Türk Hava Kuvvetleri, kuruluþunun 113'üncü yýlýný yerli ve milli ürünlerin göklere attýðý imzayla kutluyor

AA muhabirinin derlediði bilgilere göre, Türk ordusunda havacýlýkla ilgili ilk çalýþmalara 1909'da baþlandý ve 1910'da Paris'teki "Uluslararasý Havacýlýk Konferansý"na heyet gönderildi.

Milli savunma bakýmýndan havacýlýðýn gelecekteki önemini gören dönemin Harbiye Nazýrý Mahmut Þevket Paþa'nýn emriyle iki ordu mensubunun yurt dýþýnda eðitim almasý planlandý. Bu kapsamda yurt dýþýna gönderilecek personelin seçimini yapmak ve havacýlýk iþlerini yürütmek amacýyla 1 Haziran 1911'de "Tayyarecilik Komisyonu" kuruldu.

Ayný yýl, komisyonun sýnavýnda en yüksek notu alan Süvari Yüzbaþý Fesa ile Ýstihkam Teðmeni Yusuf Kenan Beyler, eðitim için Fransa'daki Bleriot Fabrikasý uçuþ okuluna gönderildi.

Böylelikle, 17 Aralýk 1903'te Wilbur ve Orwille Wright kardeþlerin ilk motorlu uçaðý havalandýrmayý baþarmalarýndan 8 yýl sonra Türk Hava Kuvvetlerinin temelleri atýldý. ABD, Fransa, Ýngiltere, Almanya, Ýtalya, Avusturya ve Rusya ile hemen hemen ayný yýllarda Türk askeri havacýlýk teþkilatý da kurulmuþ oldu.

- TÜRK ORDUSU 1912'DE ÝLK PÝLOTLARINA KAVUÞTU

Yüzbaþý Fesa Bey ve Yusuf Kenan Bey'in 1912'de Fransa'daki uçuþ eðitimlerini baþarýyla tamamlayarak yurda dönmesinin ardýndan Türk ordusu ilk pilotlarýna kavuþtu. Ayný yýl 8 subay daha uçuþ eðitimi için Fransa'ya gönderildi, Yeþilköy'de Hava Okulu açýldý.

Askeri havacýlýðýn geliþmesi ve güçlenmesinde en önemli aþamalardan biri olan Hava Okulunun açýlmasýyla bu alandaki çalýþmalar hýzlandý, personel sayýsý çoðaldý ve 1'inci Dünya Savaþý baþýnda hava bölükleri kurularak havacýlar aktif kýta görevi yapmaya baþladý.

Bu dönemde Türk Hava Kuvvetleri, Çanakkale'den Hicaz'a, Kafkasya'dan Filistin'e kadar Türk askerinin çarpýþtýðý hemen her cephede savaþa katýldý. Ancak Osmanlý Ýmparatorluðunun 1'inci Dünya Savaþý'nda yenilgiyi kabul etmesinin ardýndan imzalanan Mondros Mütarekesi uyarýnca orduda terhis iþlemlerine baþlandý, bu kapsamda Hava Kuvvetleri Genel Müfettiþliði kadrolarý boþaldý.

Osmanlý Hükümeti Harbiye Nezareti, 21 Haziran 1920 tarihli emriyle, Hava Kuvvetleri Genel Müfettiþliðini laðvetti ve personelini daðýttý. Bu da Türk askeri havacýlýðýnýn teþkilatsýz, personelsiz, araç ve gereçsiz býrakýlmasýna neden oldu ve dolayýsýyla Osmanlý dönemi Türk havacýlýðý sona erdi.

- TÜRK HAVACILIÐINDA YENÝ DÖNEM

23 Nisan 1920'de TBMM'nin açýlmasýyla Türk havacýlýðýnda da yeni bir döneme girildi. Milli Savunma Bakanlýðýnýn (MSB) 13 Haziran 1920'deki emriyle, Harbiye Dairesine baðlý olarak Hava Kuvvetleri Þubesi kuruldu.

Yeni Türk devletinin ilk hava teþkilatýnýn faaliyete geçirilmesinden sonra, eldeki kýrýk dökük uçaklarýn onarýlmasý, malzeme temin edilmesi adýna çalýþmalar yürütüldü ve bu tarihlerden itibaren Türk havacýlarý yokluklar içinde görevlerini yerine getirdi.

1921'de teþkilat deðiþikliði yapýlarak Hava Kuvvetleri Þubesi, önce Hava Kuvvetleri Genel Müdürlüðü daha sonra ise 1922'deki deðiþiklikle Hava Kuvvetleri Müfettiþliði adýný aldý.

29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasýndan sonra, çaðdaþ havacýlýða uyum saðlayacak güçlü bir hava kuvvetinin kurulmasý için çalýþmalara baþlandý ve Türk Hava Kuvvetlerinin gücü sürekli artýrýldý. Ayný zamanda uçuþ eðitimi için diðer ülkelere personel gönderilmeye de baþlandý.

Eskiþehir'de 1925'te kurulan Hava Okulu da ayný yýl ilk mezunlarýný verdi.

- BALKANLAR'DA EN GÜÇLÜ HAVA KUVVETÝ HALÝNE GELDÝ

Türkiye'de hava alaylarý 1932'de kurulurken, 1933'ten itibaren Türk havacýlarý mavi renkli üniformayý giymeye baþladý.

Hava Harp Akademisi 1937'de açýldý, 22 Mayýs 1939 tarihinde de hava tugaylarý kuruldu. 1940'ta envanterindeki uçak sayýsý yaklaþýk 500'e ulaþan Hava Kuvvetleri, Balkanlar'da en güçlü hava kuvveti haline geldi ve 2'nci Dünya Savaþý süresince, Türk Hava Kuvvetleri muhtemel bir savaþa karþý daima hazýr olarak muhafaza edildi.

16 Aðustos 1943'te ise hava tugaylarý tümen seviyesine çýkarýldý.

- 1950'DE ÝLK JET FÝLOLARI KURULDU

1940 yýlýndan itibaren lojistik destek yönünden MSB bünyesindeki Hava Müsteþarlýðýna, harekat ve eðitim yönünden Genelkurmay Baþkanlýðýna baðlý olarak faaliyet gösteren hava birliklerinin tek bir komuta altýnda toplanmasýna karar verildi. Bu amaçla 23 Ocak 1944'te Genelkurmay Baþkanlýðýnýn emriyle Hava Kuvvetleri Komutanlýðý kuruldu.

Türk Hava Kuvvetlerinin, Hava Kuvvetleri Komutanlýðý ismini almasýnýn ardýndan ilk kuvvet komutaný Tümgeneral Zeki Doðan oldu.

Hava Kuvvetleri Komutanlýðýna 1950'de jet uçaklarýnýn alýnmasýna karar verildi ve bu kapsamda 15 Ekim 1950'de ABD'ye jet eðitimi için 8 personel gönderildi.

Balýkesir'de 1951'de kurulan 9'uncu Jet Üs Komutanlýðý, Türk Hava Kuvvetlerinin ilk jet üssü, 191, 192 ve 193'üncü filolar da ilk jet filolarý oldu.

Türkiye'nin 1952'de NATO'ya girmesinden sonra, jet uçaklarýna geçiþ dönemi de hýzlandý, bu kapsamda pervaneli uçaklar hizmet dýþý býrakýldý. Haziran 1962'de, hava tümenleri kolordu seviyesine çýkarýlarak "Taktik Hava Kuvveti" ismini aldý.

- ÝLK AKROTÝM 1952'DE "MÝLLÝ" ADIYLA KURULDU

Türk Hava Kuvvetleri bünyesinde, günümüzdeki modern ve ileri teknolojideki havacýlýk anlayýþýna uygun nitelikteki ilk akrotim "Milli" adýyla, jet dönemine geçilmesinin hemen ardýndan 1952 yýlýnda kuruldu.

Balýkesir 9'uncu Hava Üs Komutanlýðýnda kurulan bu akrotim, F-84 G Thunderjet uçaklarýný kullandý. Türkiye'de çok sayýda uçuþ gösterisi yapan Milli, yurt dýþýnda da Ýtalya ve Belçika gibi ülkelerdeki uçuþlarýyla adýndan söz ettirmeyi baþardý.

Hava Kuvvetleri Komutanlýðýnýn bugün yurt içinde ve yurt dýþýnda tanýtýlmasý, kamuoyu ile olan iliþkilerinin geliþtirilerek havacýlýðýn sevdirilmesi amacýyla 11 Ocak 1993'te "Türk Yýldýzlarý" kuruldu.

- SOLOTÜRK

Hava Kuvvetleri Komutanlýðýnýn 25 Kasým 2009'da çalýþmalarýný baþlattýðý "Tek F-16 Uçaðý ile Gösteri Uçuþu" programý 14 Ocak 2010'da üç gösteri pilotunun kurucu ekip olarak seçilmesiyle hayata geçirildi.

18 Mayýs 2010'da tek F-16 gösteri uçuþu için ilk eðitim sortisi gerçekleþtirildi. 1 Eylül 2010'da o tarihteki ismi 4'üncü Ana Jet Üs Komutanlýðý olan Mürted Hava Meydan Komutanlýðýnda Hava Kuvvetleri Komutanlýðý ilk gösteri uçuþu yapýldý.

Hava Kuvvetleri Komutanlýðý personelinin göndermiþ olduðu yaklaþýk 300 isim önerisi arasýndan "SOLOTÜRK" ismi, gösteri ekibinin adý olarak seçildi. SOLOTÜRK, 15 Nisan 2011'de Cumhurbaþkaný ve seçkin davetliler önünde ilk resmi gösteri uçuþunu gerçekleþtirdi.

- ASKERÝ HAVACILIKTA YERLÝ VE MÝLLÝ ATILIM

100 yýlý aþan tarihiyle Türk Hava Kuvvetleri, dünyanýn en önemli hava kuvvetleri arasýnda yer alýyor. Günümüzde, dünyanýn kullandýðý, kendini muharebe alanýnda kanýtlamýþ modern jet uçaklarýný bünyesinde barýndýran Türk Hava Kuvvetleri, bununla beraber kendi eðitim ve savaþ uçaðýný yapma konusunda da önemli ilerlemeler kaydetti.

Bu kapsamda, Türkiye'nin yerli ve milli ilk insanlý süpersonik jet uçaðý HÜRJET, 25 Nisan 2023 tarihinde ilk uçuþunu baþarýyla gerçekleþtirdi. Eðitim ve hafif taarruz uçaðý olarak tasarlanan HÜRJET, ayný zamanda Türk Yýldýzlarý akrobasi timinde de görev almaya baþladý. Bu kapsamda HÜRJET, Türk Yýldýzlarý ile ilk uçuþunu 6 Eylül 2023'te yaptý. Yakýn gelecekte ise Türk Yýldýzlarý'nda kullanýlan NF-5 uçaðýnýn yerini HÜRJET'in almasý bekleniyor.

Türk askeri havacýlýðýnýn günümüzdeki en önemli projesini ise milli muharip uçak KAAN oluþturuyor. 5'inci nesil savaþ uçaðý olarak tasarlanan KAAN, ilk uçuþunu 21 Þubat 2024'te 8 bin feet irtifada 13 dakika havada kalarak baþarýyla tamamladý.

Ýkinci uçuþunu, 6 Mayýs'ta 10 bin feet irtifada 14 dakika havada kalarak gerçekleþtiren KAAN'ýn geliþtirme çalýþmalarý devam ediyor. KAAN'ýn Türk Hava Kuvvetleri envanterine girmesi ise 2028 yýlý olarak planlanýyor.

- SÝHA VE TÝHA'LAR GÖKLERDE

Türk Hava Kuvvetleri, çaðýn gerekliliklerine uygun olarak insanlý platformlarýn yanýnda insansýz platformlarý da muhabere alanýnda sýk bir þekilde kullanýyor.

Önceleri ithalat yoluyla temin edilen bu sistemler, son 20 yýlda savunma sanayisindeki atýlýmla öz kaynaklarla üretilmeye baþlandý.

Türk Hava Kuvvetleri bugün, TUSAÞ tarafýndan üretilen ANKA silahlý insansýz hava aracý (SÝHA) ve AKSUNGUR, BAYKAR tarafýndan üretilen TB-2, Akýncý Taarruzi Ýnsansýz Hava Aracý (TÝHA) ve bunlarla beraber yine Türk savunma sanayisinin diðer þirketleri tarafýndan üretilen diðer insansýz sistemleri envanterinde bulunduruyor.

Test süreci devam eden Bayraktar TB3, insansýz savaþ uçaklarý KIZILELMA ve ANKA 3 de önümüzdeki dönemde Türk Hava Kuvvetleri filosuna katýlmak için gün sayýyor.

Envanterde yer alan ve "Koca Yusuf"lar olarak anýlan A400M'ler ise yardým faaliyetlerinde kullanýlýyor.

- KEÞÝF UYDU KOMUTANLIÐI

Türk Hava Kuvvetleri'ne baðlý olarak görev yapan Keþif Uydu Komutanlýðý ise keþif uydu sistemlerini komuta ve kontrol edecek uzay operasyonlarýný gerçekleþtirmek, bünyesindeki uydu yer istasyonu ve yer sistemlerinin bakým, idame ve iþletmesini saðlamak çalýþmalarýný yürütüyor.

Komutanlýk, komuta ve kontrol ettiði uydular aracýlýðýyla barýþtan itibaren ürettiði uydu görüntü ve verilerini, verilen direktifler doðrultusunda TSK, kamu kurum kuruluþlarý ile üniversitelere saðlamaya devam ediyor.