Tekin, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Bakanlýðýnýn 2025 yýlý bütçesinin sunumundaki konuþmasýna Cumhuriyetin banisi Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ü, vefatýnýn 86. yýlýnda saygý ve minnetle yad ederek baþladý.
Eðitimin en temel insan haklarýndan bir tanesi olmakla beraber devletlerin de temel görevlerinden biri olduðuna iþaret eden Tekin, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün "Cumhuriyet sizden; fikri hür, vicdaný hür, irfaný hür nesiller ister." veciz ifadesinde karþýlýðýný bulan milli eðitim davasýnýn oluþturduðu þuurla Bakanlýk olarak eðitimi sadece maddi refahý saðlayacak yollarý açan bir yatýrým alaný olarak deðil ayný zamanda insana dokunan her alaný ihya ederek milli varlýðý ve istikbali teminat altýna almanýn en etkili yolu olarak gördüklerini anlattý.
Bu yaklaþýmla Cumhuriyetin ikinci asrýna tekabül eden 21. yüzyýlýn, yani Türkiye Yüzyýlý'nýn ayný zamanda Eðitimin Yüzyýlý olarak þekilleneceðine inandýklarýný aktaran Tekin, bu hedefin tecellisi için var güçleriyle çalýþtýklarýný söyledi.
Türkiye Yüzyýlý'ný inþa edecek nesiller yetiþtirme vizyonu ile eðitim alanýný, donanýmlý ve ahlaklý insan yetiþtirme fýrsatý, dahasý medeniyet inþa etme mesuliyetinin ana konusu olarak gördüklerini ifade eden Tekin, bu doðrultuda Bakanlýk olarak çocuklarýn ve gençlerin becerilerini geliþtirmelerine destek olmak, eðitim çalýþmalarýný rahatlýkla sürdürebilecekleri ortamlarý saðlamak ve ülkeyi kültürel anlamda daha ileriye taþýmak amacýyla eðitime ve çocuklarýn geleceðine katký saðlayacak tüm plan, program ve projeleri hazýrlama ve uygulamaya koyma kararlýlýðýnda olduklarýný vurguladý.
Bakan Tekin, öðrencilerin öðrenme yolculuðunda, kendilerini bu sürecin aktif bir öznesi olarak konumlandýrýp yarýnlarýný bu anlayýþla organize ederek baþarýlý olacaklarýna inandýklarýný anlattý.
Günümüzdeki ekonomik, toplumsal ve teknolojik geliþmelerin, öðrenci merkezli anlayýþtan bir adým daha öteye gitmeyi zorunlu kýldýðýný ve öðrencinin öðrenme taleplerinin dikkate alýndýðý bir öðrenme sürecini ön plana çýkardýðýný aktaran Tekin, "Eðitimin bir baþka yönüyle de erdemli bir toplum inþa etmenin önemli bir vasýtasý olduðunu söyleyebiliriz. Yeni attýðýmýz adýmlarýmýzla gerçekleþtirmek istediðimiz dönüþüm; temel hak ve hürriyetleri merkeze alan, insaný önceleyen, evrensel uygulamalarla uyumlu, milli ve manevi hassasiyetleri önemseyen, beceri ve görgü odaklý, esnek ve sürdürülebilir bir eðitim hizmetini hedeflemektedir." deðerlendirmesinde bulundu.
Çaðýn ve geleceðin becerileriyle donanmýþ ve bu donanýmý insanlýk hayrýna sarf edebilen, bilimsel yaklaþýma sahip, kültürel zenginliðinin farkýnda olan ve mensubu olduðu milletine karþý duyarlý, "yetkin ve erdemli" nesiller yetiþtirmeyi hem görev hem de sorumluluk olarak telakki ettiklerini belirten Tekin, "Eðitim sistemimizin amacý ve pek tabii bizim mefkuremiz 'iyi insan' yetiþtirmektir. Milli Eðitim Bakaný olarak þahsým baþta olmak üzere tüm kadrolarýmýzla çalýþmalarýmýzý bu hedefe uygun olarak yürütüyoruz." dedi.
- "EÐÝTÝM ALANI POPÜLÝST YAKLAÞIMLARLA ASLA ZAYIFLATILMAMALI"
Bakan Tekin, bu inançla, erken çocukluk eðitiminden baþlayarak, eðitim ve öðretimin her kademesinde bireylerin daha nitelikli eðitime eriþebileceði bir sistemi oluþturma kararlýlýklarýnýn, 22 yýldýr kesintisiz bir þekilde sürdüðünü ifade etti.
Tekin, "Popülist yaklaþýmlarla asla zayýflatýlmamasý ve büyük bir hassasiyetle ele alýnmasý gereken 'milli meselemiz' eðitim alanýnda, 2025 yýlýnda gerçekleþtireceðimiz çalýþmalara ve bütçesine verecekleri destek ile eðitimi daha üst seviyeye taþýma adýna sunacaklarý yapýcý katkýlar için Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi tüm milletvekillerine þimdiden teþekkürü bir borç biliyoruz." ifadelerini kullandý.
- "EÐÝTÝM SEFERBERLÝÐÝNE TOPLUMUN TAMAMININ KATKISINI ALMAK ÖNCELÝÐÝMÝZ"
Bakan Tekin, Bakanlýk olarak ülkenin Türkiye Yüzyýlý vizyonu hedeflerine ulaþmada sorumluluk almak ve katký vermek için yüksek bir motivasyonla çalýþtýklarýný söyledi.
Bunun gerçekleþmesinin þüphesiz ülke olarak tüm kurumlarýn ve vatandaþlarýn sürece dahil olmasýyla mümkün olabileceðine iþaret eden Tekin, "Bunun için baþlattýðýmýz eðitim seferberliðine toplumun tamamýnýn katkýsýný almak önceliðimizdir." dedi.
Tekin, bu vizyon çerçevesinde yüklendikleri sorumluluklara omuz vermek isteyen baþta siyasetçiler olmak üzere velileri, vatandaþlarý, hayýrseverleri, belediyeleri ve diðer paydaþlarý çocuklarýn geleceðini güzelleþtirecek bu hikayenin parçasý olmaya davet etti.
- Eðitim bütçesi 2025 yýlý merkezi yönetim bütçesinin yüzde 14,84'ünü oluþturuyor
Milli Eðitim Bakaný Yusuf Tekin, 2002'de Milli Eðitim Bakanlýðýnýn, merkezi yönetim bütçesinden en büyük payý alan 4. kurum iken 2003'ten bu yana olduðu gibi 2025 yýlýnda da en büyük payý alan kurum olduðunu bildirdi.
Milli Eðitim Bakanlýðý, Yükseköðretim Kurulu Baþkanlýðý, Ölçme, Seçme ve Yerleþtirme Merkezi Baþkanlýðý, Yükseköðretim Kalite Kurulu Baþkanlýðý, üniversiteler ve diðer Bakanlýklara ayrýlan kaynaklarla birlikte eðitim bütçesinin, 2 trilyon 186 milyar 575 milyon 227 bin lira olarak belirlendiðini belirten Tekin, "Bu rakam 2025 yýlý merkezi yönetim bütçesinin yüzde 14,84'ünü oluþturmaktadýr." bilgisini verdi.
Verilen bu destek sayesinde eðitimde fiziki ve teknolojik altyapý, insan kaynaðý, mevzuat ve müfredat konularýnda uluslararasý göstergelerde de vurgu yapýlan önemli ilerlemeler kaydedildiðine iþaret eden Tekin, bu ilerlemeler sayesinde eðitime eriþim, okullaþma oranlarý ve eðitimin niteliðinin arttýðýný vurguladý.
2002'den itibaren eðitimde saðlanan geliþmeleri verilerle aktaran Tekin, örgün eðitimde 2002-2003 eðitim öðretim yýlýnda 367 bin 145 derslik varken 2024-2025 eðitim öðretim yýlýnda 734 bin 913 derslik ile hizmet verdiklerini belirtti. Tekin, "Son 20 yýlda, önceki 80 yýlda yapýlandan daha fazla derslik inþa edilmiþtir." dedi.
2002-2003 eðitim-öðretim yýlýnda resmi okullarda 515 bin 253 öðretmen görev yaparken, bugün 1 milyon 23 bin 553 öðretmenle millete karþý sorumluluklarý yerine getirme gayretinde olduklarýna dikkati çeken Tekin, "Halen görevinin baþýnda olan öðretmenlerimizin yaklaþýk yüzde 80'inin hükümetlerimiz döneminde atandýðýný ifade etmek isterim. Ayrýca rakamsal olarak 799 bin 643 öðretmenin atamasýný gerçekleþtirmiþ durumdayýz." deðerlendirmesinde bulundu.
Yapýlan bu yatýrýmlar sayesinde 2002-2003 eðitim-öðretim yýlýnda ilköðretimde 36, ortaöðretimde 30 olan derslik baþýna düþen öðrenci sayýsýnýn, 2024-2025 eðitim-öðretim yýlýnda ilköðretimde 23, ortaöðretimde 22'ye düþtüðünü belirten Tekin, "Ayný þekilde, 2002-2003 eðitim-öðretim yýlýnda ilköðretimde 28, ortaöðretimde 18 olan öðretmen baþýna düþen öðrenci sayýsý bu yýl ilkokulda 18, ortaokulda 14, ortaöðretimde ise 12 olmuþtur." bilgisini paylaþtý.
Bu rakamlar incelendiðinde, eðitimin tüm kademelerinde okullaþma oranlarýnýn arttýðýna, derslik ve öðretmen baþýna düþen öðrenci sayýsýnýn önemli ölçüde azaldýðýný vurgulayan Tekin, "Böylece, ülkemizin eðitim alanýndaki görünümünün OECD ortalamalarýna ulaþmasý, ülkemiz adýna büyük bir baþarý, çocuklarýmýz adýna ise memnuniyet verici bir kazanýmdýr." dedi.
- 1 MÝLYON 29 BÝN 250 ÖÐRENCÝYE ÜCRETSÝZ ÖÐLE YEMEÐÝ HÝZMETÝ
Bakan Tekin, eðitimde fýrsat eþitliðini güçlendirmek için þartlý eðitim yardýmýndan, pansiyon kapasitelerinin ve burslarýn artýrýlmasýna, taþýma yoluyla eðitime eriþim hizmetinden ücretsiz ders kitaplarý ve yardýmcý kaynaklara kadar çok kapsamlý sosyal yardým hizmetlerinin, kararlý, kapsamlý ve birbirini destekleyecek þekilde verildiðini vurguladý.
Bu çalýþmalar sayesinde, dezavantajlý öðrenciler baþta olmak üzere toplumun tüm kesimlerinin eðitime eriþiminin daha da kolaylaþtýrýldýðýný belirten Tekin, þöyle devam etti:
"2023-2024 eðitim öðretim yýlýnda, öðrenci taþýma uygulamasý ile toplam 1 milyon 146 bin 213 öðrenciye taþýma ve 1 milyon 29 bin 250 öðrenciye de ücretsiz öðle yemeði verilmiþtir. Bu kapsamda, taþýma hizmeti ve ücretsiz öðle yemeði hizmeti giderleri için toplam da 24 milyar 942 milyon 612 bin 302 lira harcama yapýlmýþtýr. Bunlara ilaveten, 6 Þubat 2023'te meydana gelen asrýn felaketi sonrasýnda ikametlerinden ayrýlýp diðer illerde eðitim öðretimine devam eden öðrenciler, barýndýklarý sosyal tesisler, öðretmenevleri ve yurtlardan kayýtlý olduklarý okullara ücretsiz taþýnarak ücretsiz öðle yemeðinden de faydalandýrýlmýþtýr."
- 4 MÝLYAR 430 MÝLYON DERS KÝTABI ÜCRETSÝZ DAÐITILDI
Yusuf Tekin, eðitimde fýrsat eþitliðini güçlendirmek amacýyla hayata geçirilen ücretsiz ders kitabý uygulamasý kapsamýnda, toplamda 4 milyar 430 milyon ders kitabýnýn ücretsiz daðýtýldýðýný bu yýl ise 180 milyon ders kitabýnýn öðrencilere ücretsiz daðýtýldýðýný bildirdi.
Dezavantajlý çocuklarýn okula eriþiminin artýrýlmasý ve öðrenme kayýplarýnýn giderilmesine de özel önem verdiklerinin altýný çizen Tekin, nüfusu az ve daðýnýk olan köy ve benzeri yerleþim yerlerinde okul öncesi eðitimde fýrsat eþitliðini saðlamak amacýyla, bir yerleþim yerinde ana sýnýfý açýlmasý için gerekli öðrenci sayýsýnýn 10'dan 5'e düþürüldüðünü anýmsattý.
Ayrýca, okul öncesi eðitim kurumu bulunmayan ve yeterli öðrenci sayýsý olmadýðý için ana sýnýfý açýlamayan kýrsal yerleþimlerde, esnek zamanlý, toplum temelli ve ücretsiz eðitim veren uygulamalarýn hayata geçirildiðini belirten Tekin, bu bölgelerde ana sýnýfý açýlamamasý durumunda, alternatif eriþim modellerinin geliþtirildiðini anlattý.
Bu kapsamda "Gezici Öðretmen Sýnýfý" modeli ile bir öðretmenin birden fazla yerleþim yerine giderek çocuklarý uygun bir alanda toplayýp eðitim verdiðini, "Taþýma Merkezi Ana Sýnýfý" modeliyle ise çocuklarýn, rehber personel eþliðinde en fazla 20 kilometre mesafeden taþýma merkezi seçilen okula ulaþarak eðitim aldýðýný aktaran Tekin, Mevsimlik Tarým Ýþçileri ile Göçer ve Yarý Göçer Ailelerin Çocuklarýnýn Eðitime Eriþimleri ile ilgili bu yýl itibarýyla önemli bir eylem planýnýn hayata geçirdiklerini belirtti.
- "ORTAÖÐRETÝM DÜZEYÝNDE OECD ORTALAMASINA ULAÞTIÐIMIZ RAHATLIKLA GÖRÜLMEKTEDÝR"
Bakan Tekin, sunumunda, okullaþma oranlarýna ait güncel verileri de paylaþtý.
Okul öncesi eðitimde 5 yaþ grubunda okullaþma oranýnýn 2002-2003 eðitim öðretim yýlýnda yüzde 11,7 iken 2023-2024 eðitim öðretim yýlýnda ise yüzde 84,26'ya yükseldiðini bildiren Tekin, þöyle konuþtu:
"Ýlköðretimde okullaþma oraný 2002-2003 eðitim öðretim yýlýnda yüzde 90,98 iken 2023-2024 eðitim-öðretim yýlýnda yüzde 95,65'e yükselmiþtir. Ortaöðretimde okullaþma oraný 2002-2003 eðitim öðretim yýlýnda yüzde 50,57 iken 2023-2024 eðitim-öðretim yýlýnda yüzde 87,97'ye ulaþmýþtýr. Uluslararasý karþýlaþtýrmalarda kolaylýk saðlamak açýsýndan eðitim kademesinden baðýmsýz olarak yaþ gruplarýna göre okullaþma oranlarýna bakýldýðýnda, 2023-2024 eðitim-öðretim yýlýnda 5 yaþ grubunda yüzde 86,24, 6-9 yaþ grubunda yüzde 98,61, 10-13 yaþ grubunda yüzde 98,32 ve 14-17 yaþ grubunda ise yüzde 91,25 oranlarýna ulaþýlmýþtýr."
Çalýþmalarýnýn uluslararasý raporlardaki yansýmalarýnýn memnuniyet verici olduðunu ifade eden Tekin, þu bilgileri verdi:
"OECD tarafýndan 2024 yýlýnda yayýmlanan 'Bir Bakýþta Eðitim' raporunda, OECD genelinde öðretmen baþýna düþen öðrenci sayýsý ilkokulda 14, ortaokul ve ortaöðretimde ise 13 olarak gerçekleþmiþtir. Bu verilere göre ortaöðretim düzeyinde OECD ortalamasýna ulaþtýðýmýz rahatlýkla görülmektedir. Türkiye'nin okullaþma oranýnda göstermiþ olduðu dikkat çekici artýþ yine ayný raporda vurgulanmaktadýr. Türkiye'de 6-14 yaþ aralýðýnda okullaþma oraný yüzde 98,8 ile OECD ortalamasýnýn üzerine çýkmýþtýr. Bu göstergeler sizlerin sayesinde ülkemize eðitime yaptýðý yatýrýmlarýn etkilerinin görülmeye baþladýðýnýn ispatýdýr. Yine OECD raporuna göre Türkiye'nin eðitim harcamalarý açýsýndan da OECD ortalamasýyla uyumlu olduðu görülmektedir. Türkiye'de eðitim, tüm kamu harcamalarýnýn yüzde 10,7'sini oluþturmakta, OECD'de bu ortalama yüzde 10 civarýndadýr."
- TÜRKÝYE, PISA TOPLANTISINA EV SAHÝPLÝÐÝ YAPACAK
Bakan Tekin, Türkiye'nin üyesi olduðu OECD'nin "Uluslararasý Öðrenci Deðerlendirme Programý"na da deðindi.
Türkiye, PISA uygulamasýna ilk defa katýldýðý 2003'te matematik alanýnda 41 ülke içerisinde 34, fen alanýnda 35, okuma becerileri alanýnda ise 33. sýrada yer aldýðýný, 2022 PISA uygulamasýnda ise Türkiye'nin okuma becerileri alanýnda 81 ülke arasýnda 36, matematik alanýnda 39, fen alanýnda ise 34. sýrada yer aldýðýný söyledi.
PISA 2022 raporunda "Türkiye, 10 yýldan uzun bir süre boyunca çoðu alanda iyileþme saðlayan nadir ülkelerden birisidir" ifadesinin yer aldýðýný belirten Tekin, "PISA, Türkiye'nin saðladýðý bu baþarýlarla ilgili olarak diðer ülkelerle bu baþarýlarýn paylaþýlmasý anlamýnda bir toplantý talep etmiþ, 7-9 Mayýs arasýnda 90 ülkeden yaklaþýk 200 temsilcinin katýlýmýyla bu toplantý gerçekleþtirilecektir." dedi.
TIMSS araþtýrmasýnda 1999'da matematik alanýnda ilk kez hazýrlanan raporda 38 ülke arasýnda 31. sýrada yer aldýðýný, 2019 yýlýnda ise 39 ülke arasýnda 20. sýrada yer aldýðýný belirten Tekin, "PISA ve TIMSS'e ilave olarak Birleþmiþ Milletler Kalkýnma Programý Ýnsani Geliþme Raporu'nda Türkiye 193 ülke arasýnda 45. sýraya yükselerek üst üste 4. kez 'çok yüksek insani geliþtirme' kategorisinde yer alan ülke haline döndük." dedi.
Türkiye Yüzyýlý Maarif Modeli'nin program geliþtirme sürecinin, eðitim bilimlerinin temel ilkelerine uygun þekilde planlandýðýný vurgulayan Tekin, sürecin ihtiyaç analiziyle baþlatýldýðýný söyledi.
Ýhtiyaç analizi kapsamýnda 81 il milli eðitim müdürlüðünde program deðerlendirme komisyonlarý kurularak mevcut programlarýn deðerlendirilmesinin yapýldýðýný anlatan Tekin, öðretmenlerin süreçte karþýlaþtýklarý zorluklar, mevcut öðretim programlarýna dair eksiklikler ve ihtiyaçlar hakkýnda kapsamlý veri toplama çalýþmasý yapýldýðýný belirtti.
Tekin, 81 ilden öðrenci görüþleri alýndýðýný, 17 bin öðrencinin yanýtladýðý anket çalýþmasýyla öðrencilerin beklentileri ve ihtiyaçlarýnýn tespit edildiðini ifade ederek, "2013'den itibaren öðretim programlarý ve ders kitaplarýna iliþkin gelen görüþ ve öneriler, Talim ve Terbiye Kurulu Baþkanlýðý tarafýndan arþivlenmiþ ve bu görüþler üzerinde içerik analizi yapýlarak çalýþmalar rapor haline getirilmiþtir. Türkiye Yüzyýlý Maarif Modeli öðretim programlarýnda kullanýlmasý kararlaþtýrýlan beceri setleri ile ilgili çalýþmalar, sivil toplum kuruluþlarýna da gönderilerek onlarýn da görüþ ve önerileri alýnmýþtýr." diye konuþtu.
Çalýþmalarýn tecrübeli ve alanýnda uzman büyük bir ekiple yürütüldüðüne dikkati çeken Tekin, þunlarý kaydetti:
"Türkiye Yüzyýlý Maarif Modeli milletimizin köklü tarihini, kültürünü, deðerlerini, geçmiþten gelen birikimini merkeze alan bakýþ açýsýyla hazýrlanmýþtýr. Modelimiz, uluslararasý standartlar gözetilerek günümüz dünyasýnýn ileri bilim ve teknolojiye duyduðu ihtiyacý karþýlama amacý taþýmaktadýr. Yeni müfredatýmýzla hedefimiz, milli, manevi ve insani deðerler istikametinde okuyan, düþünen, araþtýran, sorgulayan, dikkat ve farkýndalýðý geliþmiþ, eleþtirel bakabilen, çözüm odaklý, sorumluluk sahibi, yetkin ve þahsiyetli bireyler olarak yetiþmelerini saðlamaktýr. Bu modelle eðitim öðretim sistemimizin merkezine aldýðýmýz öðrencilerimizi, sosyal ve manevi geliþim yönleriyle bütüncül olarak geliþtirmeye çalýþýyoruz."
Tekin, bu müfredatla öðrencileri, yarýþtýrýcý ve ayrýþtýrýcý anlayýþlardan uzak, bireysel farklýlýklarý göz önüne alan, onlarýn öðrenme ihtiyaçlarýna ve hýzlarýna uygun farklýlaþtýrýlmýþ öðretim yaklaþýmýný önemli yenilik olarak hayata geçirdiklerini ifade etti.
- "ULUSLARARASI ÖÐRENCÝ SAYISI 345 BÝNE ULAÞTI"
Bakan Tekin, yükseköðretimde son yýllarda yaþanan niceliksel büyümeyle baþta yükseköðretime eriþim olmak üzere birçok alanda önemli ilerlemeler kaydedildiðini belirterek, 2023-2024 eðitim ve öðretim yýlýnda, 208 yükseköðretim kurumunda 7,4 milyon öðrencinin öðrenim gördüðünü söyledi.
Tekin, 1984'te 20 bin 333 olan toplam öðretim elemaný sayýsýnýn bu yýl 184 bin 167'ye, ayný dönemde öðretim üyesi sayýsýnýn ise 6 bin 826'dan 106 bin 495'e yükseldiði bilgisini verdi.
Yükseköðretim Kurulu'nun "uluslararasýlaþma"yý stratejik bir hedef olarak benimsediðini ve bu hususta tüm üniversiteleri teþvik ettiðini dile getiren Tekin, "UNESCO verilerine göre 2019 yýlýndan itibaren Türkiye, dünyada en fazla uluslararasý öðrencinin bulunduðu ilk 10 ülke arasýnda yer almaktadýr. Üniversitelerimizde öðrenim gören uluslararasý öðrenci sayýsý 2013'te 43 bin 251'ken, bu yýl itibarýyla 345 bine ulaþmýþ durumdadýr." diye konuþtu.
- "ÖSYM HER YIL YAKLAÞIK 14 MÝLYON ADAYA SINAV GERÇEKLEÞTÝRÝYOR"
Milli Eðitim Bakaný Tekin, Ölçme, Seçme ve Yerleþtirme Merkezi (ÖSYM) Baþkanlýðýnýn ülkenin önemli hizmet kurumlarýndan biri olduðunu ifade ederek, þöyle devam etti:
"Bütün hizmetlerini e-Devlet standartlarý çerçevesinde yürütmekte, bilimsel ve teknolojik yeniliklerden yararlanarak sürekli kendisini geliþtirmekte, hizmet kalitesini günden güne artýrmaktadýr. ÖSYM her yýl yaklaþýk 11, 14 milyon arasýnda deðiþen adaya 60 farklý sýnavý gerçekleþtiren bir kurumdur. Yaklaþýk olarak ayrýca 25 kamu kurumuna da yerleþtirme iþlevi yerine getirmektedir.
2024 yýlý içerisinde ÖSYM bünyesinde bugüne kadar yaklaþýk 14 milyon adayýn katýldýðý 17'si elektronik olmak üzere, toplam 60 sýnav gerçekleþtirilmiþtir. Bu sýnavlarda engeli veya saðlýk sorunu olan yaklaþýk 154 bin aday, saðlýk durumlarýna uygun koþullar saðlanarak sýnavlara alýnmýþtýr."
Tekin, Bakanlýðýnýn 2025 yýlý bütçesinin, eðitim camiasýna, tüm paydaþlara ve ülkeye hayýrlý olmasý temennisinde bulundu.