2018-2023 Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planýna göre, sigara kullanmayan personele yönelik pozitif ayrýmcýlýk uygulamalarý hayata geçirilerek mesainin 30 dakika erken bitirilmesi, 1 yýl için 7 gün fazladan yýllýk izin hakký tanýnmasý söz konusu olabilecek, tek tip düz paket uygulamasý için mevzuat değişikliği yapýlacak ve tütün ürünü satýşý 21 yaşýna çýkarýlacak.
Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planý 2018-2023 tamamlandý. Ýlk kez Baþbakan Yardýmcýsý Recep Akdað tarafýndan AA Editör Masasý'nda kamuoyu ile paylaþýldý.
Eylem Planý'nda, tütün ürünlerinin dünyada olduðu gibi Türkiye'de en yaygýn kullanýlan baðýmlýlýk yapýcý maddeler arasýnda yer aldýðý, sadece tütün ürünü kullananlar deðil tütün dumanýna maruz kalanlarýn da ayný þekilde etkilendiði vurgulandý. Dünyada yýlda 7 milyondan fazla, Türkiye'de de 100 binden fazla kiþinin tütün ürünü kullanýmýna baðlý hastalýklar nedeniyle yaþamýný yitirdiðine dikkat çekildi.
Türkiye'de 2004'te Tütün Kontrolü Sözleþmesi'ne imza atmasýndan bu yana hayata geçirilen kanunlar, medya kampanyalarý, eylem planlarýyla alýnan tedbirlerin ardýndan 2014'te yüzde 32,5 olan tütün kullaným oranýnýn, 2016'da yeniden düþme eðilimine girerek yüzde 31,6'ya kadar indiðinin altý çizildi.
2018-2023 Eylem Planý hazýrlanmasý sürecinde, 2015-2018 Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planý kapsamýnda yürütülen faaliyetlerin etki deðerlendirmeleri yapýlarak yaygýnlaþtýrýlmalarý ya da güncellenmeleri konusunda fikir birliðine varýldý.
Uluslararasý iyi uygulama örnekleri taranarak anlamlý etki saðlayacak olan strateji ve faaliyetler yeni hazýrlanan planlara dahil edildi. Hazýrlýk sürecinde politika laboratuvarlarý kurularak ilgili kurumlardan sivil toplum kuruluþlarýna kadar tüm paydaþlarýn katkýlarýnýn alýnmasýna özen gösterildi. Yapýlan güncelleme ile ulusal nihai hedefler yýllara göre takibi yapýlacak þekilde organize edildi.
Buna göre, eylem planý kapsamýnda tütün ürünlerine talep, ulaþýlabilirlik azaltýlacak ve tütün kontrolünde koordinasyon izleme ve deðerlendirme yapýlacak.
Tütün kullanýmýnýn tehlikeleri konusunda kapsamlý uyarýlar ile tütün kullanýmýnýn adolesan ve genç yetişkinler arasýnda olumsuz bir davranýş biçimi olarak benimsenmesine yönelik çalýşmalara da ağýrlýk verilecek. Tütün ürünlerinin zararlarý ile ilgili tüm strateji ve faaliyetlere ilişkin öngörülen hedeflere ulaşmak için kurumlararasý eş güdüm sağlanacak.
"Öðrencilere yönelik örtülü senaryolar oluþturulacak"
Tütün ürünleri kullanýmýnýn zararlarý konusunda öğrenci, öğretmen ve velilerin bilgilendirilmesi, farkýndalýk oluşturulmasý, olumlu tutum ve davranýş geliştirilecek. Bu kapsamda, eğitim müfredatýnda yer alan fen bilimleri, sosyal bilimler, matematik ve Türkçe derslerinde mümkün olduğunca tütün ürünleri kullanýmýnýn zararlarý konusunda farkýndalýğý artýrýcý örnekler yer alacak.
3-6 yaş, 7-12 yaş ve 13-15 yaş gruplarýnda, mevcut animasyon ve çizgi filmlerde akranlarýna gerektiğinde "Hayýr" diyebilme davranýşýnýn geliştirilmesine yönelik örtülü senaryolar oluþturulacak.
Kamu kurum ve kuruluşlarýnýn çalýşanlarýna yönelik eğitim faaliyetlerinin geliştirilmesi ve uygulanmasý kapsamýnda polis, asker, öğretmen ve sağlýk çalýşanlarý gibi toplumda rol model olan meslek gruplarýnda tütün ürünü kullanýmýnýn önüne geçilmesi ve býrakmanýn teşvik edilmesine yönelik programlar düzenlenecek. Ayrýca eğitim ve sağlýk kurumlarý başta olmak üzere bütün kurumlarda "Sigarasýz Kurum" uygulamasý teþvik edilecek.
Gençlere rol model olanlar da aktif rol alacak
Eylem Planý'nda Tütün kontrolü çalýşmalarýna ilişkin yazýlý, görsel ve işitsel medyanýn desteğinin artýrýlmasýna yönelik faaliyetler yapýlmasýna önem veriliyor. Buna göre, dizi, film, tiyatro senarist ve yönetmenleriyle birlikte yazýlý ve görsel basýn mensuplarýna yönelik eğitim, farkýndalýk ve sertifika programlarý oluþturulacak.
Dizi, film, sinema, tiyatro ve çocuklara yönelik yapýmlarda tütün ürünlerinin zararlarý ve pasif etkilenim hakkýnda mesajlarýn verilmesi için teşvik mekanizmasý geliştirilecek.
Sosyal medyada sýkça yer alan kişilerle rol model olan kişilerin tütün ürünleri kullanýmýnýn zararlarý ve pasif etkilenim konusunda destek olmalarýna yönelik eğitim, farkýndalýk ve sertifika programlarý yapýlacak.
Hedef kitle tarafýndan kullanýlan sosyal ağ siteleri, en çok ziyaret edilen web siteleri (forumlar, bloglar, internet oyunlarý, online alýşveriş siteleri içerisine veya doodle olarak) ve en çok izlenen videolarýn açýlýş anýna veya içerisine, konu ile ilgili hazýrlanan görsellerin ve videolarýn yer aldýğý pop-up şeklinde tamamý izlenmeden geçilemeyen açýlýr pencereler ve banner yerleştirilecek.
GSM operatörleri aracýlýğýyla tütün ürünlerinin zararlarý ve pasif etkilenim hakkýnda kişilere bilgilendirilme SMS'ler atýlacak.
"Sigara bağýmlýlýğý tedavi hizmetleri, SUT kapsamýna alýnacak"
Sigara býrakma hizmetlerinin güçlendirilmesi kapsamýnda aile sağlýğý merkezlerinde sigara býrakma hizmetleri sunulacak. Ayrýca sigara býrakma polikliniðinde sigara býrakma tedavisinde kullanýlan farmakolojik tedavilerin sürekliliği sağlanacak. Sigara bağýmlýlýğý tedavi hizmetleri, Sağlýk Uygulama Tebliği kapsamýna alýnacak.
Sigarayý býrakmanýn teşvik edilmesi amacýyla da bir dizi planlara yer verilen eylem planýna göre, "býrak kazan" kampanyalarý düzenlenecek, sigara kullanmayan personele yönelik pozitif ayrýmcýlýk uygulamalarý hayata geçirilecek. Bu kapsamda, mesainin 30 dakika erken bitirilmesi, 1 yýl için 7 gün fazladan yýllýk izin hakký tanýnmasý, sigorta primlerinin düşürülmesi, hiçbir çalýşanýn sigara içmediği sigarasýz işletmeler için vergi indirimi uygulamasý, işe alým süreçlerinde sigara kullanmayan kişilerin tercih edilmesi, çocuk ve aile yardýmý tutarlarýnýn arttýrýlmasý gibi teþvik edici düzenlemeler söz konusu olabilecek.
Ýhlale geçit yok
Dumansýz hava sahasý uygulamasýnýn kapsamýnýn genişletilmesi amacýyla da çalýþmalar yapýlacak. Bu kapsamda da AVM, havaalaný, kamu binalarý gibi yoğun olarak kullanýlan yerlerin giriş ve çýkýş kapýlarýnýn önlerinde tütün ürünü kullanýmýnýn önlenmesine yönelik oluşturulmuş dumansýz alan tanýmýnýn kanunla güçlendirilecek.
Çocuk parklarý ve yürüyüş yolu gibi spor için ayrýlmýş alanlar ile ibadethanelerin açýk alanlarýnda tütün ürünü kullanýmýnýn önlenmesine yönelik yasal düzenleme yapýlacak.
Hastanelerin, restoran, kafe ve diğer işletmelerin, üniversite kampüslerinin, havuz ve plajlarýn açýk alanlarýnda tütün ürünü kullanýmýný kýsýtlamaya yönelik düzenlemeler hayata geçirilecek.
Kamu kurum kuruluşlarýnda ihlale rastlanýlmasý halinde ihlalin yaşandýğý birimin amirine müeyyide uygulanmasýna yönelik yasal düzenleme yapýlacak.
Kapalý alan tanýmýnýn uluslararasý standartlar dikkate alýnarak genişletilmesine yönelik kanunda deðiþikliðe gidilecek.
Düz paket uygulamasý eylem paketinde
Reklam, promosyon ve sponsorluğun önlenmesi amacýyla yapýlacak faaliyetler kapsamýnda, yeni eylem planýnda düz paket uygulamasýnýn hayata geçirilmesi planlanýyor. Bunun için tek tip düz paket uygulamasýna geçilmesine yönelik mevzuat değişikliği yapýlacak. Taslak mevzuat hazýrlanmasýnýn ardýndan uygulamaya 2019'da geçilmesi öngörülüyor.
Resimli sağlýk uyarý kataloðunun periyodik olarak değiştirilmesine yönelik mevzuat düzenlemesi yapýlacak ve Türkiye'ye özgü resimli sağlýk uyarýsý arşivi oluşturulacak.
Düz paket uygulamasýyla tütün ürünlerinin çekiciliği azalmasý, tütün ürünü paketlerindeki reklam unsurlarýnýn engellenmesi, bazý tütün ürünü paketlerinin ürünü daha az zararlýymýş gibi gösteren yanýltýcý etkisinin azaltýlmasý, sağlýk uyarýlarýnýn daha çok dikkat çekici hale gelmesi ve etkisinin artmasý bekleniyor.
Öte yandan satýş noktalarýndaki her türlü reklam promosyon ve sponsorluk faaliyetlerinin önlenmesi için tütün ürünü satýş ve sunumuna saat ve gün sýnýrlamasý getirilmesi planlanýyor.
Sağlýk, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerler ile açýk alkollü içki satýşý veya sunumu yapýlan yerlerde tütün ürünlerinin satýşýnýn ve sunumunun yapýlamamasý ile ilgili mevzuat düzenlenecek.
"Tütün ürünü satýşýnýn 21 yaşýna çýkarýlmasý planlanýyor"
İlgili tüm kurum ve kuruluşlar arasýnda tam bir eşgüdüm ve iş birliği sağlanarak tütün ürünlerinin yasadýşý ticaretiyle etkin olarak mücadele edilecek. Bu kapsamda, elektronik sigara gibi Türkiye'de ruhsatlandýrýlmamýş tüm tütün ürünü ve taklit eder tarzdaki ürünlerin ülkeye girişi, satýşý ve kullanýmýnýn önlenmesi için de faaliyeteler yürütülecek.
18 yaşýný doldurmamýş bireylere tütün ürünlerinin satýş, dağýtým ve sunumunu yasaklayan mevcut yasal düzenlemeye, uyumun denetlenmesi ve uymayanlara caydýrýcý nitelikte cezai müeyyideler uygulanacak.
Ayrýca, 18 yaşýný doldurmayan bireylere tütün ürünlerinin satýş ve dağýtýmýný yasaklayan mevcut yasal düzenlemenin kapsamý genişletilerek tütün ürünü satýşýnýn 21 yaşýna çýkarýlmasý öngörülüyor.