Sarýkamýþ Harekatý hangi cephede gerçekleþti? Sarýkamýþ olayý nedir?

Osmanlý ve Rus ordularý arasýnda geçen Kafkas Cephesi muharebesinin en önemli dönüm noktasý olarak bilinen Sarýkamýþ Harekatý'nda çatýþma, hastalýk ve dondurucu soðuklar nedeniyle þehit düþen Türk askerleri, Sarýkamýþ olayýnýn 107. yýlýnda anýlýyor. Peki Sarýkamýþ olayý nedir? Sarýkamýþ Harekatý hangi cephede gerçekleþti? Sarýkamýþ Harekatý ile ilgili merak edilenleri haberimizde derledik.

Sarýkamýþ Harekatý'nýn 107.yýl dönümünde þehitler anýlýyor. Olumsuz hava þartlarý ve askeri taktik hatalarý sebebiyle aðýr bir yenilgiyle sonuçlanan harekatta, 60 bini donarak ölmek üzere 78 bin Osmanlý askeri þehit olmuþtu.

SARIKAMIÞ OLAYI NEDÝR?

Sarýkamýþ Harekâtý (22 Aralýk 1914), I.Dünya Savaþý sýrasýnda Osmanlý Ýmparatorluðu ve Rus Ýmparatorluðu arasýnda Sarýkamýþ'ta gerçekleþen kara çatýþmalarýndan olup Osmanlý Ýmparatorluðu'nun askeri taktik hatasýyla büyük bir baþarýsýzlýkla sonuçlanan bir askeri giriþimdir.

SARIKAMIÞ HAREKATI HANGÝ CEPHEDE GERÇEKLEÞTÝ?

Rus kuvvetlerinin Osmanlý sýnýrýný geçmesiyle birlikte Kafkas cephesinde muharebeler baþlamýþtýr.

1914 yýlýnýn 15-22 Aralýk tarihleri arasýnda, Sarýkamýþ yakýnýndaki Allahuekber daðlarýnda, Kars'ý Ruslardan geri almak için harekata katýlan 60 bin asker donarak þehit olmuþtur.

Kasým 1914'te Azap ve Köprüköy'e saldýran Ruslarýn, 3.Ordu Komutaný Hasan Ýzzet Paþa tarafýndan maðlup edilip daðýtýlmýþtýr. Hasan Ýzzet Paþa daðýlmýþ Rus ordusunu yakalamak yerine orduyu 15 kilometre geri çekmiþtir.

Hali hazýrda daðýtýlmýþ olan Rus ordusunu yok edip Bakü Petrollerine ulaþmak ve Alman Ýmparatorluðu'nun sanayi ihtiyacýný karþýlamak harekâtýn amaçlarýndan biridir. Ayrýca 1877'deki 93 Harbi, Osmanlý Ýmparatorluðu'nun yenilgisi ile sonuçlanýnca Batum savaþ tazminatý olarak Rusya'ya verilmiþ, Sarýkamýþ, Kars, Ardahan ve Artvin de Berlin Antlaþmasý ile Rusya'ya býrakýlmýþtýr.

Yurt topraklarýný geri almak amacýyla, 1914 yýlýnda dönemin Baþkomutan Vekili olan Enver Paþa, 19 Aralýk tarihinde "Sarýkamýþ Harekâtý" planlarýný kurmaylarýna sundu. Osmanlý ve Alman kurmay heyeti planý kabul etmiþtir.

KAYIPLAR

Allahuekber daðlarý, 37 bin þehit verilerek aþýldý ve Sarýkamýþ kuþatýldý. Sarýkamýþ kuþatma harekatý aþýrý soðuk ve açlýk yüzünden, hedef ele geçirilemeden, 5 Ocak 1915'de sona erdi.

Osmanlý Ordusu bu daðlarda, 60 bini donma sonucu tam 78 bin þehit verdi. Rus birlikleri de bu savaþlarda 32 bin askerini kaybetti.

Türk Silahlý Kuvvetleri Genelkurmay Baþkanlýðýna göre Osmanlý zayiatlarý 60.000 ve Rus zayiatlarý 30.000'dir. Savaþýn en hazin kýsmý ise Osmanlý kayýplarýnýn bir çoðunun Ruslar ile yapýlan çarpýþmalarda deðil de aðýr soðuk hava koþullarý yüzünden Þehit olmasýdýr.

Ruslar; Türklerden 200 subay, 7000 eri esir, 20 makineli tüfekle 30 topu ganimet olarak almýþlardýr. 5000 kiþi civarýnda esir alýnmýþtýr. Bunlar tahmine göre Kýrým'da domuz çiftliðinde çalýþtýrýlarak ve aç býrakýlarak ölüme terk edilmiþtir.

Tarihçi-yazar Mehmet Niyazi, Sarýkamýþ Harekâtý'ndaki ölü sayýsýnýn tüm belgelerde toplamda 23.000 olduðunu, 90.000 rakamýnýn 60.000 kayýp veren Ruslarýn yalaný olduðunu kaydeder. 90.000 askerin öldüðü iddiasý ilk olarak Sarýkamýþ Harekâtý'ndan sekiz yýl sonra Binbaþý Þerif Bey'in yazdýðý kitapta yer almaktadýr. Osman Mayatepek 75.000 muharip kuvvetin bulunduðu tarafýn 90.000 askerinin ölmesinin matematiksel olarak imkânsýz olduðunu ifade etmektedir.

SARIKAMIÞ HAREKATININ SONUÇLARI

Savaþtan sonra Ýstanbul'a dönen Enver Paþa uzun bir süre Sarýkamýþ hakkýnda herhangi bir haber, bildiri, veya yayýn yapýlmasýný engelleyerek sansür uygulamýþ ve Osmanlý halký savaþta olup bitenleri uzun yýllar sonra öðrenebilmiþtir.

Ermeni gönüllü tümenleri Rus kuvvetlerinin baþarýsýnda önemli etken olmuþtur. Bunlar kritik zamanlarda Osmanlý hareketlerine meydan okudu: "Osmanlý'nýn gecikmesi Sarýkamýþ etrafýnda yeterli kuvvet konsantre etmesi için Rus Kafkasya Ordusu'na zaman kazandýrmýþtýr."

Enver Paþa, Ermeniler'i suçlayýp, bölgede Rusya ile aktif beraberlikte bulunduklarýný söylemiþtir.

1918 Mart ayýnda Brest-Litovsk Antlaþmasý ile Sarýkamýþ ve Kars geri alýnmýþ, ama ayný yýlýn Ekim ayýnda Mondros Mütarekesi uyarýnca eski sýnýrlara dönülmüþ ve topraklar elden çýkmýþtý.

SARIKAMIÞ HAREKATININ 107. YILI

Osmanlý Ordusu'nun kaybettiði topraklarý geri almak için baþlatmýþ olduðu Sarýkamýþ Harekatý'nda iþgal altýndaki topraklarý kurtarmak için Allahuekber ve Soðanlý daðlarý baþta olmak üzere, Kars'ýn Sarýkamýþ ilçesinde 1. Dünya Savaþý'nda þehit olan askerler için yurdun dört bir yanýnda etkinlikler düzenleniyor.

Türkiye'nin birçok ilinden ve yurt dýþýndan genç, yaþlý çok sayýda vatandaþ, sabahýn erken saatlerinde "Þühedanýn Ýzinde" temasýyla düzenlenen anma etkinliðine katýlmak üzere, Sarýkamýþ ilçesinin Soðanlý ve Allahuekber Daðlarý arasýndaki Kýzýlçubuk Zirvesi'nde bir araya geldi. Eski asker kýyafetleri giyen bir grup da yere serdikleri seccadeler üzerinde namaz kýlýp þehitleri yad etti.

Enver Paþa komutasýndaki Osmanlý ordusunun, 1. Dünya Savaþý'nda Rus iþgali altýndaki topraklarý kurtarmak için baþlattýðý Sarýkamýþ Harekatý'nýn 107. yýlý anma etkinlikleri kapsamýnda düzenlenen þehitleri anma programýna, soðuk havaya raðmen vatandaþlar yoðun ilgi gösteriyor.

BÝNLERCE KÝÞÝ DUALARIN ARDINDAN YÜRÜYÜÞE GEÇTÝ

Ellerinde Türk bayraklarý bulunan binlerce kiþi, burada Kur'an-ý Kerim okuyup tekbir ve salavatlar getirerek þehitler için dua ettikten sonra soðuk havada Ay-Yýldýzlý Tören Alaný'na doðru yürüyüþe geçti.

Katýlýmcýlar, jandarmanýn geniþ güvenlik önlemi aldýðý 4,5 kilometrelik güzergahtaki yürüyüþün ardýndan ulaþacaklarý þehitlikte, Kur'an-ý Kerim tilaveti sonrasý þehitler için dua edecek.