14 madde daha kabul edildi... 8. Yargý Paketi TBMM Genel Kurulunda

TBMM Genel Kurulunda kabul edilen maddelere göre, Ýcra ve Ýflas Kanunu'na göre, bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerince verilen nihai kararlara karþý temyiz yoluna baþvurulmasýna yönelik sürede düzenleme yapýlacak. Bu kararlara karþý teblið tarihinden itibaren 2 hafta içinde temyiz yoluna baþvurulabilecek, temyiz yoluna baþvurma ve incelemesi Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerine göre yapýlacak.

Terörle Mücadele Kanunu'nun "terör örgütleri"ne iliþkin düzenlemesi, Türk Ceza Kanunu'nda yapýlan deðiþikliðe uyumlu hale getirilecek.

Teklifle, Anayasa Mahkemesi kararý doðrultusunda Türk Medeni Kanunu'nda deðiþiklik yapýlmasý öngörülüyor. Özgürlüðü baðlayýcý ceza sebebiyle kýsýtlanma kurumu deðiþtirilerek, ceza infaz kurumunda bulunma hali doðrudan doðruya kýsýtlama nedeni olmaktan çýkarýlýyor. Ergin kiþilerin fiil ehliyetinin bulunduðundan hareketle iradeleri ön plana çýkarýlarak kesinleþmiþ hapis cezasýnýn infazý amacýyla ceza infaz kurumunda bulunan hükümlünün kýsýtlanmasý esas olarak kendi isteðine býrakýlýrken, toplam 5 yýl veya daha fazla kesinleþmiþ hapis cezasýnýn infazý bakýmýndan hükümlünün kýsýtlanmasý, kiþiliðinin veya mal varlýðýnýn korunmasý kriterine baðlanarak bu konuda vesayet makamýna takdir hakký veriliyor.

Buna göre, kesinleþmiþ hapis cezasýnýn infazý amacýyla ceza infaz kurumunda bulunan ergin bir kiþi, isteði üzerine kýsýtlanacak veya kendisine kayyum atanacak. Toplam 5 yýl veya daha fazla kesinleþmiþ hapis cezasýnýn infazý amacýyla ceza infaz kurumunda bulunan ergin bir kiþi, isteði bulunmasa dahi kiþiliðinin veya mal varlýðýnýn korunmasý bakýmýndan gerekli görülmesi halinde kýsýtlanabilecek. Cezayý yerine getirmekle görevli makam, hapis cezasýnýn infazýna baþlandýðýný derhal vesayet makamýna bildirecek. Vesayet makamý karar vermeden önce hükümlüyü dinleyecek. Kanun'un kayyumluða iliþkin hükümleri, niteliðine uygun düþtüðü ölçüde bu düzenleme için de uygulanacak.

Anayasa Mahkemesi kararý gereðince Türk Medeni Kanunu'nda yapýlan deðiþikliðe göre, akýl hastalýðý veya akýl zayýflýðý sebebiyle kýsýtlamaya karar verilebilmesi için aranan resmi saðlýk kurulu raporunun temini amacýyla, yasanýn "usul" baþlýklý madde hükümlerine baþvurulabilecek.

VESAYETÝN SONA ERDÝRÝLMESÝ

Anayasa Mahkemesi kararý baðlamýnda Türk Medeni Kanunu'nda yapýlan deðiþikliðe göre, resmi saðlýk kurulu raporunun alýnabilmesini temin amacýyla kiþinin vücudundan kan veya benzeri biyolojik örneklerle kýl, tükürük, týrnak gibi örnekler alýnabilecek.

Kiþiye gerekli týbbi müdahaleler yapýlabilecek ve gerektiðinde kiþi, hekim ön raporu üzerine en fazla 20 gün süreyle saðlýk kuruluþuna yerleþtirilebilecek. Hekim ön raporu üzerine verilen yerleþtirme kararý derhal ilgiliye ve yakýnlarýna bildirilecek. Ýlgili veya yakýnlarý, bu karara karþý bildirimden itibaren 10 gün içinde denetim makamýna itiraz edebilecek. Yapýlan itiraz, kararýn icrasýný durdurmayacak. Ýtiraz, denetim makamýnca ivedilikle karara baðlanacak.

Teklifle, Anayasa Mahkemesi kararý doðrultusunda hapis halinin devamý süresince vesayetin sona erdirilebileceði haller düzenleniyor.

Buna göre, özgürlüðü baðlayýcý cezaya mahkumiyet sebebiyle kýsýtlý bulunan kiþi üzerindeki vesayet, hapis halinin hukuka uygun þekilde sona ermesiyle kendiliðinden ortadan kalkacak. Hapis halinin devamý süresince vesayetin sona erdirilmesi, toplam 5 yýldan az olan hapis cezasýnýn infazýna baðlý olarak verilen kýsýtlama kararlarý bakýmýndan kiþinin isteminin bulunmasý ve toplam 5 yýl veya daha fazla kesinleþmiþ hapis cezasýnýn infazýna baðlý olarak verilen kýsýtlama kararlarý bakýmýndan kiþinin talebi üzerine kiþiliðinin veya mal varlýðýnýn korunmasý sebebinin ortadan kalkmasý halinde mümkün olacak.

ÖRGÜT ADINA SUÇ ÝÞLEME

Türk Ceza Kanunu'nda yapýlan deðiþikliðe göre, suçla daha etkin mücadele edilebilmesi ve caydýrýcýlýðýn saðlanmasý amacýyla bir günlük adli para cezasý alt tutarý 20 liradan 100 liraya, üst tutarý ise 100 liradan 500 liraya yükseltilecek. Bu düzenleme, 1 Haziran 2024'te yürürlüðe girecek.

Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçeleri dikkate alýnarak Türk Ceza Kanunu'nda yapýlan deðiþiklikle, örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adýna suç iþleme fiili müstakil bir suç olarak düzenleniyor. Buna göre, örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adýna suç iþleyen kiþi, ayrýca 2 yýl 6 aydan 6 yýla kadar hapis cezasý ile cezalandýrýlacak. Ýþlenen suçun niteliðine göre verilecek ceza yarýsýna kadar indirilebilecek. Bu hüküm sadece silahlý örgütler hakkýnda uygulanacak.

Örgüt adýna suç iþleyen kiþi, hem iþlediði suçtan hem de örgüt adýna suç iþleme cürmünden ayrý ayrý cezalandýrýlacak.

DEVLETÝN GÜVENLÝÐÝNE KARÞI SUÇLAR ÝLE ANAYASAL DÜZENE KARÞI SUÇLAR

TCK'de belirtilen "devletin güvenliðine karþý suçlar ile anayasal düzene ve bu düzenin iþleyiþine karþý suçlar" bakýmýndan, silahlý örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adýna suç iþleyen kiþi ayrýca 5 yýldan 10 yýla kadar hapisle cezalandýrýlacak. Ýþlenen suçun niteliðine göre verilecek ceza, yarýsýna kadar indirilebilecek.

Ceza Muhakemesi Kanunu'nda yapýlan deðiþiklikle, koruma tedbirleri nedeniyle tazminat istemlerinin kapsamý geniþletiliyor. Düzenlemeye göre, yakalama ve tutuklama iþlemlerinin yaný sýra adli kontrol iþlemlerine karþý, kanunda öngörülen baþvuru imkanlarýndan yararlandýrýlmayan kiþiler, tazminat isteminde bulunabilecek.

Konutu terk etmemek veya uyuþturucu, uyarýcý veya uçucu maddeler ile alkol baðýmlýlýðýndan arýnmak amacýyla hastaneye yatmak dahil, tedavi veya muayene tedbirlerine tabi olmak ve bunlarý kabul etme þeklindeki adli kontrol yükümlülükleri uygulandýktan sonra haklarýnda kovuþturmaya yer olmadýðýna veya beraatlerine karar verilenlerin, tazminat isteminde bulunabilmelerine imkan tanýnýyor.

Koruma tedbirleri nedeniyle yapýlacak tazminat istemlerinin kurulan Tazminat Komisyonuna yapýlmasý öngörülüyor ve bu istemlerin idari baþvuru yoluyla hýzlý biçimde sonuçlandýrýlmasý amaçlanýyor. Böylelikle, yargýlama yapýlmasýný gerektirmeyen tazminat istemleri hakkýnda kýsa sürede karar verilmesi saðlanacak. Bu hükümler 1 Haziran 2024'te yürürlüðe girecek.

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERÝ BIRAKILMASI

Ceza Muhakemesi Kanunu'nda, hükmün açýklanmasý ve hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasý kapsamýnda, sanýða yüklenen suçtan dolayý yargýlama sonunda hükmolunan ceza, 2 yýl veya daha az süreli hapis veya adli para cezasý ise mahkemece, hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasýna karar verilebilecek. Uzlaþmaya iliþkin hükümler saklý kalacak. Hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasý, müsadereye iliþkin hükümler hariç, kurulan hükmün sanýk hakkýnda bir hukuki sonuç doðurmamasýný ifade edecek.

Hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasýna karar verilebilmesi için sanýðýn daha önce kasýtlý bir suçtan mahkum olmamýþ bulunmasý, mahkemece, sanýðýn kiþilik özellikleri ile duruþmadaki tutum ve davranýþlarý göz önünde bulundurularak yeniden suç iþlemeyeceði hususunda kanaate varýlmasý, suçun iþlenmesiyle maðdurun veya kamunun uðradýðý zararýn, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekecek.

Hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasý halinde sanýk, 5 yýl süreyle denetim süresine tabi tutulacak. Denetim süresi içinde, kiþi hakkýnda kasýtlý bir suç nedeniyle bir daha hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasýna karar verilemeyecek. Bu süre içinde 1 yýldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceði süreyle, sanýðýn denetimli serbestlik tedbiri olarak, meslek veya sanat sahibi olmasýný saðlamak amacýyla bir eðitim programýna devam etmesine, bir kamu kurumunda veya özel olarak ayný meslek veya sanatý icra eden bir baþkasýnýn gözetimi altýnda ücret karþýlýðýnda çalýþtýrýlmasýna, belli yerlere gitmekten yasaklanmasýna, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kýlýnmasýna ya da takdir edilecek baþka yükümlülüðü yerine getirmesine karar verilebilecek. Denetim süresi içinde dava zaman aþýmý duracak.

Suçun iþlenmesiyle maðdurun veya kamunun uðradýðý zararýn, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi koþulu derhal yerine getirilmediði takdirde; maðdura veya kamuya verilen zararýn, denetim süresince aylýk taksitler halinde sanýk tarafýndan ödenmek suretiyle tamamen giderilmesi koþuluyla da hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasý kararý verilebilecek.

Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç iþlenmediði ve denetimli serbestlik tedbirine iliþkin yükümlülüklere uygun davranýldýðý takdirde, açýklanmasý geri býrakýlan hüküm ortadan kalkacak ve davanýn düþmesine karar verilecek.

Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç iþlenmesi veya denetimli serbestlik tedbirine iliþkin yükümlülüklere aykýrý davranýlmasý halinde, mahkeme hükmü açýklayacak. Mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanýðýn durumunu deðerlendirerek cezanýn yarýsýna kadar belirleyeceði bir kýsmýnýn infaz edilmemesine ya da hükümdeki hapis cezasýnýn ertelenmesine veya seçenek yaptýrýmlara çevrilmesine karar verebilecek. Açýklanan veya yeni kurulan hükme itiraz edilebilecek.

HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERÝ BIRAKILMASINA KARÞI ÝSTÝNAF YOLU

Kanunlarda kesin olduðu yazýlý hükümler saklý kalmak üzere, hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasý kararýna karþý istinaf yoluna baþvurulabilecek.

Hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasý kararýnýn, ilk derece mahkemesi sýfatýyla bölge adliye mahkemesi veya Yargýtay tarafýndan verilmesi halinde temyiz yoluna gidilebilecek. Karar ve hükümler, istinaf ve temyizde usul ve esasa iliþkin hukuka aykýrýlýklar yönünden incelenecek.

Hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasý kararý, özel bir sisteme kaydedilecek. Bu kayýtlar, ancak bir soruþturma veya kovuþturmayla baðlantýlý olarak Cumhuriyet savcýsý, hakim veya mahkeme tarafýndan istenmesi halinde kullanýlabilecek.

Hükmün açýklanmasýnýn geri býrakýlmasýna iliþkin hükümler, Anayasa'da koruma altýna alýnan inkýlap kanunlarýnda yer alan suçlara iliþkin uygulanmayacak.

Meclis Baþkanvekili Bekir Bozdað, teklifin 16. maddesinin kabul edilmesinin ardýndan birleþime ara verdi. Aranýn ardýndan komisyonun yerini almamasý üzerine, birleþimi, saat 14.00'te toplanmak üzere kapattý.