''Necip Fazýl Ödülleri kültüre katkýdýr'' Þiir içinde tehlikeli bir þair!

NECÝP FAZIL'IN ÞÝÝR DÜNYANIZDAKÝ YERÝ NEDÝR?

Necip Fazýl ismi, benim dünyama, lise yýllarýnda girdi. Þiire hevesli biri olarak þiirlerini okudum o yýllarda. Diðer eserleriyle üniversite yýllarýnda haþýr neþir oldum. Türk Dili ve Edebiyatý öðrenimi gördüðüm ve ortaokuldan beri þiir de yazdýðým için baþka þairlerin þiirleriyle birlikte Necip Fazýl'ýn "Çile"si de hem genel olarak þiiri hem de özelde onun þiirini anlamak niyetiyle hep elimin altýndaki kitaplardan biriydi. Sonra, "Cinnet Mustatili", "Babýâli", "O ve Ben", "Ýdeolocya Örgüsü", "Hikâyelerim", "Benim Gözümde Menderes" adlý kitaplarýný okudum.

Özellikle þiirde, güçlü bir çekim gücü olduðunu fark etmiþtim. Böyle þairleri, "tehlikeli þair" olarak düþünmeye baþlamýþtým o yýllarda. Þu yüzden ki o güçlü çekime kapýlýrsam kendi þiir dünyamý kuramam düþüncesi kaygý veriyordu. 1993'e kadar bu düþünceyi korumuþum çünkü andýðým yýl Necip Fazýl'la ilgili bir sempozyuma davet edildiðimde bildirimin baþlýðý, "Þiir Ýçinde Tehlikeli Bir Þair: Necip Fazýl"dý. Fakülte bitirme çalýþmam, poetikalar üzerineydi; beþ þairin poetikasýný deðerlendirdiðim bu çalýþmadaki þairlerden biri de Necip Fazýl'dý. Sonraki yýllarda da Necip Fazýl'la ilgili hem yazdým hem de derslerimde ve çeþitli vesilelerle çaðrýldýðým panellerde konuþtum. Çalýþmalarým çoðunlukla þiirle ilgili olduðu için Necip Fazýl; pek çok kez adýný, þiirini, tavrýný, eylemini anýp modern Türk þiirindeki yeri üzerinde durduðum bir þairdir.

NECÝP FAZIL'IN ÇÝLESÝ VE DAVASI HAKKINDA NELER SÖYLERSÝNÝZ?

Necip Fazýl'ýn çilesini, þiirlerini yeni bir düzenleme ile bir araya getirdiði "Çile" adlý kitabýndan izlemek mümkündür. Þair, þiirlerini; "Allah, Ýnsan, Ölüm, Þehir, Tabiat, Kadýn, Korku, Dâüssýla, Ukde, Hafakan, Dekor, Tecrit, Kahramanlar, Dava ve Cemiyet" baþlýklarý altýnda sunmuþtur. Elbette, önce "Büyük Doðu" dergisinde "Ýdeolocya Örgüsü" baþlýklý yazýlarýn içinde bir dizi yazý olarak yayýmlanan "Poetika"yý da anmak gerekir. Necip Fazýl'ýn þiirde baþtan beri arayýþa girdiði açýktýr. Bu süreci, onun düþünsel ilerleyiþini de gözeterek, üç dönemde deðerlendiriyorum:

Bir: 1920'ler: Bohem bir yaþantýyla beliren ontik sorunlar dönemi. Bu, anlama dönemidir.

Ýki: 1930'lar: Metafizik bir görüþe ulaþma. Bu, "Aðaç" dergisindeki yazýlarýyla açýða çýkan yorumlama dönemidir.

Üç: 1940'lar ve sonrasý: Büyük Doðu hareketi ile belirginleþen aksiyon/eylem dönemidir.

Necip Fazýl, davasýný, þair duyarlýlýðý ve heyecanýyla açýða koyar ve yaþar. Elbette, bu duyarlýlýk ve heyecanýn düþünsel zemini vardýr. "Poetika"nýn "Büyük Doðu" dergisinde yayýmlanan hâliyle "Þiir Nedir?" baþlýklý ilk yazýsýnda, "Þiir, mutlak hakikati aramakta, fevkalâde sarp ve dolambaçlý, fakat kestirme ve imtiyazlý bir keçi yoludur." der ve ardýndan da "Mutlak hakikat Allah'týr." diye ekler. Bu sözler, onun "çile"sini ve "dava"sýný açýkça bildirir. Mutlak hakikatin Allah olduðunu belirten Necip Fazýl'ýn Allah'ý her þeyde görmek üzere aradýðý; baþka bir deyiþle olaylarý, olgularý, kiþileri, uygulamalarý, düzeni "mutlak hakikat" bilinciyle deðerlendirdiði söylenebilir. Onun "Büyük Doðu" dergisinin ikinci döneminden baþlayarak aksiyoner bir kimlikle politikaya gösterdiði ilgisini de eleþtirel tutumunu da dava ve hapis süreçlerini de bu tutumu belirler. Davasýný çile olarak taþýmýþ, yaþamýþ bir þair, düþünür ve aksiyonerdir Necip Fazýl.

Necip Fazýl Ödülleri'nin edebiyat dünyamýza katkýlarý hususunda ne düþünüyorsunuz?

Necip Fazýl, farklý edebî türlerde eserler vermiþ; hem yaþadýðý hem de ölümünden sonraki yýllarda eserleri ve poetik tutumuyla ilgi görmüþ önemli bir þair ve müelliftir. Çýkýþ yeri, edebiyattýr, dildir. Ayrýca, çýkardýðý dergiler, yazdýðý diðer kitaplar ve aksiyoner kiþiliðiyle Türk kültür hayatýnýn ve düþünce dünyasýnýn önemli isimlerinden biridir. Onun bu özellikleri gözetilerek Necip Fazýl adýna bir ödül verilmesi ve bu ödülün onun birikimini, yazdýðý alanlarý gözetir bir biçimde farklý baþlýklar altýnda belirlenmesi, bu ödülün edebiyat ve kültür dünyamýza katkýda bulunduðunun göstergesidir. Bu tarz ödüller, hem adýna ödül verilen þair ve yazarýn düþüncelerini ve poetik tutumunu günceller hem de ödül verilen þair ve yazarlarýn kültür ve edebiyat dünyasýnda görünürlüðünü arttýrýr. Özellikle "ilk eserler" ödülü, gençlerin teþvik edilmesi bakýmýndan önemlidir. Bütün bunlarý gözeterek Necip Fazýl adýna ödül verilmesini, doðru ve manidar buluyorum.

ÞAÝR ÖLMEZ BÝÇÝM DEÐÝÞTÝRÝR

Þiir Ödülü'nün size tevdi edilmesi sizde hangi duygularý uyandýrdý?

Ödülün deðerini, adýna ödül verilen þair ve yazar kadar, seçiciler de belirler bana göre. Necip Fazýl Ödülleri'nin jürisinde bulunanlar, edebiyatý bilen, izleyen, farklý mecralarda (akademide, basýn dünyasýnda, sivil inisiyatiflerde) metinler ve edebiyat dünyasýndaki geliþmeler ve sorunlar üzerine yazýlar yazan, dersler veren, þiir ve öykülerle bu dünyada var olan isimler. Onlarýn teveccühü, elbette deðerlidir ve teþekkürü hak eder.

Bu ödülün gururla taþýyabileceðim bir gerekçe ile bana tevdi edilmesinden memnunum. Ödülün gerekçesinde, "Kadim Türk kültürünün izlerini þiirinin özüne koymasý, neredeyse bütün mesaisini þiire, þiir dergilerine, þiir üzerine araþtýrma ve inceleme yazýlarýna ayýrdýðý için" deniyor. Yaptýðým görülmüþ ve bunda bir deðer bulunduðu kanýsýna varýlmýþ. Bu gerekçeyi, ödülün þahsýmda Türkçe'ye verildiði þeklinde deðerlendiriyorum. Türkçe'nin bütün þairleri, bu dilin içinde nefes alýp veriyor. Böyle düþündüðüm için, "Þair, ölmez; biçim deðiþtirir." demiþtim. Söz konusu yeni biçim, bizi deðiþtiren dilin ta kendisidir. Necip Fazýl'ýn da yaþamayý sürdürdüðü bu evrende, onun adýna verilen ödülle nefesim daha da derinleþti.

'NECÝP FAZIL ÞÝÝR ÖDÜLÜ' SAHÝBÝ: MEHMET CAN DOÐAN

1969'da Aksaray'da doðdu. Gazi Üniversitesi Gazi Eðitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatý Eðitimi Bölümü'nü bitirdi. Yeni Türk Edebiyatý alanýnda yüksek lisans ve doktora yaptý, doçent ve profesör oldu. Ankara Hacý Bayram Veli Üniversitesi Ýletiþim Fakültesi'nde öðretim üyesi olarak çalýþýyor.

Þiir ve yazýlarý çeþitli dergilerde yayýnlandý. Çeþitli yayýnevlerinde pek çok kitabýn editörlüðünü yaptý.

"Beþ Þair Beþ Poetika" adlý çalýþmasýyla "1993 Milliyet Edebiyat Ödülü"nü, 'Camekân' adlý kitabýyla "2018 Attilâ Ýlhan Edebiyat Ödülleri Þiir Ödülü"nü ve Türkiye Yazarlar Birliði 2018-10. Edebiyat Mevsimi "Þiir Büyük Ödülü"nü aldý.

Mene Tekel Feres (1993), Törenler ve Komplolar (1997), Þaman (2005), Boyunca (2005), Attar (2009), Üvey Ýkiz (2013), Camekân (2017), Baþka Türlü de Olur-Toplu Þiirler'in (2020) yaný sýra çok sayýda araþtýrma, inceleme, eleþtiri, deneme ve söyleþi kitabýna imza attý.