MÝT ''100 Yýllýk'' adlý çalýþmasýný internetten yayýmladý

MÝT'in internet sitesindeki "Özel Koleksiyon" bölümünde bulunan "100 Yýllýk" sekmesiyle Gazi Mustafa Kemal Atatürk'e ait olanlarýn da arasýnda bulunduðu bir dizi tarihi fotoðrafýn yaný sýra, çeþitli belgeler eriþimine açýldý.

"100 Yýllýk" isimli sekme altýnda, Trablusgarp, Kafkas Ýslam Ordusu, Kut'ül Amare, Suriye ve Doðu Afrika bölümleri bulunuyor.

Bunlar arasýnda Mustafa Kemal Atatürk'ün Nuri Conker ile Trablusgarp Cephesi'nde yakýn istiþarelerde bulunduðu fotoðraf ve Atatürk'ün Þeyh Sunusi tarafýndan hediye edilen yerel Trablusgarp kýyafetiyle çekilen fotoðrafý dikkati çekiyor.

Atatürk'ün, Trablusgarp Cephesi'nde kurmay binbaþý rütbesiyle görev yaptýðý sýrada Fuat Bulca ile sohbet ettiði anlarý gösteren 1911 tarihli, Derne'de yerel kýyafetlerle denetleme yaptýðý 1912 tarihli fotoðraflar ile Teþkilat-ý Mahsusa'nýn ilk baþkaný Süleyman Askeri Bey için Libya'da "Molla Cemil" ismiyle oluþturulan sahte kimlik ve yerel kýyafetli fotoðraflar da sergileniyor.

- KAFKAS ÝSLAM ORDUSU

MÝT'in eriþime açtýðý içeriklerin bir kýsmý ise "Kafkas Ýslam Ordusu"na iliþkin bilgi ve fotoðraflardan oluþuyor.

Bu bölümde Kafkas Ýslam Ordusu'nun, Osmanlý Devleti'nin Mart-Aðustos 1918 arasýnda kurduðu Doðu Ordular Grubu'na baðlý askeri birim olduðu ifade ediliyor.

Ordunun, Enver Paþa'nýn isteðiyle kargaþa içinde bulunan Azerbaycan ve Daðýstan'ý Rus iþgalinden kurtararak baðýmsýzlýklarýný ilan etmelerine yardýmcý olmak, Kafkasya'da bulunan askerlere eðitim ve silah desteði vermek amacýyla kurulduðu bilgisi yer alýyor.

Enver Paþa'nýn Teþkilat-ý Mahsusa'nýn kurucusu olduðu ifade edilen sitede, Enver Paþa'ya ait olanlarýn yaný sýra Kafkas Ýslam Ordusu kurmay subaylarý Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin Saðlýk Bakaný Melik Aslanov'un da yer aldýðý kareler de sergileniyor.

Sitede, Azerbaycan'ýn baþkenti Bakü'nün, Teþkilat-ý Mahsusa'nýn derin çalýþmalarý ve örgütlenmesinin yanýnda Kafkas Ýslam Ordusu adý verilen Osmanlý ordusu tarafýndan Ermeni ve Bolþevik çetelerden kurtarýldýðý bilgisi verilirken, ordu komutaný Nuri Paþa'nýn fotoðrafý da bulunuyor.

- SÜLEYMAN ASKERÝ BEY

Teþkilat-ý Mahsusa'nýn ilk baþkaný Süleyman Askeri Bey'e iliþkin bilgiler verilen sitede, Askeri Bey'in, 1911'de Ýtalya'nýn Trablusgarp'a saldýrmasý üzerine Ýtalyan iþgaline karþý görev aldýðý belirtildi.

Jön Türkler'in kýlýk deðiþtirerek Mýsýr üzerinden, Trablusgarp'a geçerek müthiþ bir direniþ örgütledikleri aktarýlan sitede, Süleyman Askeri Bey'in hayatýna iliþkin þu ifadeler yer alýyor:

"Süleyman Askeri imam kýlýðýnda Trablusgarp'a Mýsýr üzerinden gizlice geçti. Enver Pasa, Mustafa Kemal Paþa (Atatürk), Ali Fethi Okyar, Eþref Sencer Kuþçubaþý, Yakub Cemil, Süleyman Askeri hep birlikte Bingazi'deki savaþlara katýldý. Süleyman Askeri, 21 Aðustos 1912'de Bingazi ve Havalisi Komutanlýðý Kurmay Baþkanlýðýna atandý. Osmanlý Devleti'nin 1. Dünya Savaþý'na Almanya'nýn safýnda katýlmasý üzerine Teþkilat-ý Mahsusa Baþkanlýðý görevinin yanýnda 20 Aralýk 1914 tarihinde Irak ve Havalisi Genel Komutaný olarak atandý. Irak Cephesinde Osmancýk Taburu ile Rota Muharebesi'nde Ýngilizleri durdurdu ama ayaðýndan yaralandý ve Baðdat'a hastaneye kaldýrýldý burada yaralý halde Basra'yý geri almak için planlar yaptý ve harekete geçti. Þuaybiye Muharebesi'nde komutasý altýndaki birliklerin 14 Nisan 1915 tarihinde Ýngiliz Ordusu'na maðlup olmasý üzerine tabancasýyla intihar etti."

- KUT'ÜL AMARE

Kut'ül Amare'nin Osmanlý tarihinin en büyük zaferlerinden biri olduðu ve 29 Nisan 1916'da elde edildiði belirtilen sitede, "Türk ordusu, 1. Dünya Savaþý içerisindeki ikinci zaferini Ýngilizlere karþý kazandý. Zaferde son derece önemli olan Teþkilat-i Mahsusa, istihbari anlamdaki baþarýlar arasýnda tarihi bir önem taþýr." ifadeleri kullanýldý.

Ayrýca Süleyman Askeri Bey'in, Kut'ül Amare kuþatmasý esnasýnda sedyeden savaþ yönettiði anlara iliþkin fotoðraflar da sergilendi.

Kut'ül Amare kuþatmasýnýn baþarýlý sonuçlanmasýnda önemli rol oynayan Halil Kut Paþa'nýn da fotoðrafýna yer verilen sitede, Halil Paþa'ya "Kut" soyadýnýn 1934'te Mustafa Kemal Atatürk tarafýndan verildiði bildirildi.

Sitede ayrýca, Halil Kut Paþa ile esir alýnan komutan Townshend'in 1916'da çekilmiþ fotoðrafý da yer aldý.

Kut'ül Amare zaferinin tarih ve istihbarata yön verdiði vurgulanan sitede, Trablusgarp ve diðer cephelerde istihbaratýn öneminin ortaya çýktýðý ifade edildi.

- SURÝYE

"100 Yýllýk" baþlýðýnýn Suriye bölümünde de Cemal Paþa'ya ait bilgiler yer alýyor. Cemal Paþa'nýn 1. Dünya Savaþý'nda Suriye-Filistin cephesi komutaný ve Osmanlý'nýn son Suriye Valisi olarak görev yaptýðý belirtilen bölümde, þu ifadeler yer alýyor:

"Teþkilat-i Mahsusa Arap milliyetçiliðini körükleyen faaliyetleri sýký bir gözetim altýna almýþtýr. Osmanlý topraklarýnda alabildiðince çoðalan yabancý konsolosluklar, dostluk kuruluþlarý, kültürel ve edebi cemiyetler, yabancý hastaneler, yardým ocaklarý, öðrenim kurumlarý bu gözetimlere tabi tutulmuþtur.

Araplar, Teþkilat-ý Mahsusa'nýn faaliyetlerini, Arap özgürlük ve baðýmsýzlýk ateþini söndürmeyi amaçlayan Ýttihat ve Terakkinin düþmanca komplolarý olarak deðerlendirdiler. Ama Teþkilat-ý Mahsusa Osmanlý Devleti'ne yönelik Arap ýrkçýlýðýna ve Batý emperyalizmi tehlikesine karþý durmakta ittihatçýlarýn kullandýðý en önemli araç olmuþtur."

Bölümde ayrýca 2. Ordu Komutaný Mustafa Kemal Paþa, Kafkas Ordu Komutaný Ýzzet Paþa, 6. Ordu Komutaný Halil Paþa'nýn 24 Haziran 1917'de Halep'te düzenlenen ordu komutanlarý toplantýsýnda çekildiði ve Cemal Paþa'nýn Þam'da birlikleri teftiþ ederken çekilen 1916 tarihli fotoðraflarýn yaný sýra Ýsmet Ýnönü ve Enver Paþa'ya ait Suriye'de çekilen fotoðraflar da yer alýyor.

- DOÐU AFRÝKA

Doðu Afrika bölümünde, Teþkilat-ý Mahsusa'nýn, en çok Sudan üzerinde faaliyet gerçekleþtirdiði bilgisiyle birlikte þu ifadeler yer alýyor:

"Afrika Grup Komutaný Nuri Killigil Paþa, Sudanlýlarý ayaklandýrmak ve Osmanlý yandaþý Darfur Sultan Ali Dinar'a siyasi, askeri destek saðlamak için savaþ boyunca Sudan'a pek çok Teþkilat-ý Mahsusa ekibi göndermiþtir. Aslen Sudanlý olan Almas Efendi, 1900 yýlýnda Mýsýr'daki Ýngiliz ordusuna katýlmýþ ve Osmanlýlar ile Ýtalyanlar arasýndaki Trablusgarp Savaþý sýrasýnda Türk subaylarýna yardým etmiþtir. Bu nedenle hakkýnda Ýngilizler tarafýndan soruþturma açýlmýþtýr. Almas Efendi, bir süre sonra firar ederek Libya Derne'de bulunan Osmanlý güçlerine katýlmýþtýr. 1. Dünya Savaþýnýn baþlamasýyla Teþkilat-ý Mahsusa'ya katýlmýþ ve Sudan'a yönelik faaliyetler sürdürmek için görevlendirilmiþtir. Din adamý ve derviþ gibi giyinerek faaliyetlerine baþlamýþtýr. Sudanlý olmasý dikkat çekmesini engelleyen ve yerel kýyafetlerle faaliyetlerini sürdüren Almas Efendi, 16 Kasým 1914 tarihinde dilenci kýlýðýnda Port Sudan'da bulunan Ýngiliz Karargahýna sýzmayý baþardý."

- AHMET MAZHAR BEY

Teþkilat-ý Mahsusa'nýn Etiyopya ve Somali'deki faaliyetlerini daha çok Ahmet Mazhar Bey üzerinden gerçekleþtirildiði bildirilen bölümde, Ahmet Mazhar Bey'e ait fotoðraf yer alýyor.

Ahmet Mazhar Bey'in, Habeþ Ýmparatoru lyasu ile hayli yakýn iliþki kurduðu belirtilen bölümde, "Onu Osmanlý ve Almanlarýn yanýnda saf tutma konusunda hayli etkilemiþtir. Yine Somali'de 'Ýngiliz Karþýtý Derviþler' adlý hareket ile temas kurmayý baþaran Mazhar Bey, Müslümanlarý Ýngilizlere karþý ayaklanmaya davet etmiþtir." deðerlendirmesi bulunuyor.

Ýçeriklerin tamamýna, MÝT'in resmi internet sitesinde, "Özel Koleksiyon" sekmesi baþlýðý altýnda yer alan "100 Yýllýk" kýsmýndan eriþim saðlanabiliyor.