Uzmanlar uyardý: Ýstanbul'da kapalý mekanlarda maskesiz oturulmamalý

Saðlýk Bakanlýðý Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi ve Ýstanbul Üniversitesi Ýstanbul Týp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalýklarý Anabilim Dalý Öðretim Üyesi Prof. Dr. Serap Þimþek Yavuz, Ýstanbul'da kapalý mekanlarda maskesiz bir þekilde kahve içmek için henüz erken olduðunu vurgularken, aþýya dair "Saðlýk çalýþanlarýna ikinci doz 28. günde deðil, 14. günde yapýlmalýydý" þeklindeki tartýþmalarý da yorumladý. Prof. Dr. Yavuz, "Saðlýk çalýþanlarýnýn iki doz aþýlamasý enfeksiyonun düþüþ gösterdiði dönemde bitmiþti zaten. Bu aþýdaki çalýþmalarýmýzda asýl yüksek etkinliðin 21. günden sonra oluþmaya baþladýðýný gördük. Dolayýsýyla bu þekilde bir uygulama ile daha fazla hastalýðý ve ölümü önleme yönünde hesaplamalar yapýlarak bu þekilde uygulandý" dedi. Geçtiðimiz hafta Türkiye'deki Faz 3 ara sonuçlarý açýklanan ve Türkiye'de de yaygýn kullanýma geçilen Çinli Sinovac firmasýna ait CoronaVac aþýsýndan elde edilen verilere de deðinen Prof. Dr. Yavuz, Brezilya'dan açýklanan sonuçlarla Türkiye'deki çalýþma sonuçlarýnýn farklý olmasýnýn nedenlerini de anlattý.

"ÝSTANBUL ARTIÞ EÐÝLÝMÝNDE BEN KAPALI ORTAMDA MASKEMÝ ÇIKARMAM"

Þu anda Ýstanbul'da enfeksiyon insidansý (yeni olgularýn nüfusa oraný) ve test pozitiflik oranlarýnýn artýþ gösterdiðini söyleyen Prof. Dr. Yavuz, "Dolayýsýyla kapalý bir ortama girip orada maskesiz kaldýðýmýz zaman, enfeksiyon edinme riskimiz de yüksek olarak deðerlendiriliyor. Ben þahsen böyle bir riski almak istemem. Ama açýk havaya çýkýyorum, yürüyüþümü yapýyorum. Ýnsanlarla maskem varken görüþüyorum elbette. Dýþarýda açýk havada kalabiliyorsanýz mesafeyi de koruyarak belki bir kahve içebilirsiniz. Ama sayýyý da çok düþük tutmak lazým, açýk havayý tercih etmek lazým, kapalý ortama girmek için henüz çok erken" dedi.

"VARYANT SUÞLAR YAYGINLAÞMADAN BÝR AN ÖNCE AÞILANMALIYIZ"

Faz 3 klinik çalýþmalarý Türkiye'de de yapýlan inaktif virüs aþýsý CoronaVac aþýsýna dair yeni verileri de deðerlendiren Prof. Dr. Yavuz, "Þu ana kadar yaptýðýmýz deðerlendirmeler, bu aþýnýn hafif ya da aðýr, hastalýðý azaltmada yeterince etkili olduðu yönünde. Bu nedenle özellikle bu varyant suþlar da çok yaygýnlaþmadan, aþý çalýþmalarýnýn çok hýzlý yürütülmesi gerekiyor. Bunu özellikle vurgulamak istiyorum, çünkü aþýlardan varyant suþlar kaçabilir mi, diye de bir kaygý var ve dolayýsýyla aþý sýrasý gelenlerin, hiçbir þekilde vakit kaybetmeden hemen gidip aþýsýný yaptýrmasý, þu anda en büyük sorumluluðumuz bu. Enfeksiyon ve test pozitiflik oranlarýmýz artýyor, açýlmalarýn da olmasý bunu daha da artýracak mý endiþesi de yaratýyor. Kim aþý sýrasý geldiyse, hiç vakit kaybetmeden gidip aþýsýný olsun ki çok hýzlý þekilde aþýlama yapabilelim. Þu an en büyük önceliðimiz bu" þeklinde konuþtu.

"ÝNAKTÝF AÞIDA ETKÝNLÝK, 21. GÜNDEN SONRA BAÞLIYOR"

Aþýlarýn koruyuculuðunun, kaç doz yapýlmasý gerekiyorsa o doz üzerinden belli bir süre geçtikten sonra baþladýðýna iþaret eden Prof. Dr. Yavuz, þu bilgileri verdi:

"Mesela CoronaVac çalýþmasýnda 28 günden önce, (0-14, onun üzerinden de 14 gün geçtikten sonra) çok güvenebileceðimiz bir etkinlik olmayacaðýný düþünerek þu anki doz aralýðý belirlendi. Bu aþýnýn bizdeki Faz 3 çalýþmasý 14 gün arayla iki doz þeklinde yapýlmýþtý, o da hýzlý aþýlama yapmamýz gerekirse diye acaba 28 gündeki kadar olmasa da 14 günde de iyi bir etkinlik oluyor mu diye görmek için öyle tasarlanmýþtý. Ancak çalýþmada gördük ki 21'inci günden sonra koruma baþlýyor. Plasebo grubu ile aþý grubu arasýndaki fark, 21'inci günden sonra baþlýyor. O da 21'inci günden sonra diyelim ki koruma yüzde 50 ise 28'inci güne ulaþtýðý zaman yüzde 70, daha da zaman geçtikçe daha yüksek düzeylere ulaþýyor. Bizim bu aþý çalýþmasýnda 0-14 günde yaptýðýmýz grupta da (yani iki dozu 14 gün arayla yapsak da) 21'inci günden önce bir etkinlik olamýyor maalesef. Aþýnýn korumasýna güvenebilmemiz için iki dozu yaptýrýp üzerinden de 14 gün geçmesini beklemek zorundayýz. Yoksa o arada etkinlikler istediðimiz seviyede olmayabilir."

"DAHA ÇOK KÝÞÝYÝ KORUMAK VE ÖLÜMÜ ÖNLEMEK ÝÇÝN 28 GÜN ARAYLA YAPILIYOR"

Ýnaktif virüs aþýlarýnda iki doz arasý açýldýðýnda antikor seviyelerinin çok daha yüksek olmasýnýn kesin bir bilgi olduðuna da deðinen Prof. Dr. Yavuz, sözlerini þöyle sürdürdü:

"Yani baðýþýklýk seviyesi daha yüksek oluyor. Bu da çok kritik bir veridir. Çünkü toplamda vatandaþlarýn korunmasý, ölümlerin engellenmesi açýsýndan, etkili bir baðýþýklýk yanýtý elde edebilmek ve bunun süresinin de uzun olmasý hepimiz açýsýndan çok önemli. Saðlýk çalýþanlarýnýn, özellikle enfeksiyonun düþüþ gösterdiði dönemde aþýlamalarý bitmiþti zaten. 28 gün olmadan oluþan koruma çok düþük seviyelerde. Zaten 21'inci günden önce yok böyle bir koruma. 21'inci günden sonra da yavaþ yavaþ baþlýyor. Bizim çalýþmamýzda en azýndan böyle görüldü. Bu þekilde yapýldýðý zaman çok daha fazla insaný, daha uzun süreli koruyarak, daha fazla hayat kurtarma olasýlýðýnýz yüksek. Bu bilimsel bir gerçek."

"AÞIDAN SONRA HASTALANABÝLÝRSÝNÝZ AMA HAFÝF GEÇÝRÝRSÝNÝZ"

Aþý olduðu halde hastalandýðýný belirtenlerin durumuna da deðinen Prof. Dr. Yavuz, aþýlarda en önemli þeyin aðýr hastalýk veya ölümlerden koruma beklentisi olduðunu belirterek "Ýki doz aþýsýný olup üstünden 14 gün geçtikten sonra da kiþilerde hastalýk olabilir mi? Evet olabilir. Ama elimizdeki veriler þu an þunu gösteriyor, aðýr hastalanma riski sýfýr. Ama aradaki dönemlerde aðýr hastalýk geçirebilirler. Aþýnýn esas etkinliðinin baþlamasýný beklediðimiz süreç, iki doz aþýnýn ardýndan 14 gün geçtikten sonraki süreç. Bu noktada aðýr bir hastalýk þu ana kadar görülmedi. Bu çok iyi bir þey. Umarým varyantlarda da ayný etkinliði gösterir. Ýlk dozdan sonraki 21'inci günden sonra hastalananlarda da hastalýðý hafif geçirme þansý, aþýsýz kesime göre çok daha yüksek" dedi.

"ÝKÝ DOZ AÞIDAN ÝKÝ HAFTA SONRASINDA AÐIR HASTALIK RÝSKÝ SIFIR"

Prof. Dr. Yavuz, Brezilya'dan açýklanan sonuçlarla Türkiye'deki Faz 3 sonuçlarýnýn farklý çýkmasýndaki faktörlere de deðinerek þu bilgileri verdi:

"Türkiye'de yapýlan CoronaVac aþý çalýþmasýna, hem normal halk, hem saðlýk çalýþanlarý dahil edildi. Çalýþmanýn birinci kýsmýnda saðlýk çalýþanlarý, ikinci kýsmýnda normal vatandaþlar dahil edildi. Toplamda 10 bin 30 kiþi iki doz aþýsýný olup üzerinden iki hafta geçtikten sonra analiz edildi. Çalýþmaya katýlan kiþi daha fazlaydý ama önceden tanýmlanmýþ sonlaným hedefi, (14 gün arayla) iki doz aþýsýný olup onun da üstünden iki hafta geçen kiþilerdi. Burada semptomatik hastalýðýn oluþup bunun da PCR ile doðrulanmasý gerekiyordu. Türkiye'deki çalýþmalarýn detaylarýný, çalýþmada yer alan bir merkez olmamýz dolayýsýyla biliyorum. Bu kriterdeki gönüllüler (ikinci doz aþýdan 14 gün sonra semptom gösterip hastalýðý PCR ile doðrulanan kiþiler), deðerlendirildiði zaman, aþýnýn etkinliði yüzde 83,5 çýktý. Ýkinci sonlaným noktasý da iki doz aþýsýný olup üzerinden 14 gün geçen kiþilerde, aðýr hastalýk geliþmesiydi. Bu da aþý grubunda sýfýr iken plasebo grubunda 6 kiþi aðýr hastalýk geçirdi. Dolayýsýyla aðýr hastalýktan korunmada yüzde 100 etkili olduðunu gösteriyor."

"HÝÇBÝR AÞIDA ASEMPTOMATÝK VAKALAR ÇALIÞMAYA DAHÝL EDÝLMEDÝ"

Dünyadaki tüm Kovid aþýlarýnda asýl hedefin aðýr hastalýk ve ölümü önlemek olduðuna da deðinen Prof. Dr. Serap Þimþek Yavuz, sözlerini þöyle tamamladý:

"Buradaki tek kaygý, mutantlarda bir fark olacak mý? Þu ana kadar gördüðümüz, aðýr hastalýðý önlemek anlamýnda da böyle bir fark yok. Ama bunu da çok büyük bir dikkatle yakýndan takip ediyoruz. Brezilya çalýþmasýnýn detaylarýný tam olarak bilemiyoruz. Çünkü bu çalýþma bilimsel bir dergide henüz yayýnlanmadý. Türkiye'deki çalýþmanýn içinde olduðumuz için bu detaylara vakýfýz, zaten kýsa bir süre içinde bilimsel bir dergide de çýkacak. Herkes detaylarýyla görecek. Bizdeki çalýþmada hastalýk sýnýflandýrmasý, semptomatik olup PCR ile pozitifliði doðrulananlar hafif, orta ve aðýr olarak yapýldý. Dünya Saðlýk Örgütü de bu þekilde gruplandýrýyor, hafif, orta ve aðýr þeklinde. Fakat Brezilya'nýn çalýþmasýnda, basýndan takip edebildiðimiz kadarýyla, bir de 'çok hafif' serisi var. Bu 'çok hafif' serisindeki grup eðer asemptomatik hastalarsa, zaten koronavirüs aþý çalýþmalarýnýn hemen hemen hiçbirisinde asemptomatik vakalar çalýþmaya katýlmadý. Çalýþmalarýn yüzde 90'ýnda semptomatik olup PCR'ý pozitif olanlar deðerlendirildi. Ýki doz aþýsý yapýldýktan bir süre sonra deðerlendirmeler yapýldý. Bir de Brezilya'daki çalýþmaya sadece saðlýk çalýþanlarý dahil edildi, bir grup da 60 yaþ üstü kiþilerdi. Bizde ise hem vatandaþlar, hem saðlýk çalýþanlarý vardý. Dolayýsýyla, Brezilya'da asemptomatik vakalar da katýldýysa çalýþmaya, yüzde 50 etkinlik mantýklý olur. Ama bu bir yorum. Bütün veriler çýkmadan kesin yargýlarda bulunmak doðru deðil. Biz þu anda kendi verimizi net bir þekilde biliyoruz. Bu da bilimsel dergilerde yayýnlandýktan sonra daha da güvenilir hale gelecek. O zaman daha rahat karþýlaþtýrma yapabileceðiz."