Ahýska Türklerinin sürgün ediliþinin 80. yýlý! Ýþte 14 Kasým 1944'te yaþananlar

Stalin, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliði'ne (SSCB) baðlý Gürcistan'ýn Türkiye sýnýrýnda bulunan Ahýska'daki Türkleri ve diðer Müslüman halklarý, 20 Eylül 1944'te ülkesinin baþka bölgelerine yerleþtirmeyi öngören bir kararname imzaladý.

Yaklaþýk 40 bin Ahýskalý erkek, cephede Sovyetler Birliði ordusunda Nazi Almanya'sýna karþý savaþýrken, Sovyetler Birliði Halk Komiseri Lavrentiy Beriya, 14-15 Kasým'da, 20 bin silahlý güçle Stalin'in emrini yerine getirmek için Ahýska'ya operasyon baþlattý.

- 14 KASIM 1944'TE YAÞANANLAR

Ahýska Türkleri, Ýkinci Dünya Savaþý'nýn son aylarýnda, Stalin'in emriyle Gürcistan'ýn Ahýska Bölgesi'nden Orta Asya'ya sürgün etme aþamasýna geçildi.

Ahýska'daki 220 köyün yer aldýðý Adýgön, Ahýska, Aspinza, Ahýlkelek ve Bagdonovka ilçeleri askeri birlikler tarafýndan kuþatýldý.

Dönemin Moskova yönetimi, Sovyetler Birliði ile Türkiye Cumhuriyeti sýnýrýnda yer alan Ahýska bölgesindeki Müslümanlarý yerinden etmek için yaklaþýk 6 bin asker görevlendirildi.

Bu arada, erkeklerden askere alýnan Ahýskalýlar, Ýkinci Dünya Savaþý'nda cephede savaþýrken geride kalan kadýnlar ve yaþlýlar da Ahýska-Borjomi demir yolu hattýnýn yapýmýnda çalýþtýrýldý.

Askerler, 14 Kasým'da Ahýska bölgesinde yaþayan Türkler, Kürtler ve Hemþinlilerin yaný sýra Batum'da yaþayan Lazlarýn kapýlarýna dayandý.

Kamyonlarýn eþliðinde gelen askerler, çocuk ve yaþlý gözetmeksizin bölge sakinlerinden iki saat içerisinde hazýrlanmalarýný istedi.

Ahýska Türkleri, tren vagonlarýnýn bekletildiði noktalara askeri kamyonlarla taþýndý ve üç gün istasyonlarda bekletildikten sonra vagonlara bindirildi.

Yük taþýnan vagonlara bindirilen ailelerin, bir bohça eþya dýþýnda yanlarýna hiçbir þey almalarýna izin verilmedi.

Bazý aileler evlerine geri dönecek umuduyla yanýna hiç eþya almazken, bazýlarý da sadece un ve mýsýr aldý.

- ZORUNLU YOLCULUK 30 GÜN SÜRDÜ

Vagonlara üst üste bindirilen Ahýskalýlarýn zorunlu yolculuðu 30 gün sürdü.

Böylece, Ahýska'da sürgüne gönderilen halklarýn geride býraktýðý evler, kýymetli eþyalar, kýþ için hazýrlanan yiyecekler ve küçük ile büyükbaþ hayvanlar kaldý.

Derme çatma vagonlarda, mevsimin en soðuk ve karlý döneminde gerçekleþtirilen sürgünde, yaklaþýk 17 bin Ahýskalý açlýk, soðuk ve hastalýk nedeniyle hayatýný kaybetti.

Hayatta kalan Ahýskalýlarýn 40 bini, bugünkü Kazakistan'a, 16 bini Kýrgýzistan'a ve 30 bini de Özbekistan'a sürgüne gönderildi.

- AHISKA TÜRKLERÝNE SIKI YÖNETÝM UYGULANDI

Sürgünün, açlýðýn, zorluðun ve hasretin acýsýný çeken Ahýskalýlara yönelik zulüm getirildikleri Orta Asya'da devam etti.

Özbekistan, Kazakistan ve Kýrgýzistan'a sürülen Ahýska Türkleri, 1944 ile 1956 yýllarý arasýnda 12 sene boyunca sýkýyönetime tabi tutularak yerleþtirildikleri bölgelerin dýþýna çýkmalarý yasaklandý.

Sovyet yönetimi, oluþturduðu çalýþma kamplarýnda çocuk, yaþlý ve kadýnlarý ayýrmaksýzýn Ahýskalýlarý en aðýr iþlerde çalýþtýrdý.

Gürcü asýllý Stalin'in 5 Mart 1953'te ölümünden sonra Ahýskalýlarýn sürgününü bizzat organize eden Stalin rejiminin en acýmasýz güvenlik görevlisi Sovyetler Birliði Mareþali Beriya da yeni rejim tarafýndan 23 Aralýk 1953'te idam edildi.

- AHISKA TÜRKLERÝNÝN ÇÝLELÝ YAÞAMI

Ahýska Türkleri için sýký yönetim uygulamasý 1956'da kaldýrýldý ve Gürcistan dýþýnda Kafkaslara dönmelerine izin verildi.

Kazakistan, Kýrgýzistan ve Özbekistan topraklarýnda yaþayan Ahýskalýlarýn bir kýsmý Ahýska'ya yakýn olan Azerbaycan topraklarýna göç etti, halkýn büyük bölümü ise Orta Asya'da kalmayý tercih etti.

Özbekistan'ýn Fergana vadisinde yaþayan yaklaþýk 20 bin Ahýska Türkü ise 5-10 Haziran 1989'da yaþanan trajik olaylarýn ardýndan Rusya'nýn Krasnodar bölgesine Sovyet ordusu tarafýndan götürüldü.

- TÜRKLERÝN BÝR BÖLÜMÜ DE UKRAYNA'NIN DOÐUSUNA GÖÇ ETTÝ

Rusya'nýn Krasnodar bölgesine yerleþtirilen Ahýskalýlara tüm vaatlere raðmen ikamet ve oturma izni verilmedi, eðitim ve saðlýk hizmetlerinden yararlanmalarýnýn önü açýlmadý.

Durumun giderek kötüleþmesi üzerine Ahýskalýlar çare aramaya baþladý.

Birleþmiþ Milletler (BM) Uluslararasý Göç Örgütünün yardýmý ile 13 bin Ahýskalý, 2004 ve 2005 yýllarýnda ABD'nin çeþitli eyaletlerine götürülerek yerleþtirildi.

Ukrayna'nýn doðusunda 2014'te kitlesel gösterilerin sýcak çatýþmaya dönüþmesinin ardýndan ise Ukrayna'nýn Donbas bölgesinde yaþayan Ahýskalýlar ateþ altýnda kaldý.

Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan'ýn talimatý ile Türkiye'de iskan ettirilmek üzere Ahýska Türkleri, Erzincan'ýn Üzümlü ilçesine ve Bitlis'in Ahlat ilçesine getirildi.

Türkiye'ye kendi imkanlarýyla gitmeyi sürdüren Ahýskalýlar, Ýstanbul, Bursa, Ankara, Ýzmir, Denizli, Kocaeli, Eskiþehir ve Antalya gibi þehirlere yerleþmeyi tercih ediyor.

Ahýska Türkleri, Türkiye Dýþiþleri Bakanlýðý ile Türk Ýþbirliði ve Koordinasyon Ajansý Baþkanlýðýnýn (TÝKA) desteðiyle Gürcistan'ýn Ahýska bölgesini ziyaret ediyor.

Ana vatanlarýndan koparýlan ve gittikleri yerde hayatta kalan Ahýskalý Türkler, bugün Kazakistan, Kýrgýzistan, Özbekistan, Azerbaycan, Rusya Federasyonu, Ukrayna, ABD ve Türkiye'de yaþamlarýný sürdürüyor.