Murakami neden Nobel kazanamıyor?

Nobel edebiyat ödülünü bu sene Belaruslu gazeteci – yazar Svetlana Alexievich kazandı. Alexievich Türkiye’de tanınan / okunan bir yazar değil. Hoş, Belaruslu gazetecinin Türkiye bir yana dünyada ne kadar tanındığı ve okunduğu da tartışılır. Ama her halükarda Türkiye’den fazla olduğu kesin… (Zira yazarın Türkçe’de sadece iki kitabı bulunuyor).

Svetlana Alexievich’in nobeli kazandığı duyulur duyulmaz sosyal medyanın konusu Japon yazar Haruki Murakami oldu. Her sene aynı: Nobeli kim kazanırsa kazansın ilk gündem hep Japonya’nın fantastik yazarı olur. Murakami varken şu X de kimdir? Yani bizim Murakami gene mi kazanamamıştır? Ya hu bu adam ne zaman Nobel alacaktır? vs...

Söylediğim gibi: Her sana aynı. Yani geçen sene de Fransız yazar Patrick Modiano nobeli kazanınca ilk gündem Haruki Murakami olmuştu. Üstelik geçen sene favoriler basına sızmış, nobel için en büyük favorinin Japon yazar olduğu ortaya çıkmıştı. Ama nafile. Ödülü adı favoriler ve hatta ikinci favoriler arasında dahi geçmeyen Patrick Modiano kazanmıştı.

Zengine ve asimile olana ödül yok!

Geçen sene nobel edebiyat ödülünün favorilerin basına sızmasından ve Haruki Murakami’nin de birinci favori gözükmesinden dolayı yazarın hayranları arasında beklenti daha büyüktü. Modiano’nun ismi açıklandıktan sonra yükselen homurtuların ardından İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi sekreteri Peter Englund, “Bugüne kadar herkesin onayladığı bir Nobel Edebiyat Ödülü verilmedi zaten” demişti.

Bu bölümü geçen sene gazetemiz Star’da çıkan ‘Kimler nobel alamaz?’ başlıklı haberimden alıntılıyorum: “Özellikle Japon yazar Haruki Murakami’nin -artık- ödülü hak ettiğini düşünenler yoğunlukta. Fakat bu beklenti asla karşılanmayacak gibi. Egoist Okur’da da çıkan habere göre, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, hayatını yazarak kazanan popüler yazarlara pek sıcak bakmıyor. Akademi üyelerinden Horace Engdahl bir Fransız gazetesine şu açıklamaları yapmış: ‘İnsanın yazdığı kitaplardan para kazanmasının baştan çıkarıcı bir şey olduğunu anlayabiliyorum ama bunun yazarı toplumdan kopardığını, özel kurumlar ya da devletle sağlıksız bir ilişkiye soktuğunu da düşünüyorum. Çok para kazansalar da birçok Amerikalı yazar aslında bağımsız değil.’ Engdahl’ın ödül için getirdiği sınırlamalar salt para ve popülerlik ile ilgili değil. Akademi üyesi şöyle devam ediyor: ‘Umarım ki, Asya ve Afrika’dan çıkan ve keşfetmeyi heyecan verici bulduğumuz yazarlar da bu anlamda -bağımsızlıklarını kaybedip- Batılılaşarak asimile olmazlar.’ Bu sınırlar dâhilinde, Murakami için Nobel artık bir hayal -denebilir.”

Özet geçelim: Akademi hayatını yazarak kazanan (ve hatta yazarak zengin olan) ve ‘yerelliğini’ kaybetmiş edebiyatçılara sıcak bakmıyor. Murakami’yi de böyle (zengin ve asimile) gördüklerinden beklentilere rağmen ödüllendirmek istemiyorlar. Tabii gene de ne olacağı belli mi olur; Murakami tüm mal varlığını bağışlayıp bir ormanda aç sefil ‘yerelliği güçlü’ bir roman yazarsa belki de nobeli kazanabilir?

Bir nobeli bile olmayan büyük yazarlar

Haruki Murakami’den ziyade yaşayan edebiyat efsaneleri Umberto Eco, Milan Kundera ve Philip Roth gibi büyük isimler de hala nobelsiz. Ama akademiden gelen açıklamalar öyle ki artık bu yazarların nobel kazanma adına şansları yok gibi. Elbette ilk de olmayacaklar. Geçmişte bu prestijli ödülü kazanamamış büyük yazarlar arasında Tolstoy, James Joyce, V.Woolf, M. Twain, Çehov, Proust, Zola, Scott Fitzgerald, Borges, Nabokov, Bertolt Brecht, Joseph Conrad, Julio Cortazar, Aldous Huxley, Kazancakis, D. H.Lawrence, Yukio Mishima, Robert Musil ve Salinger gibi isimler yer alıyor.