Koronavirüs tedavisinde Türkiye'de bir ilk! Uygulama ABD'nin de gündeminde

Gaziantep Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ali Gür, üniversiteye baðlý Þahinbey Eðitim ve Araþtýrma Hastanesinde bir basýn toplantýsý düzenleyerek yeni yöntemi anlattý. Prof. Dr. Gür, yeni tedavi yöntemi ile ilgili Doç. Dr. Umut Elboða’nýn da yoðun çaba sarf ettiðini vurgulayarak dünyada ilk kez Japonya’nýn gerçekleþtirdiði uygulamanýn ABD’nin de gündeminde olduðunu kaydetti.

GAÜN Rektörü Gür, "Dünyada kullanýlan diðer yöntemlerden farklý olarak kanda yer alan çeþitli virüs, bakteri ve parazitlerin patojen yükünü yok ederek transfüzyonla bulaþan hastalýk riskini sýfýrlamayý hedefliyoruz. Kan bileþenlerinde bulunan beyaz kan hücrelerinin kalýntýlarý inaktive edilerek plazma nakli esnasýnda oluþabilecek istenmeyen reaksiyonlar en aza indirilebilecek. Bu tedavi yöntemiyle antikor aktarýmý saðlayan plazma nakli ile hastalýðý geçirmiþ ve iyileþmiþ Covid-19 hastalarýndan alýnan kan þekilli elemanlarý uzaklaþtýrýlarak, ayrýca virüs, bakteri ve parazit gibi patojenlerden arýndýrýlarak plazmasýna ayrýþtýrýlacak. Bu plazma yeni Covid-19 hastalarýna tedavi veya saðlýk çalýþanlarý gibi yüksek risk grubundaki kiþilere hastalýktan korunma amaçlý güvenli olarak verilebilecek" dedi.

“Diðer tedavi yöntemlerinden çok farklý”

Korona virüs ile mücadele kapsamýnda Gaziantep Üniversitesi olarak çok önemli bir projeyi hayata geçirmek üzere çalýþma baþlattýklarýný vurgulayan Rektör Prof. Dr. Gür, “Covid-19 tedavisi için iyileþen hastalardan alýnan kandan elde edilen plazma nakli yakýn zamanda ilk olarak Çinli doktorlar tarafýndan yapýldý. Þimdilerde ABD’li uzmanlar tarihsel kanýtlarý cesaret verici olan plazma nakliyle daha kapsamlý çalýþmalar yürütmek için FDA’nýn onayýný aldýlar. Gaziantep Üniversitesi olarak biz de plazma esaslý oldukça etkin bu tedavi hizmetini en geç Nisan ayý sonunda halkýmýzýn hizmetine sunmayý planlýyoruz. Ama diðer plazma nakil tedavilerinden çok önemli bir farkýmýz olacak. Biz, kanda yer alan çeþitli virüs, bakteri ve parazitlerin patojen yükünü yok ederek transfüzyonla bulaþan hastalýk riskini sýfýrlamayý hedefliyor olacaðýz. Bu bizi dünyada bu tedaviyi uygulayan çoðu merkezden ayrýþtýracak. Ayrýca kan bileþenlerinde bulunan beyaz kan hücrelerinin kalýntýlarýný inaktive eden sistemimiz sayesinde plazma nakli esnasýnda oluþabilecek istenmeyen reaksiyonlarý en aza indirgeyecektir. Gerek geçmiþte gerekse günümüzde bu tedavinin en çok korkulan yan etkisi olan hastayý yeniden ayný ya da yeni bir patojenle enfekte etme riski kuracaðýmýz bu özel sistemle imkansýzlaþacaktýr" ifadelerini kullandý.

Tedavi nasýl uygulanacak

Patojenden Arýndýrýlmýþ Plazma Tedavisi ile ilgili detaylý bilgiler de veren Prof. Dr. Ali Gür, “Bir insan belli bir virüs nedeniyle enfekte olduðunda vücut enfeksiyonla savaþmak için antikor adý verilen özel olarak tasarlanmýþ proteinler üretmeye baþlýyor. Bu antikorlar, kiþi iyileþtikten sonra kanýn özellikle plazma kýsmýnda aylarca, hatta yýllarca barýnabiliyor. Gaziantep Üniversitesinde bilimsel araþtýrmalar projeler birimine Doç. Dr. Umut Elboga’nýn verdiði ‘Patojenden Arýndýrýlmýþ Plazma Tedavisi’ baþlýklý proje kapsamanda hastalýðý iyileþen kiþinin antikor bakýmýndan zengin plazmasýnýn yeni Covid-19 hastalarýna verilmesi sonrasý vücutlarýnýn virüsle savaþma kapasitesi test edilecek. Yöntem baþarýlý olursa hastalarýn hayatta kalma þansýnýn yükselmesi ve solunum cihazlarýna daha az ihtiyaç duyulmasýný bekliyoruz. Plazma nakli, bir çeþit aþý görevi üstleniyor. Ancak aþýdan farklý olarak yalnýzca geçici bir koruma saðlayabiliyor. Aþý, baðýþýklýk sistemini vücudun belli bir virüse karþý kendi antikorlarýný üretmesi için eðitiyor. Plazma nakli yaklaþýmýnda ise vücuda kýsa ömürlü ve tekrarlanmasý gereken dozlarla baþkasýnýn antikorlarý enjekte ediliyor. Bu sayede iyileþmiþ kiþilerin kanýnda virüse karþý geliþtirilmiþ antikorlar (füzeler) hasta olan kiþinin vücudundaki virüse karþý aktif hale getirilmiþ oluyor. Virüsün zýrhýndaki proteine baðlanan bu antikorlar (füzeler) bir kilitle anahtar gibi virüse yapýþarak virüsün hücre içine girmesini engelliyor. Çünkü hücrede virüsün vücuda geçmesine neden olan bir reseptör var ve virüsün yüzeyindeki bu zýrh proteini antikorla(füzeyle) kapatýldýðýndan bu reseptöre baðlanamayan proteinler nedeniyle antikorlar( füzeler) virüsü bloke etmiþ oluyorlar. Bu sayede virüsün replikasyonu yani çoðalmasý da önlenmiþ oluyor” þeklinde konuþtu.

“Ýyileþen hastalarýn kanýný kullanacaðýz”

Tedavinin devamýnda Gaziantep Üniversitesinin kuracaðý sisteme enfekte olan hastalarýn iyileþtikten sonra kan vermelerinin saðlanacaðýný açýklayan Prof. Dr. Gür, "Ýyileþen hastalarýn bu kanlarý toplanacak ve plazmanýn içinde virüse karþý olan antikorlar var mý yok mu önce test edilecek. Bunlar belirlendikten sonra bu kanlarýn baþka enfeksiyon hastalýðý açýsýndan da güvenli olup olmadýðý sadece Gaziantep Üniversitemizde kuracaðýmýz bu sistemle test edilebilecek ve güvenlik sorunu oluþturan tüm patojenler Türkiye’de ilk defa üniversitemizde kurulacak özel bir sistemle inaktif hale getirilebilir olacaktýr. Özellikle durumu kritik hastalara verilecek bu plazma nakli tedavisinin bu patojen arýndýrma sistemi sayesinde yan etkileri olmaksýzýn güvenli bir þekilde uygulanmasý mümkün olacaktýr. Özellikle aðýr ya da ölümcül seyredebilen vakalarda gerçekten plazma nakli tedavisi hayat kurtarýcý olarak kullanýlabilecektir" ifadelerine yer verdi.

Tedavi süreci

Tedavi ile ilgili çalýþmalar yürüten Gaziantep Üniversitesi Bilimsel Araþtýrmalar Projeler Biriminden Doç. Dr. Umut Elboga ise "Bu tedaviyi uygulamaya aldýðýmýzda hem hastalarýn tedavi süreçlerini hem yoðun bakýmda kalýþ sürelerini kýsaltmýþ olacaðýz. Sistem çalýþma þekli ise donörlerden 200 mililitre kan toplanýyor. Toplanan kan sistemimizde çoðaltýlýyor. Bu kanlar çoðaltýldýktan sonra iki ayrý teknik iþlemden geçiriliyor. Ýþlemlerden sonra kandaki potojenler, bakteriyel, viraller ve virüsler enfeksiyonlardan arýndýrýlýyor. Þu an buna benzer pek çok tedavi þekli var ama bunlarýn hiçbiri viral enfeksiyonlarý arýndýramýyor. Biz bu tedavi yöntemi ile bunu baþaracaðýz, yani virüsün RNA’larýný temizleyip güvenli hala getireceðiz. Bu sayede hastanýn yoðun bakým süresi kýsalýp hýzlý bir þekilde taburcu olmuþ olacak” diye konuþtu.