Son Darfur Sultaný Ali Dinar'ýn torunu Ahmed Ali: Türkiye ile iliþkimiz Osmanlý'ya dayanýyor

Sudan'daki Uluslararasý Barýþ Örgütü Genel Temsilcisi ve ülkenin batýsýndaki Darfur bölgesindeki önde gelen yerel liderlerden Dinar, AA muhabirine verdiði röportajda, Sudan'da ordu ve Hýzlý Destek Güçleri (HDG) arasýnda Nisan 2023'te baþlayan, 20 binden fazla kiþinin hayatýný kaybettiði, 14 milyondan fazla kiþinin yerinden edildiði ve 25 milyondan fazla kiþinin insani yardýma muhtaç duruma düþtüðü güç mücadelesini ve çözüm yollarýný deðerlendirdi.

Sudan'daki mevcut durumun son derece zor ve karmaþýk olduðunu, savaþa yol açan pek çok faktör bulunduðunu belirten Dinar, savaþýn Sudan halkýna dayatýldýðýný adeta kaderleriymiþ algýsý oluþturulduðunu ifade etti.

Dinar, "Sivil yönetimler olarak üzerimize düþen rol, barýþ ve uzlaþý. Sudan'daki savaþý, barýþ, diyalog ve sorunlarýn derinliðini anlamak dýþýnda bitirmenin baþka bir yolu yok. Bizim de þu andaki çabamýz kapsamlý barýþ çaðrýsýdýr." dedi.

- SEBEPLERE DEÐÝL ÇÖZÜME ODAKLANMAK

Dinar, barýþýn kaçýnýlmazlýðýna vurgu yaparak "Diyalog ve barýþ her manada ve her yolla olmasý lazým. Eðer herhangi bir tarafa yönelirsek ya da desteklersek bunun barýþa yönelik bir çözüme götüreceðini sanmýyorum." ifadelerini kullandý.

Ülkenin geleceði, altyapýsý, barýþ ve sonraki nesillerin geleceði konularýnýn öncelikli hale gelmesi gerektiðini aktaran Dinar, herkesin bu meselelerle alakadar olmasý gerektiðini kaydetti.

Dinar, savaþtaki taraflarý bir araya getirmeye ve aralarýnda uzlaþý saðlamaya çalýþtýklarýný vurgulayarak þunlarý söyledi:

"Uzlaþý saðlamak ve barýþ çaðrýsý yapmaktan, aklýn sesine kulak vermekten, vataný, çekilen acýlarý, insanlarý ve çocuklarý hatýrýmýzda tutmaktan baþka yapacak hiçbir þeyimiz yok. Gelecek neslin desteðe ihtiyacý var. "

- YARDIM ETMENÝN ZORLUÐU

Savaþýn ve felaketlerin ciddi hasara yol açtýðý ülkede yardýmlaþmanýn zorluklarýna dair ise Dinar, savaþýn baþlarýnda ülkenin kriz içinde olduðunu ve farklý taraflara meyledildiðini söyledi.

Dinar, farklý taraflarýn kontrolü altýnda tuttuðu bölgeler olduðunu, bu nedenle yardýmlarýn felaket bölgelerine ulaþtýrýlmasýnda zorluklar yaþandýðýný aktardý.

Ülkedeki çatýþmalarýn yaný sýra yaþanan bu zorluklarýn gölgesinde ihtiyaç sahiplerine destek olabilmek için "Sudan Tasý" isimli bir giriþim baþlattýklarýný dile getirdi.

Dinar, bu giriþim kapsamýnda "yardýma ihtiyaç duyan yerlerdeki üyelere bir miktar para daðýtmaya çalýþtýklarýný ve onlarýn da bu parayla insanlarýn mutfak ihtiyaçlarýný karþýladýklarýný" ifade etti.

"En zor yerlerden biri yerinden edilenlerin kamplarý. Çünkü savaþtan önce acý çekiyorlardý, bu yüzden savaþtan sonra nasýl olacaðýný bir düþünün, en temel yiyecekler, temiz su, elektrik, hastaneler ve ilaçlar yok." diye konuþan Dinar, bu kiþilerin giyim, gýda ve ilaç ihtiyaçlarýný giderdiklerini, önemli adýmlar attýklarýný ve bununla ilgili çalýþmaya devam edeceklerini kaydetti.

Darfur'da yerlerinden edilmiþ kiþiler, yaþadýklarý kamplarda Hýzlý Destek Kuvvetleri ile ordu arasýndaki savaþ nedeniyle yiyecek ve ilaç sýkýntýsý çekiyor. Sudan'ýn batýsýndaki Kuzey Darfur eyaletinin merkezi Faþir'e uygulanan kuþatma nedeniyle insani yardýmlarýn bu bölgeye girmesinde sorunlar yaþanýyor.

- TÜRKÝYE ÝLE SUDAN ARASINDA TARÝHÝ VE DERÝN ÝLÝÞKÝLER VAR

Türkiye ve Sudan arasýndaki iliþkiler hakkýnda da konuþan Dinar, "Türkiye ile geçmiþe dayanan tarihi iliþkilerinin olduðunu, Osmanlý döneminden bu yana bu iliþkilerin devam ettiðini" dile getirdi.

Dinar, Sudan ve Türkiye arasýnda birçok ortak gelenek ve göreneðin bulunduðunu ve iki ülkenin, birçok açýdan birbirine tarihi ve kardeþlik baðlarýyla baðlý olduðunu ifade etti.

Ýkili iliþkilerdeki en güçlü baðýn, Sudan Sultaný Ali Dinar ile Osmanlý padiþahlarýndan Sultan 2. Abdülhamid döneminde kurulduðunu hatýrlatan Dinar þöyle devam etti:

"Bu iliþki, Sultan Ali Dinar'ýn Osmanlý Devleti'ne ve o dönemde Sultan Abdülhamid'e verdiði destekle baðlantýlýydý. O zamandan beri Türkiye, Sudan ile iliþkilerine özel önem veriyor; art arda gelen tüm felaketlerde Sudan'ýn yanýnda duruyor."

- TÜRKÝYE-SUDAN ARASINDA KÜLTÜR ORTAKLIÐI

"Türklerle aramýzda çok fazla ortak gelenek ve göreneðimiz var." diyen Dinar, "Yemek kültürümüz ve mutfaðýmýz da Türk mutfaðýndan esinlenmiþtir. Ayrýca Sudan'da hala kullanýlan çok sayýda ortak kelimemiz var. Türkiye ile derin iliþkilere sahibiz." ifadelerini kullandý.

Sudan'da uzun yýllardýr hem Türkiye hem Sudan vatandaþlýðýna sahip çok sayýda Türk'ün de yaþadýðýna dikkati çeken Dinar, Türkiye'nin öncülüðünde Sudan'da hastane ve eðitim kurumlarýnýn inþa edildiðini, ülkede Türk þirketlerinin çeþitli alanlarda faaliyet gösterdiðini kaydetti.

Özellikle Osmanlý Sultaný 2. Abdülhamid döneminde önemli yere sahip olan Darfur Sultaný Ali Dinar, Birinci Dünya Savaþý'nda Osmanlý devletinin müttefiklerindendi.

Türk Ýþbirliði ve Koordinasyon Ajansý (TÝKA) Baþkanlýðý tarafýndan restore edilen Sultan Ali Dinar'ýn müze evi, Temmuz 2021'de Sudan Tarihi Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüðüne teslim edilmiþti.

- SUDAN'DAKÝ ÝÇ SAVAÞ

Sudan'da 30 yýl süren Ömer el-Beþir iktidarýnýn halk ayaklanmasýyla devrilmesi sonrasý sivillerin katýlýmýyla oluþturulan hükümete karþý ortak darbe yapan ordu ve HDK arasýndaki güç mücadelesi 1,5 yýldýr devam ediyor.

Nisan 2023 ortasýnda baþlayan ve Sudan'ýn çoðu eyaletinde devam eden savaþta ordu, kuzey ve doðudaki eyaletlerde hakimiyetini sürdürürken HDK'nin, batý ve güney eyaletlerinde etkili olduðu görülüyor.

Savaþýn bitirilmesi için baþlatýlan Suudi Arabistan ve ABD arabuluculuðundaki Cidde görüþmeleri, Mýsýr'ýn öncülük ettiði Sudan'a komþu ülkeler barýþ giriþimi, Doðu Afrika'da Hükümetlerarasý Kalkýnma Otoritesinin çabalarý ve Bahreyn'in baþkenti Manama'da yapýlan görüþmeler sonuçsuz kalmýþtý.

Birleþmiþ Milletlere göre, dünyanýn en büyük yerinden edilme ve açlýk krizinin yaþandýðý Sudan'daki çatýþmalar sonucu 18 bin 800'den fazla kiþi hayatýný kaybetti, yaklaþýk 10 milyon kiþi yerinden edildi ve 25 milyondan fazla kiþi insani yardýma muhtaç durumda.