Budapeþte'de öðrendi! Kadýn giriþimci, kenevirden kaðýt üretiyor

Ýnönü Üniversitesi Malatya Teknopark'taki atölyede el yapýmý kaðýt üreten Semra Oleþ, 4 yýl önce Budapeþte'de yapýlan kaðýt festivalinde geleneksel yöntemlerle kaðýt üretimiyle tanýþtý.

Kaðýdýn iþleniþ sürecine hayran kalan Oleþ, Malatya'ya dönünce uzun araþtýrmalar ve denemelerin ardýndan 2019'da kendisine ait arazide izinli kenevir ekmeye karar verdi.

Oleþ, yetiþtirdiði keneviri kullanarak gýda, hazýr boya ve bitki özlerinden çeþitli renklerde kaðýtlar üretiyor.

Selma Oleþ, AA muhabirine, görev yaptýðý Türkiye'nin Budapeþte Büyükelçiliðinden emekli olduktan sonra memleketi Malatya'ya yerleþtiðini anlattý.

22 yýldýr ebru sanatýyla uðraþtýðýný, yaptýðý kaðýtlarý ebru sanatýyla buluþturmak istediðini söyleyen Oleþ, "Geleneksel sanatlarda asit oraný sýfýr olan dokulu ve güzel kaðýtlara ihtiyacýmýz var. Ebru, hat ve tezhip sanatlarýnda ithal kaðýtlar kullanýlýyor ve bunlarýn maliyeti çok yüksek. Birçok ülkeden ithal ediliyor. Tercih edilmesinin sebebi ise kullandýðýmýz mürekkebin kaðýtta kullanýldýðýnda daðýlmasý. Doðal kaðýtta asitsiz olunca yüzyýllar boyunca dayanabiliyor. Yaptýðýnýz eser katlanarak deðerlenmiþ oluyor." dedi.

Kenevirin el yapýmý kaðýt için bulunmaz bir ham madde olduðunu dile getiren Oleþ, dut aðacý ve ipekten de kaðýt elde edildiðini anýmsattý.

Oleþ, sözlerine þöyle devam etti:

"Günümüzde sýfýr atýk olarak kenevir çok önemli bir yer tutuyor. Kenevirin hiçbir parçasý ziyan olmadan kaðýda dönüþtürülebiliyor. El yapýmý kaðýtta daha çok liflerden faydalanýyoruz. Bunlarý iþlemek çok daha kolay. Önce dallar liflere ayrýþtýrýlýyor. Sonra suda bekletiliyor. Kaynatýlýyor ve üzerindeki atýk maddeler alýnýyor. Dibek veya deðirmenlerde dövülüyor. Kaðýda katký maddeleri karýþtýrýlarak yani niþasta gibi doðal malzemeler katýlarak bozulmasý engelleniyor. Bir hamur haline getiriliyor. Daha sonra kuruma aþamasý oluyor."

- "1000 YILLIK BÝR GELENEÐÝ YAÞATMAK ÝSTÝYORUM"

Oleþ, el yapýmý kaðýdýn diðer kaðýtlara oranla daha deðerli olduðunu belirtti.

Yetiþtirdiði kenevirlerle kaðýt yapmaktan da mutluluk duyduðunu kaydeden Oleþ, "Kaðýdý renklendirmek için teknemize gýda boyasý, hazýr boyalar veya tamamen doðal renklerden faydalanýyoruz. El yapýmý kaðýdý gelecek kuþaklara aktarmak istiyorum. Doðadan çok fazla uzaklaþmýþ olan gençlerimize aktarýlmasý için tanýtýlmasý lazým. Ýki personelime öðretiyorum. Ýlerleyen aþamalarda belki bir büyük bir atölye kurarýz ve bu aþamalarý onlara da gösteririz. 1000 yýllýk bir geleneði yaþatmak istiyorum." diye konuþtu.

- BÝR DÖNÜM KENEVÝR, 100 AÐACIN KESÝLMESÝNÝ ENGELLÝYOR

Kenevir bitkisinin birçok alanda kullanýldýðýný dile getiren Oleþ, aðacýn kaðýt için kullanýlmasýnýn da bu yolla önüne geçilebileceðini vurguladý.

El yapýmý kaðýt iþinin çok bilinmediðini aktaran Oleþ, þunlarý kaydetti:

"Aðaç yüzde 60, kenevir ise yüzde 80 selüloz oranýna sahiptir. Bir dönüm kenevirden, yaklaþýk 100 aðacýn kullanýlmasýna gerek kalmadan kaðýt üretilebilir. Kenevirin 4 ay gibi kýsa sürede yetiþtirilme þansý var ama aðaç 20 yýlda yetiþiyor. Ormanlarýmýzý yok etmeden kenevirden çok kaliteli kaðýtlar üretebiliriz. Ayrýca kenevirden yapýlmýþ kaðýtlar çok uzun süre dayanabilir. Üretimde ve kullanýmda saðlýða zarar vermez. Kenevirden yapýlan kaðýt 8-10 kere dönüþtürülebilirken aðaçtan yapýlan kaðýt en fazla 3-4 defa dönüþtürülebilir."

- KENEVÝRÝN KAÐIDA DÖNÜÞME SÜRECÝ

Kurutulmuþ kenevir bitkisinin liflerinden üretilen kaðýdýn yapýmýnda, ilk olarak bað halindeki lifler, kaðýt üzerinde temiz bir görüntü elde etmek için içerisindeki yabancý maddelerden temizleniyor.

Daha sonra uygun boyutlarda kesilen lifler saf suda bekletilip arýndýrýlarak kazana alýnýp kaynatýlýyor. Kaynatýlan lifler, büyük tahta dibekte uzun süre tokmakla dövülerek hamur haline getiriliyor. Kenevir hamuru ezildiði için birbirine geçen lifler, suyla kabartýlýp açýlýyor.

Kaðýt formu verilmek üzere saf su ve baðlayýcýlýðý saðlayacak malzemeler eklenen havuza alýnan kaðýt hamuru, liflerin açýlabilmesi için bir kez de havuz içinde karýþtýrýlýyor. Artýk tüm aþamalarý tamamlanan kaðýt, elek yardýmýyla istenilen kalýnlýkta havuzdan alýnýyor.

Son aþamada, elekten ayrýlmasý saðlanan kaðýt, kumaþ üzerine serilip üst üste istiflenerek ya da asýlarak kurumaya býrakýlýyor.