Shakespeare, en çok Montaigne’den etkilendi

Shakespeare’in En Sevdiği Montaigne Denemeleri, Fransızca çeviri deyince ilk akla gelen isimlerden olan İsmail Yerguz çevirisiyle okuyucuya sunuldu.

Montaigne’in kendisine dair sürekli değişen saptamaları ile Shakespeare’in eserlerindeki çeşitlilik gösteren insan karakterleri arasındaki yakın ilişkiyi görebilmesi Nietzsche’nin, Shakespeare’in çok iyi bir Montaigne okuru olduğunu söylemesine neden olmuştur. Artık biz de Shakespeare’in Montaigne’in denemelerini okunduğundan eminiz. Shakespeare, Fırtına’sında “Zalimlik Üzerine”, “Şan Üzerine” ve “Yamyamlar Üzerine”den birçok alıntı göze çarpar. Aynı zamanda Kral Lear ve geç birçok Shakespeare oyununda kahramanlar Montaigne sözcükleriyle konuşturulur. Shakespeare’in birçok oyununda, Montaigne’in düşüncelerinden, aktardığı karakter yapılarından ve davranış kalıplarından etkilendiği de yadsınamaz bir olgu.  İki büyük yazar arasındaki büyük etkileşimi, benzerliği, yaratım sürecindeki özgünlüğün ortaya çıkışını gözlemleyebildiğimiz Shakespeare’in En Sevdiği Montaigne Denemeleri’nde yer alan bazı Montaigne denemeleri şunlar: “Felsefe Yapmak, Ölmeyi Öğrenmektir”, “İnsanlar Arasındaki Eşitsizlik Üzerine”, “Yaş Üzerine”, “Eylemlerimizin Tutarsızlığı Üzerine”, “Acımasızlık Üzerine”, “Pişmanlık Üzerine”…

YAMYAMLAR ÜZERİNE

Shakespeare’in Fırtına’sına kapsamlı bir sunuş yazan çevirmen Emine Ayhan;  Shakespeare’in Fırtına’da “sadece Avrupalıların Yeni Dünyaya ilişkin yakın tarihli tanıklık metinlerinden ve seyahat anlatılarından faydalanmakla kalmadığını, bu ilk kolonyalistlerin Amerikan yerlilerine küçümseyici bakışına karşı geliştirilen ‘soylu vahşi’ söylemine ve bu söyleme eşlik eden ideal toplum ütopyasına da yer verdiğini; Avrupalı kolonyalistlerin Amerikan yerlilerini eğitimle ve Hıristiyanlığın evrensel kardeşlik ahlakıyla uygarlaştırmanın gerekliliğinden, yer yer de imkansızlığından dem vuran hakim anlayışına karşı yerlilerin erdemlerine ve doğayla barışık kültürel değerlerini savunan bu Avrupa menşeli tasavvurun en bilinen örneklerinden birinin Montaigne’in ‘Yamyamlar Üzerine’ başlıklı denemesi olduğunu” belirtiyor. Bu denemesinde Batı uygarlığının etkisiyle yozlaşmamış Brezilya halkı Tupinambalardan bahseden Montaigne, vahşi ve barbar olarak görülen Brezilya yerlilerinin özel mülkiyet, kişisel çıkar, servet edinme hırsından azade değerlerinini uygar addedilen Avrupa’nın ‘suni değerlerinde’ çok daha üstün olduğunu söylüyor. Montaigne Tupinambalar hakıında aktardığı bilgileri büyük çlçüde, yıllarca aralarında yaşamış hzimetkarlarından ve 1562’de dil engelinden yarım yamalak da olsa birebir görüşme fırsatı yakaladığı bir Tupinambadan edinmiş. Shakespeare, Montaigne’in Brezilya yerlilerinin devletsiz kültüründe bulduğu bulduğu erdemlerden hareketle oluşturduğu bu ütopyacı perspektifi ‘namuslu, ihtiyar meclis üyesi’ Gonzalo’nun konuşmasında neredeyse doğrudan aktarır. Montaigne’in denemesinin Gonzalo tarafından alıntılanan bölümünde bu Tupinambalar arasında ticaretin hiçbir türüne, yazı bilgisine, sayısal idrake, servete yahut yoksulluğa,toplumsal tabakalara, mesleklere, kayırmacalığa, tarıma, rastlanmadığını, herkesin doğanın verdiklerini eşit olarak paylaşıp çalışmaksızın barış içinde yaşadığını belirtmektedir.