Türkiye'de bir ilk! Hastaneler bünyesinde oluþturuldu: ''Özel'' çocuklarýn ihtiyaçlarý karþýlanacak

Saðlýk Bakanlýðýnca Türkiye'de ilk kez hastaneler bünyesinde oluþturulan Çok Disiplinli Çocuk ve Genç Ruh Saðlýðý Merkezleri (ÇÖZGEM) ile özel gereksinimli çocuklara yönelik taný, tedavi, takip, ergoterapi, dil ve konuþma terapisi gibi tüm hizmetler tek çatý altýnda ücretsiz olarak sunuluyor.

Otizm baþta olmak üzere, özel gereksinimli çocuklarýn erken taný ve tedavi hizmetlerine daha kolay eriþebilmesi, bu alanda multidisipliner bir anlayýþla kamuda hizmet sunulabilmesi için geçen yýldan itibaren hastanelerde ÇÖZGEM'lerin açýlmasýna yönelik düzenlemeye giden Bakanlýk, halihazýrda 9 olan merkez sayýsýnýn 81 ilde yaygýnlaþtýrýlmasý için çalýþmalarýný sürdürüyor.

Türkiye'nin ilk ÇÖZGEM'leri içerisinde yer alan ve bu alandaki en büyük merkezlerden biri olan Ankara Etlik Þehir Hastanesi bünyesindeki ÇÖZGEM de yaklaþýk 3 ay önce çocuk hastalarýna hizmet sunmaya baþladý.

AA ekibine kapýlarýna açan merkez, renkli duvarlarý, eðlenceli duvar yazýlarý ve resimlerle hastalarýný karþýlýyor.

Taný, tedavi, yaþam boyu takip, ailelere rehberlik gibi tüm hizmetlerin sunulduðu, farklý disiplinlerden uzmanlarýn görev yaptýðý merkezde, ergoterapinin gerçekleþtirildiði spor alanlarýndan oyun alanlarýna kadar birçok olanak yer alýyor.

- KAMUSAL, ÜCRETSÝZ VE MULTÝDÝSÝPLÝNER RUH SAÐLIÐI HÝZMETÝ

Merkezin faaliyetlerine iliþkin bilgi veren Çocuk-Ergen Ruh Saðlýðý ve Hastalýklarý Kliniði Ýdari, Eðitim Sorumlusu ve ÇÖZGEM Sorumlusu Doç. Dr. Ayþegül Efe, ÇÖZGEM'lerle birlikte tamamen kamusal ve ücretsiz, multidisipliner anlayýþla hareket eden ruh saðlýðý hizmetinin sunulmaya baþladýðýna dikkati çekti.

Etlik Þehir Hastanesi'ndeki ÇÖZGEM'in þu anda bu alandaki en büyük merkez olduðunu aktaran Efe, "Ülkemizde þu an 9 merkez bulunuyor. Merkezimiz, baþta otizm spektrum bozukluklarý olmak üzere, özel gereksinimi bulunan 0-6 yaþ arasýndaki tüm çocuklarýmýza, birinci basamak saðlýk kuruluþlarýnda tespit edildiði veya ailenin þüphe duyduðu andan itibaren baþvuracaklarý ilk sistem olarak hizmet veriyor." dedi.

- AÝLE HEKÝMLERÝ OTÝZM ÞÜPHESÝ OLAN ÇOCUKLARI DOÐRUDAN ÇÖZGEM'E YÖNLENDÝRÝYOR

ÇÖZGEM'e isteyen herkesin belirlenen telefon numaralarýndan randevu alarak baþvurabileceðini anlatan Efe, çocuklara ön deðerlendirmenin ardýndan "altýn standart" adý verilen tanýlama yöntemlerinin uygulandýðýný anlattý.

Aile hekimlikleri ile entegre edildikleri yeni bir uygulamaya da baþladýklarýný bildiren Efe, "Aile hekimlerimizin tamamý çocuklar için 5 maddeli bir otizm tarama sistemini uyguluyor. Bu çerçevede otizm þüphesi oluþturduklarý bütün hastalarý, hiçbir ara mekanizmaya takýlmadan direkt merkezimize yönlendiriyorlar." diye konuþtu.

Bu çerçevede Ankara Ýl Saðlýk Müdürlüðüyle bir protokol oluþturulduðunu, Ankara'daki tüm aile hekimliklerine bilgilendirme yapýldýðýný anlatan Efe, þöyle devam etti:

"Bu þekilde bize yönlendirilen hastalarý, randevularýný oluþturarak hemen ön deðerlendirmeye alýyoruz. Çocuklar bu sisteme dahil olduðunda, çocuk ve ergen psikiyatristi, ardýndan çocuk psikoloðu, bireysel hizmet danýþmaný, çocuk geliþim uzmaný, ergoterapist, dil ve konuþma terapisti, sosyal hizmet uzmaný ve gerekli durumlarda diyetisyen, çocuk metabolizma, nöroloji, çocuk genetik, iþitme-görme testleri gibi gereksinimlerinin tamamýný burada planlayarak karþýlýyoruz.

15 Eylül itibarýyla randevularýmýzý aktif olarak vermeye baþlayacaðýz, hastalarýmýz direkt bu þekilde geldiðinde burada bu hizmetten tamamen kamusal þekilde faydalanabilecek. Ayrýca aileler direkt olarak arayýp randevu da alabiliyorlar. Bunun yanýnda MHRS'den alýnan randevuyla Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniklerine baþvuran ve muayenede þüphe oluþan çocuklarýn da doðrudan merkezimize yönlendirmesi yapýlýyor."

- OTÝZMDE ERKEN TANI VE TEDAVÝ ÇOK ÖNEMLÝ

Otizm spektrum bozukluðunu ilk duyan ailelerin ciddi bir þok yaþadýðýný, bazen durumu kabullenemediðini, çeþitli kaygýlarla saðlýk kuruluþlarýna baþvurmadýðýný anlatan Efe, internetten duyduklarý bilgilerle bilimsel olmayan çeþitli yöntemleri deneme, süreci evde kendi kendine idare etmeye çalýþma gibi hatalý yollara baþvuran ailelerin de olduðunu söyledi.

ÇÖZGEM'de ailelere tüm aþamalarla ilgili bilgilendirme ve rehberlik yapýldýðýný vurgulayan Efe, "Otizm spektrum bozukluðunda erken taný ve tedavi, belirtilerin kaybolmasý, çocuðun ömür boyu yaþam kalitesi, sosyal katýlýmý, iþlevselliði üzerinde büyük etkiye sahip. Hastalarý erken dönemde bu tedaviye çekememenin sýkýntýsýný çekiyorduk ve ÇÖZGEM'in bunun çözümünü getireceðine inanýyoruz. ÇÖZGEM, hastalara birinci basamak hizmetten direkt dördüncü basamak hizmete baþvurabilme þansýný tanýyor." dedi.

- AÝLELERE CÝDDÝ KÜLFET OLUÞTURAN TEDAVÝLER, ÜCRETSÝZ SUNULUYOR

ÇÖZGEM'in geniþ ve birbiriyle entegre bir saðlýk hizmeti sunduðunu dile getiren Efe, þöyle devam etti:

"Merkezimizde ergoterapist, dil konuþma terapisti, psikologlar, çocuk geliþim uzmanlarýyla uyguladýðýmýz bütün psikometrik deðerlendirmeler ve teropatik yöntemler, kamu dýþýndaki özel alanlarda oldukça yüksek ücretlerle uygulanýyor. Ömür boyu tedavi alýnmasýný gerektiren bir rahatsýzlýðý göz önüne aldýðýnýzda bunlar aileler için ciddi bir külfet oluþturmakta. Kamu alanýna böyle bir hizmeti entegre þekilde taþýyarak, hem personelimizi spesifik bir alanda yetiþtirme hem de hastalarýmýza tam denetimli, kanýt düzeyi belli, birbiriyle iletiþim halinde olan yapýlandýrýlmýþ bir tedavi programýný sunabilme þansýný elde ettiðimizi düþünüyoruz."

- HASTALAR ÝÇÝN YILLIK VE ÖMÜR BOYU PLANLAR OLUÞTURULUYOR

Efe, ÇÖZGEM'de görevli ergoterapistin "spor salonu" olarak adlandýrýlan odalarda duyu profili uygulamalarý yaptýðýný, duyu bütünleme tedavilerini uyguladýðýný ve bunun otizmli çocuklar açýsýndan önemli olduðunu dile getirdi.

Her hasta üzerindeki tedavi planlarýnýn haftalýk olarak ele alýndýðýný aktaran Efe, "Hastalarýmýzýn her biri için öncelikle bir yýllýk, sonrasýnda da ömür boyu planlar oluþturuluyor. Böylelikle ailelere hem yol göstermiþ hem de hiçbir hastamýzý takipsiz býrakmamýþ oluyoruz." þeklinde konuþtu.