar hýzlýydý ki; boks tarihine 'hayalet yumruk' olarak geçti.

61 MAÇTA 56 ZAFER

Muhammed Ali, amatör olarak katýldýðý 167 maçýn 161’ini kazanarak bu alanda bir rekora imza attý. Profesyonel döneminde yaptýðý 61 maçta sadece 5 kez yenilen, olimpiyat ve dünya þampiyonu olan Muhammed Ali, 37'si nakavt olmak üzere 56 maçýný kazandý.

22 YAÞINDA MÜSLÜMAN OLDU

Henüz 22 yaþýndayken 1964'te Sonny Liston’u yenip en genç Dünya Aðýr Siklet Boks Þampiyonu olan Muhammed Ali, zaferinin ardýndan Ýslam dinini seçti. Ali'nin Ýslam diniyle ilgisi, Wallace D. Fard Muhammad tarafýndan ABD'de kurulan 'Ýslam Milleti' adlý siyahi harekete 1964'te katýlmasýyla ortaya çýktý.

Ýlk olarak kendisine 'Cassius X' adýný veren ünlü boksör, daha sonra ise Muhammed Ali adýný seçerek Müslüman olduðunu açýkladý. Ali, dönemin Afro-Amerikan Müslüman siyasi temsilci ve insan haklarý savunucusu Malcom X ile yakýn iliþkiler kurarken, Ýslamiyet'in doðru tanýnmasý ve yaygýnlaþmasý amacýyla çeþitli çalýþmalarda bulundu. Muhammed Ali, 1972 ve 1988 yýllarýnda iki kez hacca gitti.

VÝETNAM SAVAÞI'NA GÝTMEYÝ REDDETTÝ

Siyahilerin birçok temel haktan mahrum olduðu 1960'larýn ABD'sinde ayný zamanda Müslüman da olan Muhammed Ali, ABD hükümeti tarafýndan 1966'da acil koduyla Vietnam Savaþý'na çaðýrýldý.

'Vietnamlýlar bana hiçbir kötülük yapmadýlar ki onlarla savaþayým.' diyerek Vietnam Savaþý'na gitmeyi reddeden Ali, 5 yýl hapis ve 10 bin dolar para cezasýna çarptýrýldý. Lisansý, pasaportu ve unvanlarý elinden alýndý. Kararý ABD Yüksek Mahkemesi'nde temyiz eden Ali, 3.5 yýl boyunca bokstan uzak kaldý ve dava süresince ciddi maddi sýkýntý içine girdi. 1971'de, Yüksek Mahkeme'deki temyiz davasýný kazandý.

3 DÜNYA ÞAMPÝYONLUÐU

1971'de Joe Frazier ile 'asrýn maçý' olarak adlandýrýlan müsabakaya çýkan Muhammed Ali, profesyonel boks kariyerinde ilk defa bir maçý kaybetti. Ali, ayný yýl bir kez daha karþýlaþtýðý Joe Fraizer'ý bu sefer yenerek, dünya aðýr sýklet boks þampiyonu unvanýný geri aldý.

Muhammed Ali, 1974 yýlýndaki ikinci büyük zaferini, iri fiziði ve o güne kadar tüm maçlarýný kazanmasýyla dönemin en güçlü boksörü olarak gösterilen George Foreman karþýsýnda aldý. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin baþkenti Kinþasa'da düzenlenen aðýr sýklet unvan maçýnda rakibini 8. rauntta deviren Ali, yeniden dünya þampiyonluðunu ilan etti.

'SÝYAHÝLER ÖZGÜR OLMADIKÇA BEN ÖZGÜR OLAMAM'

Muhammed Ali'nin bazý efsane sözleri:

'Birçok siyah insanýn baþý dertte. Ama onlar özgür olmadýkça ben de özgür olamam.'

'Ben Amerika’yým. Tanýmadýðýnýz yönüyüm onun. Alýþýn bana. Siyah, öz güvenli, kendinden emin. Benim adým bu, sizin deðil. Benim dinim, sizin deðil. Benim amaçlarým, sizin deðil. Alýþýn bana.'

'Tek yapabileceðim doðruluk ve dürüstlük için dövüþmek. Hiç kimseyi kurtaramam. Süpermen bir bilim kurgu karakteri, ama ben gerçeðim.'

ONA ÝLK SARILAN BEYAZ ADAM TÜRK'TÜ

Londra’da bir unvan maçýna gidiyordu Muhammed Ali. Rakibi ise, Henry Cooper’di. Kraliçe Elizabeth, maçtan önce Cooper’i saraya davet etmiþ, ancak Muhammed Ali’yi kabul etmemiþti. Muhammed Ali bu konu ile ilgili sadece, “Maçý alýp boksörlerin kralý olacaðým” dedi.

Bu sýradanlaþmýþ olaydan baþka yaþananlar da sarsýcýydý; burasý Muhammed Ali’nin hayatýnda bir dönüm noktasýydý gerçekten. Çünkü burada ilk kez bir Türk’le tanýþacaktý; Nevzat Yalçýntaþ ile.

Ýslam Enstitüsü, Nevzat Yalçýntaþ’tan Londra’da, Muhammed Ali’ye eþlik etmesini istemiþti. Muhammed’i aradý, ondan otelin adresini aradý. Yalçýntaþ, günlerden Pazartesi, saat 10.00’da, otelin lobisine vardýðýnda Muhammed, diðer boksörlerle birlikte oradaydý. Kardeþi Rahman da yanýndaydý. Kendisini Muhammed’e telefonda tarif etmiþ; karþý bir tarife gerek duymamýþtý. Muhammed Ali’yi görür görmez tanýyacaðýndan emindi; tanýdý da.

Muhammed Ali de lobide Yalçýntaþ’ý fark etti ve ona doðru yürümeye baþladý. Sonra sýradan bir þey oldu. Tüm dünya için koþulsuz sevginin simgesi olmasý gerekecek kadar sýradan ve sevgi dolu bir andý. Muhammed Ali, Yalçýntaþ’ýn selamýna karþýlýk “Aleykümselam” dedi, önce tokalaþtýlar ve sonra da sarýldýlar. Bir an zaman durdu sanki. Muhammed Ali hiç tanýmadan koþulsuz kendine sarýlan bu adamý býrakmak istemiyordu. Onun için dünyadaki diðer yarýsýný bulmaktan farksýz bir duyguydu bu…

Yalçýntaþ, bedenleri ayrýldýðýnda kendisinden 5-6 yaþ kadar küçük genç adama þaþkýn bakakaldý. Muhammed, herkesin þu anda 12 yaþýnda olduðu o anda aðladýðýndan habersiz ve gözyaþlarýný silmeye gerek duymuyordu. Yalçýntaþ, bir hata yaptýðý düþüncesinden rahatsýz, sorarak dile getirdiðinde, Muhammed Ali, sevinç ve acýyý ayný anda ifade eden o cümleyi kurdu: “Yok. Hiçbir hata yapmadýn. Bugüne kadar bana sarýlan ilk beyaz sensin”…

Yok sayýlmak gerçekten de bir toplam aðrý anlamýna geliyordu demek ki. Muhammed Ali, tüm yaralarý hem kanamýþ hem iyileþmiþ gibiydi. Sonrasý, dayanýlmaz bir sessizlik…

Bu uzun çok sesli sessizliðin üzerinden bir zaman sonra Muhammed Ali, Ýstanbul’a gelecek, Sultanahmet’te ona saf huzuru tattýran bir Cuma namazý kýlacaktý. 

Erbakan ile birlikte, Sultanahmet’i dolduran on binlerce insana seslenip, sevgisini dökecek, ruhundan ruh üfleyecekti. Çünkü bu onun için inanýlmazdý. Rengi hala aynýydý. Oysa karþýsýndaki insanlar, beyazdý…

PARKÝNSON HASTALIÐINA YENÝK DÜÞTÜ

Uzun süre Parkinson hastalýðý ile mücadele eden Muhammed Ali, solunum yolu rahatsýzlýðý nedeniyle tedavi gördüðü Arizona'nýn Phoenix kentindeki bir hastanede, 3 Haziran 2016 günü hayata gözlerini yumdu.