Antik kent Mardin'in gizemli yapýlarý; ''abbara''lar

Mardin'de geçmiþi yüzlerce yýl öncesine dayanan ve kentin tarihine ýþýk tutan, her dönemden izler taþýyan, 'abbara' diye tabir edilen odalar, yerli ve yabancý turistlerin ilgisini çekiyor. Tarihi sokaklarýn üzerinde, altta geçit býrakýlarak inþa edilen ve kentte yakýn zamana kadar 106 tane bulunan abbaralarýn çoðu, yýkýlarak ve çökerek hasar gördü. Yükseklikleri 1,5 metre ile 5 metre arasýnda deðiþen abbaralarýn sayýsý, bu nedenle 57'ye düþtü.

Artuklu Belediye Baþkaný Abdulkadir Tutaþý, birçok abbaranýn üzerinde teras olduðunu belirterek, "O teraslar da Mezopotamya Ovasý'na bakar. Bu apayrý bir güzellik, kent olarak tarým ve taþýmacýlýktan eskisi gibi kazanamýyoruz. Dolayýsýyla bundan sonra turizme yönelmeliyiz. Abbaralar da ilimize turist çekecek en önemli mimari yapýtlar arasýnda bulunuyor. Biz bunlarý korumaya çalýþýyoruz. Bizden sonraki nesiller de korumalýdýr" diye konuþtu.

'GÜVENLÝK ÝÇÝN YAPILMIÞ'

Abbaralarýn kentin en önemli ve sýra dýþý mimari yapýtlarýndan olduðunu vurgulayan Baþkan Tutaþý, "Bu abbaralarýn tarihi, kentin kuruluþuna kadar uzanýyor. Artuklularýn, Osmanlýlarýn, kýsaca kim burada yaþamýþsa onlarýn bunlarda bir harcý var. Abbaralar, geçiþ yolu ve güvenlik için yapýlmýþ. Aþaðýdan gelecek bir tehdidin veya bir geçiþin önünü kesmek için yapýlmýþ. Burada bir teraslama sistemi var. Her bir abbaranýn 3-5 metre aþaðýsýnda bir baþka abbara var. Bu bir kademe geçiþi olarak görülüyor. 5 metreden 25 metreye kadar uzanan abbaralarýmýz var. Yükseklikleri 1,5 ile 5 metre arasýnda deðiþiyor. Bunlar geçmiþte insanlarýmýzýn, atalarýmýzýn yaþadýðý dönemdeki geçiþlerini kolaylaþtýrýyordu" dedi.

'KORUNMASI GEREK'

Yakýn zamana kadar 106 abbaranýn varlýðýndan söz eden Baþkan Tutaþý, þunlarý söyledi:

"Ama ne yazýk ki yýkýlarak ya da çökme sonucu bunlarýn hemen hemen yarýsýný kaybettik. Sayý olarak 57 tane kaldý. Bunlar koruyabildiklerimiz. Bunlar evlerimizin de geçiþidir. Neredeyse evimizin bir temelidir, bir terasýdýr. Bunlarýn korunmasý gerekiyor. Elimizden geldiðince bunlarla uðraþýyoruz. Ara sýra bunlardan bazýlarý tabi ki zarara uðruyor, uðratýlýyor. Biz bunlarý engellemeye çalýþýyoruz. Ýnþallah bundan sonra hiçbir zarar görmeyeceklerdir. Bunlar aðýrlýklý olarak Savurkapý ve Þar ve Þehidiye mahallelerinde var. Burasý bir geçiþ yolu. Bunlar Þanlýurfa'da da var ama onlar abbara demiyor 'aba altý' diyorlar. Bunlar bizim için abbara. Bizim özümüzde abbara olarak geçiyor. Bunlarý korumamýz lazým. Allah razý olsun, bundan birkaç yýl önce Ýstanbul Büyükþehir Belediyesi bunlarýn 40 tanesini onardý. Biz de korumaya çalýþýyoruz. Bizden sonraki nesillerin de korumasý lazým. Çünkü kaybolmamasý gereken bir kültürdür. Mardin anlatýlmakla anlaþýlmaz. Mardin yaþanmadan anlatýlmaz. Mardin'de yaþayacaksýn, göreceksin, gezeceksin. Bu sokaklarý gezmeden Mardin'in neresini görmüþ olacaðýz. Geçerken bir resim çekmekle Mardin tanýtýlmaz. Ýnsanlarýmýza buyurun gelin diyoruz. Þimdi bizim Güneydoðu'da özellikle kentimizde tek kurtarýcýmýz turizm. Bundan sonra bizi ayakta tutabilecek, çocuklarýmýzýn geleceðini saðlayabilecek, ilimizi koruyabilecek, ülkemiz için bir giriþ kapýsý olacak bir kent Mardin."

Mardin'e gezmeye gelen Ýbrahim Yakut ise abbaralarý ilginç bulduðunu dile getirerek, "Yani evlerin altýnda açýlmýþ tüneller. Hatta ben bunlarýn tarihini okudum, kýþýn soðuktan korunmak yazýn da sýcaktan korunmak için geçitleri kullanmýþlar. Dýþarýda da bayaðý bir rüzgar var þimdi ve biz rüzgardan da korunuyoruz. Abbaralar, gerçekten de çok ilginç mimari yapýlar" dedi.