Vergi ve sosyal güvenlik alanýna iliþkin düzenlemeler içeren kanun teklifi TBMM'de

Teklifle Danýþtay'ýn iptal kararý doðrultusunda Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanun'da deðiþikliðe gidiliyor. Buna göre, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'na tabi kamu idareleri ile bu idarelere baðlý döner sermaye iþletmelerince, mahkeme kararlarý ve icra dairelerinin ödeme veya icra emirleri üzerine yapýlacak ödemelerde de "borcu yoktur" belgesi aranýlmasý yönünde Hazine ve Maliye Bakanýna yetki veriliyor.

Gelir Vergisi Kanunu'nda yapýlan deðiþiklikle Sanayi ve Teknoloji Bakanlýðýnca belirlenen kriterlere göre teknogiriþim þirketi niteliðini haiz iþverenlerce hizmet erbabýna bedelsiz veya indirimli olarak verilen ve ücret niteliðinde kabul edilen pay senetlerinin, verildiði tarihteki rayiç deðerinin o yýldaki bir yýllýk brüt ücret tutarýný aþmayan kýsmý gelir vergisinden istisna tutulacak.

Hizmet erbabý tarafýndan bu þekilde iktisap edilen pay senetlerinin; iktisap tarihinden itibaren 3 tam yýl içerisinde elden çýkarýlmasý halinde istisna edilen verginin tamamý, 4 ila 6 yýl içerisinde elden çýkarýlmasý halinde istisna edilen verginin yüzde 75'i, 7 ila 12 yýl içerisinde elden çýkarýlmasý halinde istisna edilen verginin yüzde 25'i, vergi ziyaý cezasý uygulanmaksýzýn gecikme faiziyle birlikte iþverenden tahsil edilecek. Bu þekilde istisna nedeniyle zamanýnda alýnmayan vergilere iliþkin zaman aþýmý süresi, hizmet erbabýna bedelsiz veya indirimli olarak verilen pay senetlerinin hizmet erbabý tarafýndan elden çýkarýldýðý tarihi takip eden takvim yýlý baþýndan itibaren baþlayacak. Bu hükmün uygulanmasýna iliþkin usul ve esaslarý belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlýðý yetkili olacak.

- YÜZDE 20'DEN FAZLA FARK TESPÝTÝNDE MÜKELLEF ÝZAHA DAVET EDÝLECEK

Mükellefler nezdinde yapýlacak yoklamalar sonucunda tespit edilen günlük hasýlat tutarlarýnýn ortalamasý alýnarak mükelleflerin aylýk ve yýllýk hasýlat tutarlarý tespit edilecek. Bu þekilde tespit edilen hasýlat tutarlarý ile mükelleflerin faaliyette bulunduklarý döneme iliþkin beyan ettikleri hasýlat tutarlarý karþýlaþtýrýlacak ve karþýlaþtýrma sonucu bulunan farkýn yüzde 20'den fazla olmasý durumunda mükellefler, Vergi Usul Kanunu'nda yer alan "izaha davet müessesi" kapsamýnda izaha davet edilecek. Bu hüküm, kurumlar vergisi mükellefleri hakkýnda da uygulanacak. Cumhurbaþkaný bu oraný bir katýna kadar artýrmaya veya sýfýra kadar indirmeye, tekrar kanuni seviyesine getirmeye; Hazine ve Maliye Bakanlýðý maddenin uygulanmasýna iliþkin usul ve esaslarý belirlemeye yetkili olacak.

Elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet saðlayýcýlarýnýn mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleþme yapýlmasýna veya sipariþ verilmesine imkan saðlayan aracý hizmet saðlayýcýlarýnýn ve elektronik ticaret aracý hizmet saðlayýcýlarýnýn, ilgili hükümlere göre faaliyette bulunan hizmet saðlayýcýlarýna ve elektronik ticaret hizmet saðlayýcýlarýna faaliyetleri dolayýsýyla yaptýklarý ödemeler vergi kesintisi kapsamýna alýnýyor.

Mal ve hizmet alanlarýna iliþkin gerçek kiþilere yapýlan ödemeler üzerinden Cumhurbaþkanýnca belirlenen sektör ve faaliyet konularý dikkate alýnarak vergi tevkifatý yapýlmasý öngörülüyor. Böylece vergi güvenliðinin saðlanmasý ve kayýt dýþýlýðýn azaltýlmasý amaçlanýyor. Cumhurbaþkanýna vergi kesintisine tabi ödemeler için faaliyet konularý, ödeme türleri, sektörler, iþ gruplarý ve iþ nevileri itibarýyla ayrý ayrý veya birlikte oran belirleme yetkisi veriliyor.

Anayasa Mahkemesinin iptal kararýnýn gerekçeleri dikkate alýnarak teklifle, Vergi Usul Kanunu'nda deðiþiklik yapýlýyor. Buna göre, teminat uygulamasý kapsamýndaki mükelleflerden istenecek teminatýn üst sýnýrý, 10 milyon liradan fazla olmamak üzere, düzenlenmiþ olan sahte belgelerde yer alan toplam tutarýn yüzde 10'u tutarýnda olarak belirleniyor.

Ýstenen teminatýn verilme süresi 30 günden 60 güne çýkarýlýrken, yükümlülüklerini öngörülen þekilde yerine getiren mükelleflere teminatýn iade edilmesi ve belirlenen kiþilerin teminat isteme tarihi itibarýyla tahakkuk etmiþ tüm vergi borçlarýndan sorumlu olmamalarý saðlanýyor.

- ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARI

Vergi Usul Kanunu'nda yapýlan deðiþiklikle tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluðuna iliþkin yetkinin kapsamý, kayýt dýþý ekonomiyle mücadele amacýyla geniþletiliyor.

Hazine ve Maliye Bakanlýðýnýn elektronik ticaretin yaný sýra internet dahil olmak üzere her türlü dijital ortamýn reklam, ilan, satýþ ve kiralama gibi iktisadi ve ticari amaçlarla kullanýldýðý hallerde vergi güvenliðini saðlamasý amaçlanýyor. Buna göre, elektronik ticaret hizmet saðlayýcýlar, baþkalarýna ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapýlmasýna ortam saðlayan gerçek ve tüzel kiþi aracý hizmet saðlayýcýlar ile elektronik ticaret aracý hizmet saðlayýcýlarýn yaný sýra eriþim, içerik, yer ve sosyal að saðlayýcýlara, iktisadi ve ticari faaliyetlerine iliþkin bildirim verme yükümlülüðü getiriliyor. Düzenlemeyle baþkalarýna ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapýlmasýna iliþkin bildirime konu bilgilerle içerik saðlayýcýlar tarafýndan üretilen veya saðlanan bilgilerin, aracý hizmet, elektronik ticaret aracý hizmet, eriþim, yer ve/veya sosyal að saðlayýcýlar tarafýndan alýnmasý zorunluluðu getiriliyor.

Teklife göre kýymetli madenler borsasýnda iþlem gören kýymetli madenlerin deðerleme iþlemlerinde, deðerleme ölçüsü olarak borsa rayici kullanýlabilecek.

Altýn, gümüþ, platin ve paladyum gibi kýymetli madenler borsa rayici ile deðerlenecek. Borsa rayici yoksa veya borsa rayicinin muvazaalý bir þekilde oluþtuðu anlaþýlýrsa deðerlemeye esas bedel olarak bu rayiç yerine maliyet bedeli esas alýnacak. Bu hükümle kýymetli madenle olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkýnda da cari olacak. Kýymetli madenle olan mevduat veya kredi sözleþmelerine dayanan alacaklar ve borçlar deðerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alýnacak. Kýymetli madenlere dayalý olarak açýlan mevduat hesaplarý ile kredi hesaplarýndan kaynaklý alacak ve borçlarýn deðerleme günü kýymetine ircasýna iliþkin olarak mevcut uygulamadaki gibi Kanun'un "yabancý paralar", "alacaklar" ve "borçlar" baþlýklý hükümleri geçerli olacak.

Vergi ziyaý cezasý, vergi dairesinin bilgisi dýþýnda mükellefiyet tesis ettirmeksizin kayýt dýþý faaliyette bulunarak vergi ziyaýna sebep olunmasý halinde yüzde 50 artýrýlacak. Ayný vergi türü ve dönemine iliþkin daha sonra yapýlacak tarhiyatlar nedeniyle kesilecek vergi ziyaý cezalarýna da ayný artýrým hükmü uygulanacak.

Vergi Usul Kanunu'nda "özel usulsüzlükler ve cezalarý" hükmünde yapýlan deðiþikliðe göre, bir takvim yýlý içerisinde ilgili hükümler uyarýnca birden fazla özel usulsüzlük cezasý kesilmesi durumunda caydýrýcýlýðý artýrmak amacýyla artan ceza uygulamasý getiriliyor. Öte yandan hükme, mükellef gruplarý ve ilgili usulsüzlüklere yönelik cezalarýn yer aldýðý yeni bir cetvel de ekleniyor.

Bu kapsamda yer alan bazý cezalarýn, her yýl yeniden deðerleme oranýnda yükseltilmesinin yaný sýra tutarlarý yeniden belirlenerek caydýrýcýlýðýn artýrýlacaðý öngörülüyor. Bir takvim yýlý içerisinde birden fazla özel usulsüzlük cezasý kesilmesi durumunda caydýrýcýlýðý artýrmak amacýyla artan ceza uygulamasý getiriliyor.

Kanun kapsamý dýþýnda belge düzenleyenlere 2 kat özel usulsüzlük cezasý kesilecek, bu durumun idarenin bilgisine girmeden önce belgeyi almak zorunda olanlar veya belge muhteviyatý iþlemin muhataplarý tarafýndan 5 iþ günü içerisinde bildirilmesi halinde ise Kanun kapsamý dýþýnda belge düzenleyenlere 6 kat özel usulsüzlük cezasý kesilecek.

Yasada sayýlan belgeleri düzenleme zorunluluðu bulunanlarýn yükümlülüklerini yerine getirmedikleri takdirde bu durumun belge muhteviyatý iþlemin muhataplarý tarafýndan 5 iþ günü içerisinde idareye bildirilmesi halinde bu kimselere ceza kesilmeyecek; belgeleri düzenlemeyen, eksik veya yanýltýcý düzenleyenlere ise özel usulsüzlük cezasýnýn 3 katý uygulanacak.

Teklifle, öngörülen artan tutarlý ceza uygulamasýnda uygulanacak ceza tutarlarýna iliþkin cetvel Kanun'a ekleniyor.

- CEZALAR YENÝDEN BELÝRLENÝYOR

Düzenlemeyle damga vergisi ödenmemiþ kaðýtlarý, vergi ve cezasý tahsil edilmeden tasdik eden veya örneklerini çýkarýp veren noterler adýna kesilen özel usulsüzlük cezasýnýn her bir kaðýt için alt sýnýrý 40 Türk lirasý olarak belirleniyor.

Vergi Usul Kanunu'nun ilgili hükümlerine uymayanlara yönelik cezalar her yýl yeniden deðerleme oranýnda artýrýlýrken düzenlemeyle bu cezalar yeniden belirlenerek caydýrýcýlýðýnýn artýrýlmasý hedefleniyor.

Türkiye'nin taraf olduðu uluslararasý anlaþmalarýn bilgi deðiþimi hükümleri kapsamýnda bilgi toplanmasýna iliþkin hüküm uyarýnca getirilen zorunluluklara uymayanlara özel usulsüzlük cezasý kesilecek.

Elektronik ticaretin yaný sýra internet dahil olmak üzere her türlü dijital ortamýn reklam, ilan, satýþ ve kiralama gibi iktisadi ve ticari amaçlarla kullanýldýðý hallerde vergi güvenliðini saðlamak amacýyla kendisine bilgi verme yükümlülüðü getirilenlerin, bu yükümlülüklerine iliþkin olarak bildirimde bulunmamalarý veya bildirimlerini eksik ya da yanýltýcý bir þekilde yapmalarý durumunda uygulanmasý gereken özel usulsüzlük cezasý, bu mükelleflerin ekonomik ve ticari büyüklükleri ile orantýlý olacak.

Tevsik zorunluluðu kapsamýnda olup da bu zorunluluða uymayanlara uygulanan özel usulsüzlük cezasý da artýrýlýyor. Bu zorunluluða uymadan ödeme yapanlarýn, durumu 5 iþ günü içerisinde idarenin bilgisine girmeden bildirmesi durumunda ise ceza kesilmeyecek.

Mal teslimi veya hizmet ifalarýna iliþkin tahsilatlarýn, banka ve benzeri finans kurumlarý, ödeme kuruluþlarý veya PTT aracýlýðýyla baþkalarýnýn adý ve/veya hesabý kullanýlarak yapýlmasý durumunda her bir iþlem için bu hükme göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere iþleme konu tutarýn yüzde 10'u oranýnda, mal teslimi veya hizmet ifasýný yapanlarla adýna ve/veya hesabýna ödeme yapýlanlara ayrý ayrý özel usulsüzlük cezasý kesilecek. Bu hüküm uyarýnca bir takvim yýlý içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasýnýn toplamý 20 milyon lirayý geçemeyecek.

Banka Kartlarý ve Kredi Kartlarý Kanunu uyarýnca izin verilen durumlar hariç olmak üzere kredi kartý, banka kartý, ön ödemeli kart, karekod, elektronik cüzdan ve benzeri ödeme araçlarý kullanýlmak suretiyle gerçekleþtirilen tahsilatlarýn, kendi mükellefiyeti adýna kayýtlý olmayan ödeme sistemleri veya cihazlarý aracýlýðýyla yapýlmasý durumunda, tahsilatý yapan mükelleflere ve kendi adýna kayýtlý olan bu sistemleri veya cihazlarý kullandýranlara ayrý ayrý her bir iþlem için bu hükme göre belirlenen özel usulsüzlük cezasýnýn 3 katý uygulanacak. Bu kapsamda bir takvim yýlý içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasýnýn toplamý 20 milyon lirayý aþamayacak.

Ýstenilen teminatýn süresinde verilmemesi veya tamamlanmamasý halinde teminatý vermeyenler veya tamamlamayanlar adýna, hüküm kapsamýnda verilmesi veya tamamlanmasý gereken teminat tutarý kadar özel usulsüzlük cezasý kesilecek.

Vergi güvenliðinin saðlanmasý amacýyla kullanýlma zorunluluðu getirilen cihaz ve sistemlerle nitelikleri belirlenen veya onaylanan elektrikli, elektronik, manyetik ve benzeri cihazlar ve sistemleri üreten, ithal eden, bu cihazlara çeþitli hizmetler veren ödeme kaydedici cihaz üreticisi veya ithalatçýlarý ile bu cihazlara iliþkin hizmet veren güvenli servis saðlayýcýlarý, bankalar, elektronik para kuruluþlarý, ödeme kuruluþlarý, þarj aðý iþletme lisansý sahipleri ve elektronik defter, belge ve kayýtlarýn oluþturulmasý, imzalanmasý, iletilmesi ve saklanmasý hususlarýndan herhangi biri için hizmet verme konusunda yetkilendirilenler ile sipariþ, satýþ, muhasebe, stok takip gibi programlarý kullandýran, teslim eden veya satan mükelleflere iliþkin olarak bunlar tarafýndan yapýlmasý, yapýlmamasý ya da yerine getirilmesi gereken hususlara aykýrý davrananlara, her bir tespit için ayrý ayrý olmak üzere hükümde yer alan özel usulsüzlük cezasýnýn 10 katý tutarýnda ceza kesilecek. Bu hüküm uyarýnca bir takvim yýlý içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasýnýn toplamý 20 milyon lirayý geçemeyecek.

Bu hüküm kapsamýndaki tek bir fiilin, Kanun'un ilgili hükmünde yer alan özel usulsüzlük cezasýný gerektiren birden fazla cezayý gerektirmesi halinde, bu cezalardan en aðýr olaný kesilecek.

- GELÝR ÝDARESÝ BAÞKANLIÐI PERSONELÝNE FAZLA ÇALIÞMA ÜCRETÝ

Teklifle vergiye gönüllü uyumun artýrýlmasý amacýyla vergi aslý uzlaþma kapsamýndan çýkarýlýyor. Vergi Usul Kanunu'nda bu kapsamdaki hükümler yürürlükten kaldýrýlýyor.

Gelir Ýdaresi Baþkanlýðýnýn normal mesai saati haricinde ve daire dýþýnda fiilen çalýþan personeline, bu þekilde çalýþtýklarý her bir saat için 160 gösterge rakamýnýn memur aylýk katsayýsý ile çarpýmý sonucu bulunacak tutarda fazla çalýþma ücreti ödenecek. Bu ödeme damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmayacak. Her bir personel için ödenebilecek fazla çalýþma ücreti ayda 50 saati ve fazla çalýþma ücreti ödenebilecek personel sayýsý ise Baþkanlýk taþra teþkilatý kadro ve pozisyonlarýnda bulunan toplam memur ve sözleþmeli personel sayýsýnýn yüzde 20'sini geçemeyecek.

Mevcut uzlaþma baþvurularý, Vergi Usul Kanunu'nun deðiþtirilmeden önceki hükümlerine göre sonuçlandýrýlacak.

Ticari olmayan gezi, eðlence, spor gibi faaliyetlerde kullanýlan deniz taþýma araçlarýna yat limanlarýnda verilen kiralama, bakým gibi hizmetlerde KDV istisnasý ve indirimi kaldýrýlýyor.

Birleþme, devir ve bölünme iþlemlerinde, devreden KDV ve iade hakkýnýn 5 takvim yýlý kriterine veya zamanaþýmýna baðlý olmaksýzýn vergi incelemesi yoluyla yeni þirkete devrine izin veriliyor.

Mükelleflerin KDV beyannamelerinde yer alan indirilecek KDV tutarlarýnýn 5 takvim yýlý süresince indirim yoluyla giderilememesi halinde, bu süre sonunda kayýtlardan çýkarýlarak yapýlacak vergi incelemesi ile gelir veya kurumlar vergisinin tespitinde gider olarak dikkate alýnmasýna imkan saðlanýyor.

Deniz ve hava taþýma araçlarý için liman ve hava meydanlarýnda yapýlan hizmetler, iade hakký tanýnan istisnalardan çýkarýlarak kýsmi istisna kapsamýna alýnacak; bu istisna nedeniyle yüklenilen KDV, gelir veya kurumlar vergisinin tespitinde gider veya maliyet olarak dikkate alýnacak.

Mükelleflerin KDV iadelerinin doðru bir þekilde yapýlmasý ve haksýz KDV iadesine sebebiyet verilmemesini teminen KDV iadelerindeki esas usul "vergi incelemesi" olarak belirleniyor.

Ýndirilemeyecek katma deðer vergisi, sonraki döneme devreden katma deðer vergisi hesabýndan çýkarýlarak özel bir hesaba alýnacak. Özel hesaba alýnan sonraki döneme devreden katma deðer vergisinin, 3 yýl içinde mükellefler tarafýndan yapýlacak talep üzerine, Vergi Usul Kanunu'nda düzenlenen zamanaþýmý süreleri ile baðlý olmaksýzýn talep tarihinden itibaren bir yýl içerisinde yapýlacak vergi incelemesi sonucunda, incelemenin tamamlandýðý yýla iliþkin gelir veya kurumlar vergisinin tespitinde gider olarak dikkate alýnacak. Bu suretle talepte bulunulmayan katma deðer vergisi gider yazýlamayacak.

Hazine ve Maliye Bakanlýðý, ilgili maddenin uygulanmasýnda vergi incelemesi dýþýnda farklý usuller tespit etmeye, maddenin uygulamasýna iliþkin usul ve esaslarý belirlemeye yetkili olacak.

- YABANCILARIN DEPREM YARDIMLARINA KDV ÝSTÝSNASI

Teklifle, yabancý devlet kurum ve kuruluþlarý tarafýndan deprem nedeniyle yapýlacak yardýmlara KDV istisnasý saðlanýyor.

6 Þubat 2023'te meydana gelen depremler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, genel bütçeli kamu idareleri ile yabancý devlet kurum ve kuruluþlarý arasýnda imzalanan protokol kapsamýnda genel bütçeli kamu idarelerine baðýþlanmak üzere, konut, iþ yeri, okul, öðrenci yurdu, hastane, ibadethane, kültür ve sanat merkezi, kütüphane gibi taþýnmazlarýn inþasýna iliþkin yabancý devlet kurum ve kuruluþlarýna 1 Ocak 2024'ten itibaren yapýlan teslim ve hizmetler ile bu yerlerde genel bütçeli kamu idareleri ile yabancý devlet kurum ve kuruluþlarý arasýnda imzalanan protokol kapsamýnda genel bütçeli kamu idarelerine baðýþlanacak konutlarýn yabancý devlet kurum ve kuruluþlarýna teslimi, 31 Aralýk 2025'e kadar katma deðer vergisinden müstesna olacak.

Bu kapsamda yapýlan teslim ve hizmetler nedeniyle yüklenilen vergiler, vergiye tabi iþlemler üzerinden hesaplanan vergiden indirilecek. Ýndirim yoluyla telafi edilemeyen vergiler, Kanun hükmü uyarýnca istisna kapsamýnda iþlem yapan mükellefin talebi üzerine iade edilecek.

Serbest bölgelerde faaliyet gösteren kurumlarýn, yurt içine yaptýklarý satýþlardan elde edilen kazançlara tanýnan gelir ve kurumlar vergisi istisnasý kaldýrýlýyor. Serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükellefler, sadece bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin yurt dýþýna satýþýndan elde ettikleri kazançlar, gelir veya kurumlar vergisinden müstesna olacak. Düzenleme, 1 Ocak 2025'ten itibaren elde edilen kazançlara uygulanacak.

- KISA VADELÝ SÝGORTA KOLLARI PRÝM ORANI YÜZDE 2,25 OLARAK BELÝRLENÝYOR

Teklifle, ulusal güvenlik kuruluþlarýnýn ithal edeceði bazý mallarýn yurt içi teslimi ve ithalatýnda oluþan ÖTV uygulamasý farklýlýklarý gideriliyor.

Bazý tütün mamullerinden alýnan asgari maktu vergi tutarýnýn "yüzde 20'sine kadar" olan sýnýrlama kaldýrýlacak; birim ambalajda bulunan mamul için alýnacak asgari maktu vergi tutarý kadar maktu vergi alýnabilecek.

Kýsa vadeli sigorta kollarý prim oraný yüzde 2,25 olarak belirleniyor; bu oraný yüzde 1,5'e kadar indirmeye, yüzde 2,5'e kadar artýrmaya Cumhurbaþkanýna yetki veriliyor.

Düzenlemeyle, yaþlýlýk, malullük, ölüm aylýðý ödenenlere ve hak sahiplerine dosya bazýnda 10 bin lira olarak öngörülen aylýk asgari ödeme tutarý 12 bin 500 liraya yükseltiliyor.

Teklifle, 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalý sayýlanlardan, ilk defa yaþlýlýk veya emekli aylýðý baðlananlarýn, ayný iþ yerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalýþmaya devam etmeleri halinde iþverenlere saðlanan 5 puanlýk sosyal güvenlik destek priminin Hazine tarafýndan ödenmesine iliþkin uygulama sonlandýrýlýyor.

TBMM Baþkanlýðýna sunulan vergi ve sosyal güvenlik alanýna iliþkin düzenlemeler içeren Vergi Kanunlarý ile Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Kanun Teklifi ile Sosyal Sigortalar ve Genel Saðlýk Sigortasý Kanunu'nda deðiþikliðe gidiliyor.

Buna göre, malullük ve yaþlýlýk sigortasýndan ödenen aylýklar ve aylýklarla birlikte her ay itibarýyla yapýlacak ödemeler kapsamýnda ortaya çýkan ödenek ihtiyacýný karþýlamak amacýyla Hazine ve Maliye Bakanlýðý bütçesinin ilgili tertibine 2024 yýlýnda ödenek eklemeye Cumhurbaþkaný yetkili olacak.

Kurumlar Vergisi Kanunu'nda yapýlan deðiþikliðe göre, Türkiye'de kurulmuþ olmalarý þartýyla kurumlar vergisinden istisna tutulanlardan taþýnmazlara yatýrým yapan fon ve ortaklýklarýn, ticari mal niteliðinde olanlar dahil sahip olduklarý taþýnmazlardan elde ettikleri kazançlarýn yüzde 50'sinin, elde edildiði hesap dönemine iliþkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayý izleyen ikinci ayýn sonuna kadar kar payý olarak daðýtýlmasý gerekecek.

Bu süre içerisinde belirtilen orana kadar karýn ortaklara daðýtýlmamasý durumunda istisnadan faydalanýlmasý nedeniyle zamanýnda tahakkuk ettirilmeyen vergiler zýyaa uðramýþ sayýlacak. Bu hüküm, 1 Ocak 2025'ten itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yayýmý tarihinde yürürlüðe girecek.

Elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet saðlayýcýlarýnýn mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleþme yapýlmasýna veya sipariþ verilmesine imkan saðlayan aracý hizmet saðlayýcýlarýnýn ve elektronik ticaret aracý hizmet saðlayýcýlarýnýn, ilgili hükümlere göre faaliyette bulunan hizmet saðlayýcýlarýna ve elektronik ticaret hizmet saðlayýcýlarýna faaliyetleri dolayýsýyla yaptýklarý ödemeler vergi kesintisi kapsamýna alýnýyor.

Mal ve hizmet alýmlarýna iliþkin tam mükellef kurumlara, yapýlan ödemeler üzerinden Cumhurbaþkanýnca belirlenen sektör ve faaliyet konularý dikkate alýnarak vergi tevkifatý yapýlacak.

Vergi kesintisine konu ödemeleri faaliyet konularý ve ödeme türleri itibarýyla, vergi kesintisine konu mal ve hizmetleri ise faaliyet konularý, sektörler, iþ gruplarý, iþ türleri itibarýyla ayrý ayrý veya birlikte sýfýra kadar indirme ve kurumlar vergisi oranýna kadar yükseltme konusunda Cumhurbaþkaný yetkili olacak.

- YURT ÝÇÝ ASGARÝ KURUMLAR VERGÝSÝ

Bazý Yatýrým ve Hizmetlerin Yap-Ýþlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptýrýlmasý Hakkýnda Kanun'a göre gerçekleþtirilen projeler ile Saðlýk Bakanlýðýnca Kamu Özel Ýþ Birliði Modeli ile Tesis Yaptýrýlmasý, Yenilenmesi ve Hizmet Alýnmasý ile Bazý Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Deðiþiklik Yapýlmasý Hakkýnda Kanun hükümlerine göre kamu özel iþbirliði modeli çerçevesinde yürütülen projelerde faaliyette bulunan kurumlarýn kazançlarý üzerinden yüzde 30 oranýnda kurumlar vergisi hesaplanacak.

Düzenlenmeyle, bu kurumlarýn münhasýran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlara deðil, tüm faaliyet kazançlarýna bu oran uygulanacak. Hüküm, bu yasalara göre düzenlenen sözleþmelere doðrudan taraf olan kurumlar için geçerli olacak, taþeron sözleþmeleriyle alt yüklenicilerin bu kapsamda yürüttükleri faaliyetlerden elde ettikleri kazançlarýnda kurumlar vergisi oranýna yönelik genel hükümler geçerli olacak.

Kurumlar Vergisi Kanunu'na eklenen "yurt içi asgari kurumlar vergisi" baþlýklý hükme göre, hesaplanan kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düþülmeden önceki kurum kazancýnýn yüzde 10'undan az olamayacak. Bu hesaplamada tam mükellef kurumlardan elde edilen iþtirak kazançlarý istisnasý, emisyon primi kazanç istisnasý, sahip olunan taþýnmazlardan elde edilen kazançlar dýþýnda yatýrým fon ve ortaklýklarýnýn istisna kazançlarý, risturn istisnasý, finansal kiralama þirketleri ve varlýk kiralama þirketleri ile yapýlan "sat, geri kirala" iþlemlerinden elde edilen kazançlara uygulanan istisna, Türk Uluslararasý Gemi Sicili'ne kayýtlý gemilerin iþletilmesi ve devrinden elde edilen kazançlara uygulanan istisna ile giriþim sermayesi fonu indirimi ve korumalý iþ yeri indirimi dikkate alýnmayacak. Mikro ve küçük iþletme tanýmýna giren kurumlar vergisi mükelleflerinin teknoloji geliþtirme bölgesi kazanç istisnasý ile ayný iþletmelerin AR-GE ve tasarým indirimleri de hesaplamada kazançtan indirilecek.

Paylarý, Borsa Ýstanbul Pay Piyasasý'nda ilk defa iþlem görmek üzere en az yüzde 20 oranýnda halka arz edilen kurumlar, ihracat yapan kurumlar ile sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iþtigal eden kurumlarýn münhasýran üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançlarýna uygulanan indirimler nedeniyle ödenmeyen verginin yaný sýra düzenlemenin yürürlüðe girdiði tarihten önce Sanayi ve Teknoloji Bakanlýðýndan alýnan teþvik belgeleri kapsamýndaki yatýrýma katký tutarlarý ile sýnýrlý olmak üzere mükelleflerin indirimli kurumlar vergisi uygulamasý nedeniyle ödemedikleri kurumlar vergisi, asgari vergi hesaplamasý nedeniyle ödenmesi gereken kurumlar vergisinden düþülecek.

Ýlk defa faaliyete baþlayan kurumlar hakkýnda faaliyete baþlanýlan hesap döneminden itibaren 3 hesap dönemi boyunca bu hükümler uygulanmayacak. Bu düzenlemedeki indirim ve istisnalar düþülmeden önceki kurum kazancý ibaresi, hesap dönemi sonundaki ticari bilanço karýna, kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesiyle bulunan tutarý ifade edecek.

Söz konusu oraný, sektörler, faaliyet konusu, iþ kollarý ya da üretim alanlarý itibarýyla ayrý ayrý veya birlikte sýfýra kadar indirmeye veya bir katýna kadar artýrmaya Cumhurbaþkaný, hükmün uygulamasýna iliþkin usul ve esaslarý belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlýðý yetkili olacak.

Bu hükümler, 2025 yýlý ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara, özel hesap dönemine tabi olan kurumlarýn ise 2025 takvim yýlýnda baþlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarýna uygulanmak üzere yayýmý tarihinde yürürlüðe girecek.

- YEREL VE KÜRESEL ASGARÝ TAMAMLAYICI KURUMLAR VERGÝSÝ

Kurumlar Vergisi Kanunu'nda yapýlan deðiþikliðe göre, nihai ana iþletmesinin konsolide finansal tablosundaki yýllýk konsolide hasýlatý, gelirin raporlandýðý hesap döneminden önceki 4 hesap döneminin en az 2'sinde 750 milyon avro karþýlýðý Türk lirasý sýnýrýný geçen çok uluslu iþletme gruplarýnýn baðlý iþletmelerinin ilgili hesap dönemindeki kazançlarý, "yerel ve küresel asgari tamamlayýcý kurumlar vergisi"ne tabi tutulacak. Hesap döneminin 12 aydan farklý olmasý durumunda, hesaplanan konsolide hasýlatýn bir yýla tamamlanmasýyla tespit edilen tutar, söz konusu hasýlat sýnýrýnýn tespitinde dikkate alýnacak.

Bu hüküm 2024 yýlý ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlara, özel hesap dönemine tabi olan kurumlarýn ise 2024 takvim yýlýnda baþlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarýna uygulanmak üzere yayýmý tarihinde yürürlüðe girecek.

Yerel ve küresel asgari tamamlayýcý kurumlar vergisi çerçevesinde Kanun'a bazý tanýmlar ekleniyor, bu vergiden muaf olanlar ile bu vergiden istisna tutulan kazançlar belirleniyor.

Uluslararasý deniz taþýmacýlýðý faaliyetinden elde edilen kazançlar ile bu faaliyetle baðlantýlý olarak gerçekleþtirilen bazý faaliyetlerden elde edilen kazançlar yerel ve küresel asgari tamamlayýcý kurumlar vergisinden istisna tutulacak.

Yerel ve küresel asgari tamamlayýcý kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlara iliþkin giderler veya istisna kapsamýndaki faaliyetlerden doðan zararlar, istisna dýþý kazançlardan indirim konusu yapýlamayacak.

Vergi yükünün tespitinde dikkate alýnan düzeltilmiþ kapsanan vergilerin hesaplanmasý hüküm altýna alýnýyor. Çok uluslu iþletme grubunun ülkesel bazlý vergi yükü hesaplamasýnda, o ülkede bulunan baðlý iþletmelerin hesaplanan düzeltilmiþ kapsanan vergileri dikkate alýnacak.

Ýlgili ülkenin mevzuatýnda kurumlar vergisi oranýnýn asgari kurumlar vergisi oraný olan yüzde 15'in altýnda olmasý durumunda, Kabul Edilebilir Finansal Muhasebe Standartlarý'na göre hesaplanan ve ertelenmiþ vergi varlýðý hesaplarýna alýnan tutarlar, asgari kurumlar vergisi oraný uygulanarak yeniden hesaplanacak.

Kurumlar vergisinin uygulanmadýðý ülkelerdeki iþletmelere, zararlarýn asgari kurumlar vergisi oranýyla çarpýlmasý sonucu tespit edilen tutarlarý, sonraki hesap dönemlerindeki kapsanan vergilerde dikkate alabilme imkaný veriliyor.

- DÝÐER HÜKÜMLER

Teklifle, vergi yükünün ayrý hesaplanacaðý iþletme gruplarýna, ek cari dönem asgari tamamlayýcý kurumlar vergisi hesaplanacaðý durumlara ve kapsanan vergilerin baðlý iþletmeler arasýndaki tahsisatýna iliþkin düzenlemeler de hüküm altýna alýnýyor.

Ýþletme bazlý kazanç veya zarar, iþletmelerin finansal muhasebe net kazanç veya zararýna belirtilen düzeltmeler uygulanarak tespit edilecek.

Yerel ve küresel asgari tamamlayýcý kurumlar vergisine yönelik bir vergi güvenlik müessesesi oluþturuluyor. Bu kapsamda ayný grup içerisindeki baðlý iþletmeler arasýndaki finansman temini iþlemlerinde, borç alan baðlý iþletmenin bulunduðu ülkedeki vergi yükünün asgari kurumlar vergisi oranýnýn altýnda olmasý, borç veren baðlý iþletmenin bulunduðu ülkede ise vergi yükünün asgari kurumlar vergisi oranýnýn üstünde olmasý veya grup içi finansman nedeniyle oluþan faiz gelir ve giderleri dikkate alýnmaksýzýn hesaplanan vergi yükünün asgari kurumlar vergisi oranýnýn üstünde olmasý durumunda, borç alan baðlý iþletme nezdinde katlanýlacak ve iþletme bazlý kazancýn tespitinde gider olarak dikkate alýnacak faiz gideri, borç veren baðlý iþletmenin gelir olarak dikkate aldýðý tutarla sýnýrlý olacak.

Alacaktan vazgeçme nedeniyle baðlý iþletmelerin kayýtlarýnda gelir olarak dikkate alýnan tutarlarýn hangi durumlarda iþletme bazlý kazanç veya zararýn tespitinde dikkate alýnmayacaðý; nitelikli ve nitelikli olmayan vergi kredilerinin vergi yükünün tespitinde yapýlacak oranlamada nasýl dikkate alýnacaðý belirleniyor.

Teklifle, baðlý iþletmeler arasýnda emsallere uygun olmayan iþlemlerin nasýl düzeltileceði, ana merkez ve ona baðlý iþ yeri arasýndaki kazanç veya zararýn veya vergi þeffaf iþletmenin kazanç veya zararýnýn tahsisine yönelik düzenlemeler hüküm altýna alýnýyor.

Yerel ve küresel asgari tamamlayýcý kurumlar vergisi oranýnýn tespitinde önem arz eden vergi yükünün hesaplanmasýna yönelik hükümler düzenleniyor. Bu hükümleri uygulayan mükelleflerin, yerel ve küresel asgari tamamlayýcý kurumlar vergisi oranýný tespit edebilmesine imkan saðlanýyor.