Ayasofya tarihi güne nasıl hazırlandı? İşte adım adım tüm ayrıntılar...
Osmanlı İmparatorluğu'nun 7. padişahı Fatih Sultan Mehmet'in 29 Mayıs 1453'te İstanbul'u fethiyle birlikte camiye çevrilen ve yüzyıllarca cami olarak hizmet veren Ayasofya, fethin günümüze ulaşan en önemli sembollerinden biri olarak ön plana çıkıyor. Ayasofya Camii, 86 yıl sonra cemaatine kavuşuyor. Kararın alınmasının ardından camide hummalı bir çalışma başlatıldı. Cami, titizlikle yarın kılınacak cuma namazına hazırlandı.
Tarihçiler tarafından "Dünyanın 8. Harikası" olarak nitelendirilen yapı, 916 yıl kilise olarak kullanılırken, 1453`te Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul`un fethiyle camiye çevrilerek 482 yıl cami olarak hizmet verdi. Özellikle Osmanlı döneminde yapılan çalışmalarla ve Mimar Sinan`ın eklediği minarelerle güçlendirilen Ayasofya, günümüze kadar varlığını sürdürebildi.
"Türk ve dünya tarihinin en büyük gezgini" kabul edilen Evliya Çelebi`nin, 10 ciltlik seyahatnamesinin ilkinde, durak noktalarından biri olan Ayasofya`ya ait ilginç bilgiler yer alıyor. Seyahatnamesinde, İstanbul`u Hz. Süleyman`ın kurduğunu anlatan Evliya Çelebi, Hz. Süleyman`ın, dünyanın dört bir köşesini gezerken tahtını Sarayburnu`nda durdurduğunu ve orada bir ibadethane yaptırdığını, "Dünya durdukça mamur ve şenlik ola" diye dua ettiğini aktarıyor.
Sultan 2. Mehmet`in 1453`te İstanbul`u fethinden sonra Ayasofya`da ilk cuma namazını kıldığına da değinen Evliya Çelebi, seyahatnamesinde şunları kaydediyor:
"Gazi Mehmet Han, bu eski mabedi pisliklerden, putlardan temizletip öd ve amberler yakıp, cami içinde mihrap, minber, mahfil ve minare ile o cennet görünüşlü makamı ibretle temaşa edilecek cennet-ül firdevs gibi cami haline getirdi. Evvela cuma gününde bütün gaziler hazır olup salalar okunup, müezzinler 'innallahe ve melaiketehu' ayetini hazin bir sesle okumaya başlayınca Akşemseddin Hazretleri, Sultan Mehmet`in koluna girip büyük bir saygı ile minbere çıkarıp yüksek sesle 'Alemlerin Rabb`ine hamdolsun.' deyince büyük gazilere bir hal olup bir sevinç feryadı koptu. O cuma Ayasofya`nın yer altında saklı olan ruhbanlar, İslamlık şerefiyle şereflenen çok yaşlı olan birinin adını da Baba Mehmet koydular. Baba Mehmet, 'Mihrabın sağındaki karanlık yer, Hz. Süleyman`a mensup olan eski mabettir.' deyince Sultan Mehmet, orada uğurlu sayarak iki rekat hacet namazı kıldı. Yer altında saklı hazineler tersane bahçesiyle Hazine-i Hümayun`a taşındı."
AYASOFYA NE ZAMAN MÜZE OLDU?
Ayasofya 24 Kasım 1934’ te Mustafa Kemal Atatürk’ün önerisi ve Bakanlar Kurulu kararı ile müzeye dönüştürülerek 1 Şubat 1935’ te ziyarete açılmıştır. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün verdiği izin sonrası başlayan çalışmalar 15 yıl sürdü ve 1947'de tamamlandı.1996'da Dünya Anıtları İzleme listesine alınan Ayasofya'nın kubbesi ve minareleri, Dünya Anıtları Fonu'nun da desteğiyle 1997-2002 arasında restore edildi. Müze aynı zamanda UNESO Dünya Mirası listesinde.
YENİDEN CAMİ OLMA SÜRECİ
Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine yönelik Bakanlar Kurulu kararının iptali istemiyle Danıştayda dava açtı. Davayı duruşmalı inceleyen Daire, 2 Temmuz'daki duruşmada tarafları dinledi. Duruşmanın ardından dosyayı inceleyen Danıştay 10. Daire kararını verdi. Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya`nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını 10 Temmuz`da iptal etti. Kararın ardından Ayasofya, Diyanet İşleri Başkanlığına devredildi.
Caminin ibadete açılmasına ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı, 10 Temmuz`da Resmi Gazete`nin mükerrer sayısında yayımlandı. Ayasofya`nın yeniden ibadete açılmasını vatandaşlar da coşkuyla karşıladı.
Kısa süreliğine ziyarete kapatılan Ayasofya Camii`nin ibadete açılışı dolayısıyla düzenlenecek tören için son hazırlıklar yapılıyor. Ayasofya Camii`nin içerisine döşenecek halılar tamamen yerli yünden üretildi.Halılar, Manisa`nın Demirci ilçesinde dokundu. Osmanlı dönemi mimarisinin renklerini ve tonlarını taşıyor. Yüzde 100 yünden üretilen halının metrekaresi 5 kilogram. 75 kişilik personel, halıların üretimi için günde üç vardiya çalıştı. Açılışa kadar halıların yarısı döşenecek. Restorasyon tamamlandığında da döşeme işlemi bitmiş olacak.
Ayasofya Camii`ne alınacak misafirlerin davetleri, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yapılıyor. Salgın nedeniyle cami ve çevresinde kadınlar için 2, erkekler için 3 olmak üzere 5 farklı açık alan, namaz kılma yeri olarak belirlendi. Erkekler için Ayasofya Meydanı, Sultanahmet Meydanı ve Yerebatan Caddesi; kadınlar için Sultanahmet Türbesi yanındaki alan ile Mehmet Akif Parkı tahsis edildi.
Namaz kılınacak alanlara Beyazıt Meydanı, Sirkeci ve Çatladıkapı`dan oluşan 3 ana istikametten gelinecek. Namaz alanlarına girişler, 11 ayrı kontrol noktasında polislerce arama yapıldıktan sonra sağlanacak. Arama noktalarında geçişin hızlı ve kolay yapılabilmesi için vatandaşlardan el ve sırt çantası getirmemeleri istendi.
Fatih Belediyesi tarafından salgın önlemleri kapsamında namaz kılınacak alanlarda saf düzeni işaretlemesi, bu akşam 20.00`de başlayacak ve sabah saatlerine kadar tamamlanacak.
NAMAZ KILINACAK ALANLARA GİRİŞLER 10.00'DAN İTİBAREN BAŞLAYACAK
Namaz kılınacak alanlara girişler yarın sabah 10.00`dan itibaren başlayacak. Giriş noktalarında, ateş ölçümü ve maske kontrolü yapılacak. Bu kapsamda alanda kurulacak 17 sağlık noktasında 736 sağlık personeli, 1`i helikopter ambulans olmak üzere 101 ambulans görev yapacak.
Yenikapı`ya 4, Kazlıçeşme, Beyazıt Meydanı, Eminönü Meydanı, Cankurtaran Sultanahmet girişi gibi merkezi noktalarda birer mobil büfe ile toplam 6 çadır kurulacak. Alanda su, maske, dezenfektan ve tek kullanımlık seccade dağıtılacak.
Ayasofya Camii`nin açılışı dolayısıyla belirlenen ulaşım güzergahları ve sağlık noktalarını gösteren detaylı bilgiler, İstanbul Valiliği internet sitesinde yer alacak.
Açılış takip edecek basın mensuplar için hazırlanan platformun kurulumu da devam ediyor. 7 metre yükseklikteki platformun önünde dev bir ekran olacak. İçeride yaşananlar dışarıda bu ekrandan takip edilecek.
Ayasofya Camii`nin ibadete açılmasının ardından turist kabulüne de başlanacak. Cami içinde turistler için özel bir koridor oluşturuldu. Bu sayede namaz kılınan bölümler ayrıldı.
Ayasofya Camii`nde yarın sabah 10.00`da sala ve tekbirlerle başlayacak programda, Kur`an-ı Kerim tilavetleri yapılacak. Türkiye`nin seçkin hafızları, ilk olarak birinci cüzü okuyacak, ardından Kehf Suresi, Meryem Suresi, Yasin Suresi, Fetih Suresi ile kısa surelerden olan İhlas, Felak ve Nas Surelerini tilavet edecek. Kur`an-ı Kerim tilavetlerinin ardından Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş, okunan hatimlerin ve surelerin duasını yapacak. Ayasofya Camii, sabaha kadar açık olacak.
