Tüketicilerin korunmasýna yönelik kanun teklifi TBMM Genel Kurulunda kabul edildi

Kanuna göre, Tüketicinin Korunmasý Hakkýnda Kanun kapsamýndaki kredi veren ile tüketiciler arasýndaki sözleþmelerin þekil þartý, bir biliþim veya elektronik haberleþme cihazý üzerinden gerçekleþtirilecek ve tüketici kimliðinin doðrulanmasýný içeren yöntemler yoluyla kurulabilmesine de imkan saðlayarak yeniden düzenleniyor. Buna göre, tüketici kredisi sözleþmesi yazýlý veya mesafeli olarak kurulmadýkça geçerli olmayacak.

Tüketici kredisi sözleþmelerinin mesafeli yolla uzaktan iletiþim araçlarýyla kurulabilmesine yönelik düzenleme göz önünde bulundurularak, sözleþmeye baðlý diðer iþlemlerin de kalýcý veri saklayýcýsý aracýlýðýyla elektronik ortamda uzaktan yapýlabilmesi amacýyla düzenleme yapýlýyor. Buna göre, belirli süreli kredi sözleþmesine iliþkin hesap, tüketicinin aksine yazýlý veya kalýcý veri saklayýcýsýyla talebi olmamasý halinde kredinin ödenmesi ile kapanacak.

Ayný hükümler, konut finansmaný kuruluþu ile tüketiciler arasýndaki sözleþmeler için de geçerli olacak.

Kanunla, doðrudan satýþ sistemleri "doðrudan satýþ þirketi tarafýndan oluþturulan ve iþ sözleþmesi ile istihdam edilmeyen, baðýmsýz temsilci, distribütör, danýþman ve benzeri isimlerle komisyon, prim, teþvik ve ödül gibi menfaatler karþýlýðýnda faaliyet gösteren doðrudan satýcýlarýn tüketicilere mal veya hizmet pazarladýðý satýþ sistemi" olarak açýklandý. Doðrudan satýþ þirketinin, sermaye þirketi olmasý ve yönetmelikle belirlenen diðer koþullarý saðlamasý zorunlu olacak.

Doðrudan satýþ sisteminin, elde edilecek kazancýn aðýrlýklý olarak sisteme yeni doðrudan satýcýlar kazandýrýlmasý ve bu sayede ortaya çýkan menfaatlerin daðýtýlmasý üzerine kurulmamasý, mal veya hizmetin tüketicilere satýþýný esas almasý ve yönetmelikle belirlenen diðer ilkelere uygun olmasý gerekecek. Doðrudan satýcýlardan, sisteme dahil olmalarý veya sistemde kalmalarý için tüketiciye satýþý öngörülen mal veya hizmeti içermeyen yenileme, paket, ücret, aidat ve benzeri isimler altýnda herhangi bir bedel veya borç altýna sokan belge alýnamayacak.

Doðrudan satýþ þirketinin belirlediði miktar ya da tutarda mal veya hizmet satýn alýnmasý, doðrudan satýcýnýn sistem içindeki seviyesini belirleyemeyecek. Doðrudan satýþ sistemi kapsamýnda mal veya hizmet satýn alan tüketici 30 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai þart ödemeksizin sözleþmeden cayma hakkýna sahip olacak. Cayma hakkýnýn kullanýldýðýna dair bildirimin bu süre içinde doðrudan satýcýya veya doðrudan satýþ þirketine yöneltilmiþ olmasý yeterli olacak.

Doðrudan satýþ þirketi, Ticaret Bakanlýðýnca belirlenen hususlarda tüketicinin bilgilendirilmesini, talep ve bildirimlerini iletebilmesini saðlayan bir sistem kurmakla yükümlü olacak. Bu düzenleme, kanunun yayýmýndan 9 ay sonra yürürlüðe girecek.

- HAKSIZ TÝCARÝ UYGULAMALARA CEZALAR ARTIRILIYOR

Reklam ve haksýz ticari uygulamalar hakkýnda maktu olarak belirlenmiþ olan idari para cezalarýnýn yetersiz kalmasý nedeniyle caydýrýcýlýðýn artýrýlarak tüketicilerin etkin þekilde korunabilmesi amacýyla düzenleme yapýldý.

Haksýz ticari uygulamalar hükmünde yer alan yükümlülüklere aykýrý hareket edenler hakkýnda haksýz ticari uygulamanýn "3 aya kadar tedbiren durdurulmasý" veya "tedbiren durdurulmasý" yaptýrýmý ya da "60 bin Türk lirasýndan 600 bin Türk lirasýna kadar idari para cezasý" uygulanacak.

Ýdari para cezasý, aykýrýlýk ülke genelinde gerçekleþmiþ ise 600 bin Türk lirasýndan 6 milyon Türk lirasýna kadar uygulanacak.

Denetimlerde yetkili ve görevli kiþi veya kuruluþlara her türlü bilgi ve belgenin doðru olarak gösterilmemesi durumunda 7 gün içinde bilgi ve belgelerin doðru olarak verilmesi veya yerinde inceleme imkanýnýn saðlanmasý ihtar edilecek. Ýhtara raðmen aykýrýlýðýn devamý halinde 80 bin Türk lirasýndan az olmamak üzere aykýrýlýðýn gerçekleþtiði tarihten bir önceki mali yýl sonunda oluþan yýllýk gayrisafi gelirlerinin yüzde biri oranýnda idari para cezasý verilecek.

Gayrisafi gelirin bildirilmediði veya yanlýþ bildirildiði durumlarda ön ödemeli konut satýþlarýnda 6 milyon Türk lirasý, diðer satýþlarda 1 milyon Türk lirasý idari para cezasý uygulanacak.

Reklam Kuruluna bu sýnýrlar dahilinde aykýrýlýðýn haksýzlýk içeriði, aykýrýlýk dolayýsýyla elde edilen menfaatin veya neden olunan zararýn büyüklüðü ile aykýrýlýðý gerçekleþtirenin kusuru ve ekonomik durumu gibi hususlarý dikkate alarak idari para cezasý verme yetkisi tanýnýyor.

- PÝRAMÝT SATIÞ SÝSTEMLERÝ

Kanunla, ilgili yasada yer alan piramit satýþ sistemleri hükmüne aykýrý olarak piramit satýþ sistemini baþlatan, düzenleyen veya toplantý, elektronik posta veya diðer birçok kimsenin de katýlýmýný saðlamaya elveriþli yöntemlerle yayan veya böyle bir sistemin diðer bir þekilde yayýlmasýný ticari amaçlarla destekleyenler hakkýnda Türk Ceza Kanunu'nun ilgili hükümleri uygulanacak.

Ayrýca doðrudan satýþ þirketinin sermaye þirketi olmamasý ve doðrudan satýþ sisteminin, elde edilecek kazancýn aðýrlýklý olarak sisteme yeni doðrudan satýcýlar kazandýrýlmasý ve bu sayede ortaya çýkan menfaatlerin daðýtýlmasý üzerine kurulmamasý ile tüketicinin bilgilendirilmesini saðlayacak bir sistem kurmamasýnýn tespiti halinde verilecek idari para cezalarý belirleniyor. Bu düzenleme, kanunun yayýmýndan 9 ay sonra yürürlüðe girecek.

Düzenlemeyle, Reklam Kurulu tarafýndan verilen idari para cezalarýnda da muhataplara uzlaþma imkaný tanýnýyor.

Bu sayede, ticari reklam ve haksýz ticari uygulamalara iliþkin hükümlerin ihlalinden kaynaklanan idari iþlemlere iliþkin dava süreçlerinin neden olacaðý kamusal maliyetler ile ihlalin ve sürecin hýzlý ve kesin bir þekilde sonlandýrýlmasý sayesinde elde edilecek kamusal faydalar dikkate alýnarak, kanunun diðer hükümlerinin ihlali halinde mevcut durumda uygulanmakta olan uzlaþma müessesesinin ticari reklam ve haksýz ticari uygulamalara iliþkin hükümler için de uygulanmasýna imkan tanýnýyor.

Cezaya muhatap olan gerçek veya tüzel kiþilere uzlaþma imkaný bakýmýndan eþitlik saðlanýyor.

- ELEKTRONÝK TÝCARETE ÝLÝÞKÝN HÜKÜMLER

Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkýnda Kanun'da yapýlan deðiþiklikle, iþletmelerin ürünlerini yurt dýþý pazarlara ulaþtýrmalarýný kolaylaþtýran elektronik ticaret aracý hizmet saðlayýcýlarýn sýnýr ötesi elektronik ticaret faaliyetlerinin yaný sýra yüksek teknoloji yatýrýmlarýnýn teþvik edilmesi amacýyla pazar yerleri üzerinden yurt dýþýna yapýlan satýþlar ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlýðýnýn teþvik belgesiyle gerçekleþtirilen yatýrým harcamalarýnýn toplamýnýn iki katý, lisans ücretinin hesaplanmasýna esas teþkil eden net iþlem hacminden indirilecek.

Adil rekabet ortamýnýn ve sektörün çok oyunculu yapýsýnýn korunmasý amacýyla yapýlan düzenlemeyle tanýnan indirim imkanýndan yararlanýlabilmesi için elektronik ticaret aracý hizmet saðlayýcýnýn net iþlem hacminin, kanun kapsamýnda yer alan elektronik ticaret aracý hizmet saðlayýcý ve elektronik ticaret hizmet saðlayýcýlarýn net iþlem hacimlerinin toplamýný ifade eden ve Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBÝS) verileri kullanýlarak Bakanlýkça hesaplanan elektronik ticaret hacminin yüzde 20'sini aþmamasý þartý getirildi.

2024 yýlýna iliþkin lisans ücretinin hesaplanmasýnda uygulanmak üzere elektronik ticaret aracý hizmet saðlayýcýnýn pazar yerleri üzerinden yurt dýþýna yapýlan satýþlar ile yatýrým teþvik belgesi alýnarak gerçekleþtirilen yatýrým harcamalarý toplamýnýn 4 katý, 2025 yýlýna iliþkin lisans ücretinin hesaplanmasýnda ise söz konusu satýþ ve harcamalarýn 3 katý net iþlem hacminden indirilecek.

Bu hükümler, 1 Ocak 2024 tarihinden özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler için 2024 yýlýnda baþlayan hesap döneminden geçerli olmak üzere yayýmý tarihinde yürürlüðe girecek.

- 3 YENÝ MADDE ÝHDAS EDÝLDÝ

Genel Kurul'da kabul edilen AK Parti'nin önergesiyle kanuna, Plan ve Bütçe Komisyonunda görüþmeleri ertelenen Savunma Sanayii ile Ýlgili Bazý Düzenlemeler Hakkýnda Kanun ile Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Kanun Teklifi'nin bazý maddelerinin de içinde olduðu 3 yeni madde ihdas edildi.

Vergi Usul Kanunu'nda yapýlan deðiþikliðe göre, düzenleme kapsamýndaki muhasebe standartlarý uyarýnca "yapýlmakta olan yatýrýmlar" hesabýnda takip edilen tutarlarýn enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasý sonucunda oluþan ve bu hesabýn alt hesabýnda izlenen düzeltme farklarý, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabýnda gösterilecek ve dönem kazancýnýn tespitinde dikkate alýnmayacak.

Özel fon hesabýnda bulunan bu tutarlar, yatýrýmýn tamamlanarak ilgili iktisadi kýymetin aktifleþtirilmesi gereken dönemle bu dönemi takip eden 4 hesap dönemi içerisinde eþit taksitler halinde dönem kazancýnýn tespitinde dikkate alýnacak. Bu düzenleme uyarýnca özel fon hesabýnda izlenen ve dönem kazancýnýn tespitinde dikkate alýnmayan tutarlar, her yýl bir önceki yýla iliþkin olarak Kanun uyarýnca belirlenen yeniden deðerleme oranýnda artýrýlacak. Bu hesaplarda izlenen tutarlara ayrýca enflasyon düzeltmesi uygulanmayacak.

Yatýrým döneminde veya iktisadi kýymetin aktifleþtirilmesinden sonra iþin býrakýlmasý veya özel fon hesabýnda izlenen söz konusu tutarlarýn bir kýsmýnýn veya tamamýnýn baþka bir hesaba nakledilmesi ya da iþletmeden çekilmesi hallerinde, bu düzenleme uyarýnca dönem kazancýnda dikkate alýnmayan tutarlar; iþin býrakýldýðý veya özel fon hesabýnýn kýsmen veya tamamen bu bent hükümlerine aykýrý þekilde kullanýldýðý dönemin kurum kazancýnýn tespitinde dikkate alýnacak.

Halihazýrda geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere 2024 ve 2025 hesap dönemlerinde yapýlan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kar/zarar farkýnýn vergiye tabi kazancýn tespitinde dikkate alýnmayacaðý mükellef grubuna; tasfiye ve iflas hallerindeki þirketler ile Kamu Ýktisadi Teþebbüsleri Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararname kapsamýndaki iktisadi devlet teþekkülleri ve kamu iktisadi kuruluþlarý da dahil ediliyor. Kapsama dahil edilen mükelleflerin hangi dönemden itibaren enflasyon düzeltmesinden kaynaklý kar/zarar farklarýný vergiye tabi dönem kazancýnýn tespitinde dikkate almayacaklarý, hangi durumlarda ise söz konusu düzeltme farklarýnýn vergi matrahýnýn tespitinde dikkate alýnacaðýna yönelik hüküm altýna alýnýyor.

- SAMSUN'DA YENÝ OSB KURULABÝLMESÝ ÝÇÝN DÜZENLEME

Kýyý Kanunu'nda yapýlan deðiþiklikle Samsun'da sýnýr ve koordinatlarý belirlenen alanda, yer seçim kararýna uygun olarak imar planý kararýyla Organize Sanayi Bölgesi (OSB) kurulabilmesine imkan saðlanýyor.

Görüþmelerin tamamlanmasýnýn ardýndan yapýlan oylamada, Tüketicinin Korunmasý Hakkýnda Kanun ile Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Kanun Teklifi kabul edildi.

Teklifin kabul edilmesinin ardýndan TBMM Baþkanvekili Celal Adan, birleþimi saat 14.00'te toplanmak üzere kapattý.