Tolstoy ile Gandhi arasında özgürlük postası

Biri dünya edebiyatının en büyük iki isminden biri Tolstoy, ötekisi de Hindistan’ı İngiltere sömürgesi olmaktan kurtarıp dünya ikonlar tarihine ilk beşten giren Gandhi. İkisinin yolları Gandhi’nin 1910 yılında yoğunlaştığı Güney Afrika’daki sömürge durumundaki Hintlileri kurtarma çabası sırasında Tolstoy’a yolladığı mektuplarla kesişiyor. 

O güne değin Tosltoy’un büyük romanlarını okumamış olsa da bu Rus ustanın dünya halkları ve sömürgecilik için yazdığı metinlerden haberdar olan Gandhi, bir şekilde Tolstoy ile iletişim kurmayı kafasına koyar. Bu amaçla da o günlerde Güney Afrika’nın Johannesburg kentinde adı Tolstoy Çiftliği olan bir yapılanmaya imza atar. Merkezin amacı, Tolstoy’un şiddete yer olmayan yöntemlerle sömürgecilikle savaş metodunu, dönemin entelektüelleriyle beraber geliştirmek ve yaymak olarak belirleniyor. Amacına uygun olarak faaliyetlerini hız kesmeden sürdüren merkezde öğretileri işlenen Tolstoy da bu durumdan Gandhi’nin Rus ustaya yolladığı mektuplarla haberdar oluyor. 

MÜCADELEYE DEVAM

Gandhi’nin Tolstoy’a ilk mektubu 1909 yılında Londra’dan postalanıyor. Gandhi bu mektubunda Tolstoy’a hayranlığını iletip, Hintlilerin özgürleşmesi için kendilerinin yaptıklarından söz ederek, Tolstoy ile bu anlamda bir iletişim kurup kuramayacağını soruyor. O günlerde 90 yaşına merdiven dayayan Tolstoy ise Gandhi’nin çalışmalarından memnuniyet duyduğunu aktarıp, bu tür bir iletişimin sürebileceği mesajını veriyor. Daha sonra ikili arasında 1910 yılının Ağustos ayına kadar birkaç mektuplaşma yaşanıyor.  Gandhi, Tolstoy’un bu kurtuluş mücadelesine verdiği ilhamı övüyor ve Tosltoy’un ‘Bir Hindu’ya Mektup’ adlı çalışmasının çevirisini yapıyor. Mektupların içeriği, biri büyük edebiyatçı, öteki de bir ulusu esaretten kurtarmaya çalışan önemli bir siyasi figürün iletişiminden oluşsa da alt metinlerde Gandhi’nin Tolstoy’dan bir şekilde gönüllü olarak yararlanma arzusu yatıyor. 

İNSAN RUHUNU KURTARMAK

Gandhi’nin derdi, Tolstoy gibi büyük bir edebiyatçının Hintlilerin esaretten kurtarılması konusunda yoruma yer bırakmayan açık ve tam desteğini almak. Zaten Tolstoy bunu Gandhi onunla temas kurmadan çok önce yapmış. Ama Gandhi’nin amacı, Tolstoy ile bu konuda bir iletişim kurarak kendine Tolstoy’un üzerinden bir mücadele alanı belirlemek ve düşmanlarını bu güçlü, edebi işbirliği ile korkutmak. Tolstoy’un bu niyetten haberdar olduğu onun mektuplarının satır aralarındaki sakinlik ve şiddetten uzak kalma mesajlarıyla apaçık görünüyor. Her yönüyle Tolstoy ve Gandhi arasındaki mektuplaşmalar hem o dönemi anlamak, hem bu iki büyük insanı daha iyi çözülmemek açısından oldukça önemli. Vakıfbank Kültür Yayınları tarafından Fahrettin Biçici çevirisiyle yayınlanan Tolstoy Gandhi Mektuplaşmaları, Gandhi’nin çabasından çok, ölüme beş kala Tolstoy’un insanın ruhunu kurtarma mücadelesinden nasıl vazgeçmediğinin delilini oluşturuyor.