Bulgaristan'da eski komünist rejimin asimilasyon kampanyasýnýn Türkiye'deki maðdurlarýna Takdir Ödülü

BEP Vakfý Ýcra Direktörü Avukat Aleksandar Kaþýmov, bu yýl 22'ncisini düzenledikleri törenle ilgili AA muhabirine deðerlendirmelerde bulundu.

Kaþýmov, törende Bulgaristan'da faaliyet gösteren özel þahýs, sivil toplum kuruluþu ve kurumlara 6 dalda ödül verildiðini, bunun yaný sýra merkezi Bursa'da bulunan Balkanlarda Adalet, Haklar, Kültür ve Dayanýþma Derneði (BAHAD) üyelerinin Takdir Ödülü'ne layýk görüldüðünü söyledi.

Kaþýmov, "Ýsim deðiþtirme kampanyasýyla ilgili gerçeklerin ortaya çýkarýlmasýný ve bunu yürüten suçlularýnýn belirlenmesini görev olarak bilen BAHAD, bu yýl jürinin oy birliði ile verdiði kararýna dayalý bir Takdir Ödülü aldý." ifadesini kullandý.

BAHAD'ýn aktif ve azimli þekilde çalýþarak tüm gerçeklerin gün ýþýðýna kavuþturulmasýna gayret gösterdiðini vurgulayan Kaþýmov, "BAHAD, Askeri Yargýtayýn taþýdýðý sorumluluk konusunu açýk olarak gündeme getirmiþtir. Son yüzyýllýk dönemde Bulgaristan'da meydana gelen en utanç verici olaylardan olan asimilasyon kampanyasý ile ilgili Askeri Yargýtay, net olmayan yanýtlar vererek bu davalarla ilgili bilgilere eriþim hakký tanýmak istemediðini gösteriyor." dedi.

32 yýl önce baþlamýþ olan asimilasyon kampanyasýnýn davalarýnda BAHAT üyelerinin ýsrarlarý sayesinde adým adým ilerleme kaydedildiðine dikkati çeken Kaþýmov, artýk davalarýn sonuçlandýrýlmasýnýn gerektiðini söyledi.

Kaþýmov, "Bugünkü törende çeþitli örgüt ve kurumlar ödüllerine kavuþurken Türkiye'den, Bursa'dan, Ýstanbul'dan sadece bu törene katýlabilmek üzere o kadar çok insanýn gelmesi, bizim için son derece sevindirici oldu. Onlar da bilgilere eriþim misyonuna verdikleri desteklerini göstermiþ oldular." diye konuþtu.

- BELENE TOPLAMA KAMPI MAÐDURLARI

BAHAD Baþkaný Safiye Yurdakul, üyelerinin Bulgaristan'da 1984-1989 döneminde etnik temizliðe giriþen eski komünist rejimin kurduðu Belene Toplama Kampý maðdurlarý ile ailelerinden oluþtuðunu söyledi.

Yurdakul, "Belene Adasý Toplama Kampý maðdurlarý ve aileleri olarak iþlenen aðýr insan haklarý ihlallerinin suçlularýnýn cezalandýrýlmasý ve bir daha bu kötülüklerin tekrar edilmemesi amacýyla yargýlanmalarý için uzun yýllardýr hukuki mücadele veriyoruz." diye konuþtu.

Aradan 34 yýl geçmesine raðmen hiçbir suçlunun yargýlanmadýðýna dikkati çeken Yurdakul, BAHAD üyelerinin, 2023 yýlýnda Bulgaristan Askeri Yargýtayýnýn arþivlerine ilk kez eriþim saðladýðýný ve 30 yýlý aþkýn bekleyiþ sonrasý ilk kez asimilasyon kampanyasýnýn 1984-1989 dönemini içeren binlerce sayfalýk dosyalarýný görme fýrsatý bulduklarýný anlattý.

Yurdakul, "Nihayet dosya inceleme hakký elde etmiþ olduk. 32 yýl boyunca dosyalarla ilgili hep gizlilik kararý vardý. Savcýlýk, bu 32 yýl boyunca neyi araþtýrýyor, bu dava niye bu kadar uzadý göremedik. Suçlularýn yargýlanmasý, bizim için önemli. Zor bir süreç. Þu anda yoðun bir þekilde mücadeleye devam ediyoruz. Bu mücadelemiz sadece 1984-1989 döneminde iþlenen suçlarla ilgili deðil. Totaliter komünist rejim döneminde iþlenen tüm suçlarla ilgili suçlularýn ceza almasý içindir." diye konuþtu.

Avrupa'nýn son toplama kampý Belene'nin suçlularýnýn mutlaka yargýlanmasý gerektiðini vurgulayan Yurdakul, "Kamu Bilgi Edinme Kanunu'na istinaden, Vakýfla birlikte savcýlýktan bilgi almaya çalýþtýðýmýz uzun bir süreç izledik. Belli oldu ki bilgiye eriþim hala engelleniyor. Bazý dosyalar yok ediliyor. Çalýþmaya devam edeceðiz. Hukuki haklarýn elde edilmesinin en önemli ve esas süreci belgelere ve bilgiye eriþim hakkýdýr ki bu hakkýmýzý savunabilelim." ifadelerini kullandý.

- VERÝLEN ÖDÜL OLDUKÇA KIYMETLÝ

Törene katýlan avukat Esen Fikri de Bulgaristan'daki Türklerin isimlerinin zorla deðiþtirilmesi için düzenlenen kampanyanýn maðdurlarýna 10 yýldýr hukuki yardým saðladýðýný dile getirdi.

Verilen ödülün oldukça kýymetli olduðunu söyleyen Fikri, "Bu davayla ilgili oldukça uzun ve zor bir süreçten geçtik. Maðdurlara bilgi verilmiyordu. Kendi haklarýný savunamýyorlardý. Davanýn açýlmasý için önce bilgi edinmek üzere gerekli adýmlarý attýk. Maalesef, dosyalar gizli olduðu için bizlere pek fazla bilgi verilmedi. 30 yýldýr çözülemeyen bu olayla ilgili tazminat davalarý açtýk ve geçmiþte süreçle ilgili nihayet bilgi edinebildik." dedi.

Hedeflerinin, davanýn sonuçlandýrýlmasý ve suçlularýn mahkemeye çýkarýlýp ceza almalarý olduðunu dile getiren Fikri, "Bulgaristan'daki sorumlu makamlar, görevlerini yerine getirsin. Asimilasyon kampanyasýna ait arþivlerdeki dosyalarý incelemek zorundayýz. Elimizde bilgi olmadan haklarýmýzý nasýl savunacaðýz? Kamu kuruluþlarýnýn yaptýðý çalýþmalarý kontrol edebilmemiz þart." ifadelerini kullandý.

Belene Toplama Kampý'nýn maðdurlarýndan Ali Mutlu da 1985-1989 olaylarýnda Belene'ye götürüldüklerini ve çok iþkence gördüklerini belirterek, "1989'da (Türkiye'ye) sýnýr dýþý edildik." dedi.

Davayla ilgili askeri savcýlýðýn devreye girmesini istediklerini, suçlularýn ayný olaylarýn tekrarlanmamasý amacýyla cezalandýrýlmasý gerektiðini ifade eden Mutlu, davanýn mutlaka sonuçlanmasý gerektiðini vurguladý.

- ASÝMÝLASYON KAMPANYASI

Ülkede 1944'te iktidara gelen komünist rejim, son dönemindeki kaçýnýlmaz çöküþünü hissedince milliyetçiliðe sarýlýp "tek ulus-tek milliyet" oluþturma hayaliyle Türk ve Müslümanlarýn etnik kimlik, din, dil ve kültür özgürlüðünü sýnýrlandýrmaya çalýþtý.

Bulgaristan'da 45 yýl iktidarda kalan komünist elit, siyasi muhaliflerine karþý baskýsýnýn en aðýrýný Türk ve Müslümanlara yönlendirdi.

Komünist diktatör Todor Jivkov'un 1989'da devrilen rejiminin adýný "Soya Doðuþ" verdiði baskýcý asimilasyon giriþimi, hala kapanmayan bir yara açtý.

1970'li yýllarda baþlayan bu baskýnýn, 1984-1989 döneminde zirveye ulaþýp yaklaþýk 700 bin Türk ve Müslüman'ýn sýnýr dýþý edilerek Türkiye'ye göçe zorlanmasý, Todor Jivkov'un 10 Kasým 1989'da devrilmesine neden oldu.

Asimilasyon kampanyasý sýrasýnda binlerce Türk ve Müslüman meydanlarda toplanýp protestolara katýlýrken askerlerin ateþ açmasý sonucu onlarca kiþi hayatýný kaybetti.

- ASÝMÝLASYON KAMPANYASI DAVASI

Bulgaristan'da devam eden demokrasiye geçiþ döneminde 1991'de aralarýnda Todor Jivkov, bazý bakan ve bürokratlarýn da yer aldýðý 5 kiþinin sanýk olduðu asimilasyon kampanyasý davasý açýldý.

Bu sanýklarýn hiçbiri artýk hayatta deðil. Aradan geçen yýllarda davada elle tutulur ilerleme saðlanamadý.

Birkaç yýl önce savcýlýk, son sanýk (eski Baþbakan) Georgi Atanasov'un ölümünün ardýndan davayý kapattý ancak Belene Toplama Kampý'ndan eski maðdurlar davanýn yeniden açýlmasý için karara itiraz etti.

Davanýn zaman aþýmýna uðratýlmasýný engelleyen bir kararýn olmasýna raðmen savcýlýk üzerine düþeni yapmadý.

Aralarýnda BAHAD üyelerinin de bulunduðu maðdurlar, davanýn bir an önce tamamlanmasý ýsrarýyla, Kasým 2023'te Kamu Bilgilerine Eriþim Yasasý'ndan yararlanarak Askeri Savcýlýðýn arþivlerindeki binlerce sayfalýk dosyayý incelemeye baþladý.

2002'de kurulan Bilgiye Eriþim Programý, her yýl düzenlediði törende 6 dalda ödül daðýtýyor.

Ödüller, Kamu Bilgilerine Eriþim Yasasý'ndan aktif yararlanan, jürinin belirlediði sýradan vatandaþlara, sivil toplum kuruluþlarýna ve kurumlara veriliyor.