226 yýllýk camide sývayla kapatýlan duvar motifleri gün yüzüne çýkarýldý: Yüzde 90'ý tamamlandý

Osmanlý döneminde Yusuf Ziya Paþa tarafýndan 1794 yýlýnda cami, medrese, þadýrvan, kütüphane ve çeþmeden oluþan külliye þeklinde inþa edilen ve ibadethane olarak da kesintisiz hizmet veren tarihi camide, Malatya Vakýflar Bölge Müdürlüðünce 2017'de baþlatýlan restorasyon ve güçlendirme çalýþmalarý yüzde 90 tamamlandý.

Restorasyon çalýþmasýnda, 18. yüzyýl Osmanlý kültür ve sanatýný yansýtmasý bakýmýndan büyük önem taþýyan motifler ve kalem iþi bezemelerin, yýllar önce duvar ve kubbede yapýlan tadilatlar sonucu sýva ile kapatýlarak üzerlerine orijinallerinden daha küçük boyutlarda, renk ve doku bakýmýndan orijinallerini yansýtmayan kopyalarýnýn yapýldýðý, kimilerinin ise sadece sývanarak ya da tamamen kazýnarak yok edildiði tespit edildi.

Ortaya çýkarýlan duvar motifleri ile kalem iþi bezemeler, yürütülecek kapsamlý ve hassas bir restorasyon çalýþma ile aslýna uygun bir þekilde yeniden canlandýrýlacak.

Malatya Vakýflar Bölge Müdürü Kenan Doðan, AA muhabirine, Kültür ve Turizm Bakanlýðýnýn koordinasyonunda ve Vakýflar Genel Müdürlüðü'nün desteðiyle sorumluluk sahalarýnda bulunan illerde ata yadigarý yapýlarýn hem ayaða kaldýrýlmasý hem de turizme kazandýrýlmasý noktasýnda önemli çalýþmalar yürüttüklerini belirtti.

Bu kapsamda 18. yüzyýl Osmanlý eseri olan Yusuf Ziya Paþa Camisi ve Külliyesi'nde yürütülen restorasyon ve güçlendirme çalýþmasýný yüzde 90 tamamladýklarýný aktaran Doðan, þöyle konuþtu:

"Yusuf Ziya Paþa, Osmanlý padiþahlarý III. Selim ve II. Mahmud dönemlerinde iki defa sadrazamlýk yapmýþ ve en uzun süre Maadan-i Hümayun Eminliði görevinde de bulunmuþ bir devlet adamýdýr. Maadin-i Hümayun Emini olarak çalýþtýðý dönemde halkýn sevgi ve saygýsýna mazhar olan Yusuf Ziya Paþa, Keban ilçesinde adýyla cami, medrese, þadýrvan, kütüphane ve çeþmeden oluþan bir külliye inþa ettirmiþtir. Doðal sebeplerden yorgun düþen tarihi yapýda 2017'de baþlatýlan restorasyon ve güçlendirme çalýþmalarý ile, kurþun üst örtüsünü ve yer döþemelerini yeniledik, kubbe ve duvarlarýndaki güçlendirme çalýþmalarýný tamamladýk. Caminin tüm eksiklikleri giderilerek tüm yapý elden geçirildi. Þadýrvan, çeþme, hünkar ve kadýnlar mahfili gibi yapýlarý aslýna uygun bir þekilde restore edip çevre düzenlemesini tamamlanma noktasýna getirdik."

- ÇALIÞMA TÝTÝZLÝKLE YÜRÜTÜLÜYOR

Doðan, caminin duvar ve kubbe yüzeylerinde, yenileme çalýþmalarý kapsamýnda raspa yaptýklarýnda, Osmanlý son dönem kültürünü ve sanatýný yansýtan orijinal duvar motifleri ile kalem iþi bezemeler ortaya çýktýðýný dile getirdi.

Asýrlýk motif ve kalem iþi bezemelerin, yýllar önce duvar ve kubbede yapýlan tadilatlar sonucu zamanla sýva ile kapatýlarak üzerlerine orijinallerinden daha küçük boyutlarda, renk ve doku bakýmýndan orijinallerini yansýtmayan kopyalarýnýn yapýldýðýný tespit ettiklerini ifade eden Doðan, þöyle devam etti:

"Kubbede yapýlan raspa sonucunda daha çok Selçuklu döneminde gördüðümüz altýgen yýldýzlardan oluþan 'Mühr-i Süleyman' motifi gibi çeþitli motifler ve kalem iþi bezemeler ortaya çýkarýldý. Ortaya çýkarýlan diðer motifler ile kalem iþi bezemelere bakýldýðýnda, desen hakimiyetinin tamamen bitkisel süsler üzerinden oluþtuðu görülmektedir. Kullanýlan desenlere bakýldýðýnda ise barok etkisi görülmektedir. Genel olarak baktýðýmýzda aðýrlýklý bitkisel motifler göze çarpýyor, bu motifler içerisinde servi aðacý, hurma aðacý ve hayat aðacý dikkat çeken motiflerdir. Yine yapýnýn içerisinde Ýslam sanatýnda daha çok yazma eserlerde gördüðümüz salbek ve þemse desenlerle bezenmiþ motiflerde ortaya çýkarýlmýþtýr. Bunlarýn dýþýnda ileri geometrik motifler de bulunmaktadýr. Külliyenin kuzey doðu kýsmýnda yer alan hat yazýlarýnda Yusuf Ziya Paþa'nýn kendine ait beyitleri yer almaktadýr."

Orijinal duvar motifleri ile kalem iþi bezemelerin ihyasý ve özgün haline kavuþmasý amacýyla yapýlan çalýþmalarýn büyük bir titizlikle yürütüldüðünü anlatan Doðan, cami ve külliye içerisindeki araþtýrmalarýn devam ettiðini bildirdi.

- BÖLGEDEKÝ NADÝR YAPILARDAN BÝRÝ

Doðan, Yusuf Ziya Paþa Camisi ve Külliyesi'nin, 18. yüzyýl Osmanlý mimarisini, kültürünü ve sanatýný yansýtmasý bakýmýndan bölgedeki nadir yapýlardan biri olduðuna dikkati çekti.

Cami ve külliyenin duvar ve kubbelerinde yer alan motif, kalem iþi bezemeler ile hat yazýlarýnýn eþsiz nitelikte olduðunu vurgulayan Doðan, "Önümüzdeki yýl restorasyon çalýþmalarýnýn tamamlanmasý ile atalarýmýzdan aldýðýmýz bu emaneti yeniden eski görkemine kavuþturarak hem ibadete açacaðýz hem de turizme kazandýracaðýz." ifadesini kullandý.

Ata yadigarý eserlerin restorasyonunu yaparak bunlarý gelecek nesillere saðlam bir þekilde aktardýklarýný belirten Doðan, insanlarýn, Yusuf Ziya Paþa Camisi ve Külliyesi gibi ata yadigarý mekanlarý ziyaret ettiklerinde, tarihi ve manevi atmosferinden keyif alacaklarýný, huzur bulacaklarýný sözlerine ekledi.