Kurtuluþ Savaþý'nýn dönüm noktasý: 30 Aðustos... Ýþte adým adým büyük zafere giden yol

AA muhabirinin derlediði bilgilere göre, 1919'da Birinci Dünya Savaþý sonrasý Ýtilaf Devletleri, Mondros Ateþkes Antlaþmasý hükümlerine dayanarak Türk ordusunun cephanesini elinden aldý ve Anadolu'yu iþgale baþladý.

Halide Edip Adývar'ýn "Türk'ün Ateþle Ýmtihaný" kitabýnda anlattýðý iþgal günlerinde, itilaf donanmasý Ýstanbul'a, Fransýzlar Adana'ya, Ýngilizler Urfa, Maraþ, Samsun ve Merzifon'a, Ýtalyanlar, Antalya ve Anadolu'nun güneybatýsýna yerleþti.

15 Mayýs 1919'da Ýtilaf Devletlerinin izniyle Yunan Ordusu Ýzmir'e çýkarma yaptý.

Bu durum karþýsýnda Türk milleti, tarih boyunca gösterdiði "millet olma bilinci" ile iþgallere karþý Kuvayýmilliye hareketini baþlattý. Ýki seçenek vardý, ya iþgal güçlerine teslim olunacak ya da yýkýlan yakýlan bir ülke yeniden ayaða kalkacak ve küllerinden doðacaktý.

1920'de TBMM'nin açýlmasý üzerine iþgal güçleri tüm baskýcý politikalarýný Atatürk ve silah arkadaþlarý üzerine yoðunlaþtýrdý, özellikle Batý Cephesi'nde hareketlilik baþladý. Yunan ordusu 1921'de Polatlý'ya kadar geldi. Polatlý'da tarihin en uzun sürecek meydan muharebesinin hazýrlýklarý yapýlýyordu.

- "HATTI MÜDAFAA YOKTUR, SATHI MÜDAFAA VARDIR"

Türk ordusunun Yunan ordusu ile Sakarya boylarýnda yaptýðý Sakarya Meydan Muharebesi 23 Aðustos'ta baþladý. Bu tarihten itibaren gece gündüz aralýksýz süren savaþta, Mustafa Kemal Paþa, yeni bir savaþ stratejisi uygulayarak ordularýna, "Hattý müdafaa yoktur, sathý müdafaa vardýr. O satýh, bütün vatandýr. Vatanýn her karýþ topraðý, vatandaþýn kanýyla ýslanmadýkça terk olunamaz." emrini verdi.

Türk askeri, bu emre uyarak vatanýný canla baþla savundu. Bu amansýz mücadele, bütün þiddetiyle 22 gün 22 gece sürdü. Bütün cephe boyunca saldýrýyý sürdüren Türk ordusu, 13 Eylül 1921'de Sakarya ýrmaðýnýn doðusundan Yunan kuvvetlerini temizledi.

Sakarya Meydan Muharebesi, Türk milletinin savunma durumundan taarruz durumuna geçtiði dönüm noktalarýndan biri olarak tarihteki yerini aldý.

Düþman ordusunu tamamen yurttan atmak amacýyla bir yýl kadar süren hazýrlýk döneminden sonra 26 Aðustos 1922'de Baþkomutan Mustafa Kemal Paþa, Büyük Taarruz'u baþlatan harekat emrini verdi.

- 26 AÐUSTOS SABAHI

Baþkomutan Mustafa Kemal, 26 Aðustos sabahý Genelkurmay Baþkaný Fevzi Paþa (Çakmak), Batý Cephesi Komutaný Ýsmet Paþa (Ýnönü) ile muharebeyi yönetmek üzere Afyonkarahisar sýnýrlarýnda kalan Kocatepe'de yerini aldý.

Topçu ateþleriyle þafak vakti baþlayan harekatýn devamýnda Türk askeri, sabahýn ilk ýþýklarýyla hücuma geçip Týnaztepe'yi ele geçirdi ve Belentepe ile Kalecik Sivrisi'nden düþmaný uzaklaþtýrdý.

Taarruzun ilk gününde 1. Ordu birlikleri, Büyük Kaleciktepe ile Çiðiltepe arasýndaki 15 kilometrelik alanda, düþmanýn birinci hat mevzilerini ele geçirdi. 5'inci Süvari Kolordusu, düþman gerilerindeki ulaþtýrma kollarýna baþarýlý taarruzlarda bulundu, 2'nci Ordu ise cephede tespit görevini aksatmadan sürdürdü.

Türk ordusu, 27 Aðustos sabahý bütün cephelerde yeniden taarruza geçti ve ayný gün Afyonkarahisar, 8'inci Tümen tarafýndan düþman iþgalinden kurtarýldý. 28 ve 29 Aðustos'ta baþarýyla sürdürülen taarruz, düþmanýn 5'inci tümeninin etkisiz kýlýnmasýyla neticelendi.

29 Aðustos gecesi durum deðerlendirmesi yapan komutanlar, hemen harekete geçilip taarruzun kýsa sürede sonuçlandýrýlmasýnda hemfikir oldu ve planýn 30 Aðustos'ta aksamadan uygulanmasý için gerekli önlemler alýndý.

- BÜYÜK ZAFER

Baþkomutan Mustafa Kemal Paþa, Türk ordusunun Kurtuluþ Savaþý'nda kazandýðý en önemli zaferin arifesinde, 30 Aðustos sabahýnda þimdi belde olan Kütahya'nýn Altýntaþ ilçesine baðlý Zafertepe Çalköy'de birliklere taarruz emrini verdi.

Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk komutasýndaki Türk ordusunun, 26 Aðustos'ta baþlayan Meydan Muharebesi'nde Dumlupýnar'da Yunan birliklerini Allýören, Keçiler, Kýzýltaþ Deresi yolunun iki yanýnda tamamen sarýp imha etmesiyle zafere ulaþýldý. Kýzýltaþ Deresi bölgesinde açýk kalan alandan bazý Yunan birlikleri, General Trikopis, General Diyenis ve birçok Yunan komutaný kaçtý.

Büyük Zafer'in ertesi günü, 31 Aðustos'ta Zafertepe Çalköy'de bir evin bahçesindeki kýrýk kaðnýnýn üzerine muharebe alanlarýnýn haritasýný koyan Baþkomutan Mustafa Kemal, Fevzi Paþa ve Ýsmet Paþa ile durum deðerlendirmesi yaparak, Yunanlýlarýn yeniden savunma düzenine geçmesini önlemek ve onlarý maðlup etmek için Ýzmir'e girme görüþünde birleþti.

- "ORDULAR, ÝLK HEDEFÝNÝZ AKDENÝZ'DÝR, ÝLERÝ!"

Mustafa Kemal Paþa, Büyük Zafer sonrasý 1 Eylül'de Dumlupýnar'da, Batý Cephesi'ndeki tüm subay ve erlere okunmak üzere yayýmladýðý bildiride, þu ifadelere yer verdi:

"Türkiye Büyük Millet Meclisi ordularý, Afyonkarahisar-Dumlupýnar Büyük Meydan Muharebesi'nde, zalim ve maðrur bir ordunun temel varlýðýný, inanýlmayacak kadar az bir zamanda yok ettiniz. Büyük ve seçkin ulusumuzun fedakarlýklarýna layýk olduðunuzu kanýtladýnýz. Sahibimiz olan büyük Türk ulusu, geleceðine güvenmekte haklýdýr. Savaþ alanlarýndaki baþarý ve fedakarlýklarýnýzý yakýndan görüp izliyorum.

Ulusumuzun size olan övgülerinin iletilmesine aracýlýk etme görevinin arkasýný býrakmayacak, sürekli olarak yerine getireceðim. Ödüllendirme için Baþkumandanlýða öneride bulunulmasýný, Cephe Kumandanlýðýna buyurdum. Bütün arkadaþlarýmýn, Anadolu'da daha baþka meydan muharebeleri de verileceðini göz önünde bulundurarak ilerlemesini ve herkesin akýl gücünü ve yurtseverliðinin kaynaklarýný kullanarak, yarýþmayý bütün gücüyle sürdürmesini talep ederim. Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz'dir, ileri!"

Bu emir doðrultusunda üç koldan ilerleyen Türk ordusu 1 Eylül'de Gediz ve Uþak'ý, 2 Eylül'de Eskiþehir'i, 6 Eylül'de Balýkesir ve Bilecik'i, 7 Eylül'de Aydýn'ý, 8 Eylül'de Manisa'yý geri aldý. 9 Eylül'de Ýzmir'de Yunan ordusunu denize döken Türk ordusu, Mustafa Kemal Paþa'nýn emrini büyük bir baþarýyla yerine getirdi.

- "SÖZÜMÜ YAPAMAMIÞ OLDUÐUMDAN DOLAYI YAÞAYAMAM"

Büyük Taarruz'dan akýllarda kalan en önemli olaylardan biri, 57'nci Tümen Komutaný Albay Reþat Bey'in, 27 Aðustos'ta Çiðiltepe'nin alýnmasýnýn yarým saat gecikmesi üzerine, görevini yerine getirememenin üzüntüsüyle kendisini vurarak intihar etmesiydi.

Mustafa Kemal Paþa'ya, Çiðiltepe sýrtlarýnda çarpýþan 57'nci Tümen Komutanlýðýný yeniden telefonla aradýðýnda Albay Reþat Bey'in intihar ettiði söylendi ve yazdýðý "Yarým saat zarfýnda o mevkiyi almaya size söz verdiðim halde, sözümü yapamamýþ olduðumdan dolayý yaþayamam." notu okundu.

Çiðiltepe, Albay Reþat Bey'in ölümünün 15 dakika sonrasýnda düþman askerlerinden kurtarýldý.

- "TÜRK CUMHURÝYETÝ'NÝN ÖLÜMSÜZ YAÞAYIÞI BURADA TAÇLANDIRILDI"

Büyük Önder Atatürk, Büyük Zafer'den 2 yýl sonra, 30 Aðustos 1924'te, Þehit Sancaktar Mehmetçik Anýtý'nýn temel atma törenine katýlmak üzere Zafertepe Çalköy'e geldi.

Törene katýlanlara iki yýl öncesini hatýrlatan Atatürk, Büyük Zafer'i þu cümlelerle anlattý:

"Afyonkarahisar-Dumlupýnar Meydan Savaþý ve onun son parçasý olan 30 Aðustos Zaferi, Türk tarihinin en önemli dönüm noktasýdýr. Ulusal tarihimiz çok büyük, çok parlak zaferlerle doludur ama Türk ulusunun burada kazandýðý zafer kadar kesin sonuçlu, yalnýz bizim tarihimize deðil, dünya tarihine yeni bir adým vermekte kesin etkili bir meydan savaþý hatýrlamýyorum. Besbellidir ki yeni Türk devletinin, genç Türk Cumhuriyeti'nin temeli burada saðlamlaþtýrýldý, ölümsüz yaþayýþý burada taçlandýrýldý. Bu alanda akan Türk kanlarý, bu göklerde uçuþan þehit ruhlarý, devletimizin, Cumhuriyet'imizin ölümsüz koruyucularýdýr. Türk ulusu burada kazandýðý zaferle, açýða vurduðu gücü ve istemiyle, bu belli gerçeði bir kere daha tarihin baðrýna çelik kalemle koymuþ bulunuyor."

Ýlk kez 1926'da Zafer Bayramý olarak kutlanmaya baþlanan 30 Aðustos, her yýl yurt geneli ve KKTC'de çeþitli etkinliklerle kutlanýyor.