Saltýk: Ankara’da bir hazine var kimse farkýnda deðil
Balkanlar’dan Kafkaslara ülke ülke gezerek halk müziðinin ‘unutulmuþ’ seslerini ortaya çýkaran, Time’ýn ‘Avrupa’nýn kahramaný’ seçtiði ozan Hasan Saltýk’ýn yeni hedefi, ‘devlet arþivleri’ arasýna sýkýþmýþ notalarý tarihin tozlu arþivlerinden çýkarmak! Saltýk’ýn arþivlerde ‘saklý’ tutulduðunu söylediði eserler, adeta bir kültür hazinesi.
Anadolu’dan yola çýkarak türkülerin ulaþtýðý neredeyse her köþeye gitti... Yayýnladýðý albümlerle yaþadýðýmýz coðrafyanýn ses atlasýný oluþturdu. Klasik Türk Müziði’nin, Anadolu, Kafkas ve Balkan halk müziklerinin en nadide örneklerini gün yüzüne çýkardý. Uzun, zorlu bir müzik yolculuðu karþýlýðýný buldu ve onu dünyanýn en saygýn müzik yayýncýlarýndan biri haline getirdi. ÝTÜ Rektörü Prof. Dr. Mehmet Karaca, “O benim için müzik dünyasýna The Rolling Stones, Led Zeppelin, Ray Charles gibi isimleri kazandýran Ahmet Ertegün’den daha deðerli” diyerek, Türk kültüründe unutulmuþ ezgi ve isimleri ortaya çýkarmasý nedeniyle kendisine ‘Fahri doktora’ verdiklerini açýkladý. Anadolu’nun kayýp notalarýný dünya ile buluþturan Hasan Saltýk, Star Gazetesinin sorularýný yanýtladý.
Bir etnomüzikolog gibi ülke ülke dolaþarak Anadolu’nun en önemli eserlerini bulup yayýnladýnýz. Proje nasýl ortaya çýktý?
Türkiye çok zengin bir ülke. Tüm gayemiz, Anadolu kültürünün zenginliðini ortaya çýkarmak. Çalýþmalarýmýzda ilk defa gün ýþýðýna çýkan dokümanlar yer aldý. Türkiye’nin geleceði olan çalýþmalar bunlar. Ney üstatlarý ve ud üstatlarýnýn yüzyýlýn baþýndaki kayýtlarý, Türkiye’nin kayýp tarihi, fotoðraflarý ve kayýtlarý ve diðer birçok saklý eser ortaya çýktý. Bu kültür hazinelerini toplumumuzla ve dünyayla buluþturmaktan dolayý ülkemiz, milletimiz adýna büyük onur duyuyorum. Bu çalýþmadan dolayý Türkiye’nin en köklü kurumlarýndan ve bünyesinde harika bir konservatuar bulunduran Ýstanbul Teknik Üniversitesi’nin layýk gördüðü “Fahri Doktor” unvaný benim için çok özel bir anlam taþýyor. Bu unvan bugüne kadar bu topraklar üzerinde yaptýðým çalýþmalarýn anlaþýldýðýný, takdir edildiðini gösterdiði için çok mutluyum. Teþekkür ediyorum.
ESKÝYE RAÐBET ARTTI!
Ödül töreninde ÝTÜ Rektörü Prof. Dr. Mehmet Karaca sizin için “Eskiye raðbet olsaydý, bitpazarýna nur yaðardý sözünü tersine çeviren adam’ dedi. Ýnsanlar yeteri kadar deðerlendiriyor mu Anadolu’nun kayýp seslerini? Siz bu hazinelere nasýl ulaþýyorsunuz?
Ýlk baþlarda, biz bu iþlere gireceðiz dediðimizde, çok zor dendi. Gerçekten de öyleydi çünkü Türkiye’de arþivler ya çeþitli devlet kurumlarýna, özel þahýslara, ya da koleksiyonerlere daðýlmýþ durumda bulunuyor. Ama biz ilk örnekleri ortaya çok iyi çýkarýnca, daha önce bize kayýt vermek istemeyenler ellerindeki bütün kaynaklarý, fotoðraflarý aktarmaya baþladýlar. Bugün Kalan Müzik olarak aradýðýmýzda kimse bize hayýr demiyor. Yüzyýlýn baþýndaki ney ve ud üstatlarýnýn yüzyýlýn baþýndaki kayýtlarýný ortaya çýkardýk.
Kaybolmaya yüz tutmuþ türküleri, aðýtlarý buldunuz ama bunlarý duyurmakta da zorlu bir süreç olmalý?
Kalan Müzik’i kurarken hedefim bu þirketi Türkiye’nin en güçlü þirketlerinden biri yapmaktý. Sýfýrdan baþladým ama þu anda repertuar olarak Türkiye’deki en güçlü þirketiz. Bunun için elbette ki çok çalýþtým, araþtýrdým, inceledim, alternatif kanallarda bir açýk vardý ve ben bunu deðerlendirdim. Türk müziðine çok þey kazandýrdýk ama bunlarýn reklamýný yapma ihtiyacý duymuyoruz. Klip bile çekmez bizim sanatçýlarýmýz ama yine de albümleri satar. Arþivimiz zengin, imkânlarýmýz geniþ yani kendisine albüm yapmaya karar verdiðimiz birinin baþarýya ulaþmamasý imkânsýz.
MÝLLÝ MÜZÝK DEÐERLERÝNÝN KORUNMASINI ÖNERDÝK
Kýsa süre önce II. Kültür Þurasý’nda gündeme gelen çalýþmalar var. Devlet ile nasýl bir iþbirliði içindesiniz?
Bu görev yalnýzca bizim deðil tabii; devletin, arþivlerini herkese açmasý lazým. III. Milli Kültür Þurasý’nda Müzik Komisyonu’nda biz bunu da öneri olarak sunduk. Bugün korkunç bir kültür yozlaþmasý yaþanýyor. Eski arþivlerin, türkülerin, tüm kayýtlarýn açýk olmasý þart. Mesela BBC, oraya gidin istediðiniz kaydý alýrsýnýz ve bir ücret verirsiniz. Dünyanýn birçok üniversiteleri ve konservatuarlarý bugün bizden kayýt istiyor, çalýþmalarý takdir ediyor. Üniversite öðrencileri bazen tezleri için bizim yanýmýza geliyor. Mutlu oluyorum. Arþivlerin açýlmasýnýn dýþýnda telif haklarý, milli müzik deðerlerinin korunmasýna dair pek çok madde önerdik. Bakan Nabi Avcý en kýsa zamanda bu çalýþmalara baþlanacaðýný ifade etti. Kültür eserlerimizin korunmasý, ihya edilmesi açýsýndan faydalý bir giriþim olarak düþünüyorum.
DARÜLELHAN’IN ARÞÝVLERÝNDE OSMANLI’NIN BÝLÝNMEYEN ÞARKILARI VAR
Türk müziði açýsýndan devlet arþivleri neden bu kadar önemli?
Ankara’daki devlet arþivlerindeki Cumhuriyet dönemi Muzaffer Sarýsözen Anadolu türküleri arþivi ve Ýstanbul’daki Darülelhan arþivleri henüz gün yüzüne çýkmadý. Muzaffer Sarýsözen, bütün Anadolu’yu dolaþarak türkülerle ilgili çok geniþ bir alan çalýþmasý yapmýþtý, arþivindeki türkü derlemelerinin orijinalleri yayýnlanmadý. Ayrýca Ýstanbul’da da Osmanlý Devleti’nin resmî ilk konservatuarý olan Darülelhan arþivlerinde gün yüzüne çýkmamýþ Osmanlý ve Cumhuriyet dönemi eserleri var. Türk müziðinin kuþaktan kuþaða aktarýlmasýný saðlamak üzere faaliyetlerde bulunan Darülelhan, Cumhuriyet dönemindeki Türk müziði ile ilgili derleme ve yayým çalýþmalarý konusunda çok önemli faaliyetler yürütmüþtü ve Türk müzik kültürünün günümüze taþýnmasýnda son derece önemli katkýlar saðladý. Ýþte biz de bu çalýþmalarý bir araya getirerek Türk Kayýt Tarihini yapmak istiyoruz. Bu konudaki giriþimlerimizi yaptýk.
ALMAN VE ÝNGÝLÝZ KAYITLARINI DABÝRLEÞTÝRÝYORUZ
Kalan Müzik, dizi müzikleri ile piyasada oldukça iddialý. ‘Hatýrla Sevgili ’ ‘Elveda Rumeli ’, ‘Ihlamurlar Altýnda ’, ‘Eþkýya Dünyaya Hükümdar Olmaz’gibi dizilerin müzikleri zaman zaman dizilerin de önüne geçti. Yeni projeleriniz var mý?
Albümlerimizle türküleri sevdirmekle kalmadýk, diziler aracýlýðýylada popülerleþtirdik. Dizilerin çekildiði yörelere uygun parçalar hazýrlýyoruz. Unutulmaya yüz tutmuþ onlarca þarký, türkü dizilerle yeniden hatýrlandý. Bu çok güzel bir þey. Muzaffer Sarýsözen’in Cumhuriyet dönemindeki kayýtlarý ve Anadolu’da bütün yabancý derlemecilerin alan çalýþmasýyla Türk kayýt tarihini yapmak istiyoruz. Ursula Reinhardlarýn, Alman ve Ýngiliz müzikologlarýn Anadolu’da aldýklarý kayýtlarý birleþtirip bir Türk Kayýt Tarihi oluþturmak.
ANADOLUNUN GÖK GÜRÜLTÜSÜ
Sizin için ‘Anadolu’nun fýsýltýya dönüþmüþ seslerini armonik bir gök gürültüsüne çevirdi’ deniliyor. Siz ne düþünüyorsunuz?
Guardian, Bild, Die Zeit, Frankfurter Allgemeine, Süddeutsche Zeitung, Der Spiegel, Stern gibi dünyanýn önde gelen gazete ve dergileri ile söyleþiler yaptým. Time, ‘Türkiye’den yeni bir Ahmet Ertegün doðuyor’ diye baþlýk attý, Le Monde, ‘Doðu’nun kültür ýþýðý’ dedi. Liberation, ‘Hasan Saltýk olmasaydý Anadolu sessiz kalýrdý’ diye yazdý. New York Times, ‘Saltýk, Anadolu’da fýsýltýya dönüþmüþ sesleri toplayýp bunlardan armonik gök gürültüleri çýkardý’ dedi. Aslýnda Anadolu’nun müzikleri fýsýltý halinde deðildir. Uzun zaman sesleri çýkmamýþ olabilir ama bunun sebebi müziðimizin sessizliði deðil, Anadolu’nun geçirdiði dönemlerdir. Bizim elimize bu hazineleri duyurma fýrsatý geçti biz de elimizden geleni yaptýk.
