Giysi bedeni ve ayakkabı numarası değişmiyorsa dikkat!

Tüm dünyanın sorunu... En çok kız çocuklarında görülüyor, nedeni ise bilinmiyor. Eskiden çocuklar 9-10 yaşlarında ergenliğe girerken günümüzde bu yaş 8’e düştü. Sonuçları ise boy kısalığı, psikolojik sorunlar ve kemik gelişimindeki problemler... Bu bilgileri veren isim, çocuk endokrin uzmanı Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz. Yeni çıkan Çocukluk Bitmesin adlı kitabında ergen ergenlik ve çocuk sağlığını tehdit eden riskleri anlatan Büyükgebiz, çözüm önerileri de getiriyor.

Büyükgebiz, öncelikle erken ergenliğin ne olduğu ve neden ortaya çıktığı sorularına yanıt veriyor: “Ergenlik kızlarda östrojen erkeklerde testosteron hormonlarının belli bir yaşta salgılanmasıyla ortaya çıkıyor. 8 yaşın altındaki kız çocuklarda memede büyümeyle ortaya çıkıyor, erkeklerde ise 9 yaşından önce cinsel gelişimin başlamasıyla kendini gösteriyor. Erken ergenlik kızlarda daha sık görülüyor ama sebebi bilinmiyor. Erkeklerde görülme nedeni ise beyin iltihabı, beyin tümörü ya da genetik...” Büyükgebiz tahminler ve bilimsel çalışmalar sonucunda son yıllarda daha sık ortaya çıkmasına neden olarak küresel ısınmanın gösterildiğini söylüyor: “Sıcak ülkelerde ergenlik, soğuk ülkelere göre daha erken görülüyor. Nedenini tam olarak bilemiyoruz henüz. Ama sıcak ülkelerde östrojen ve testosteron hormonları daha çabuk salgılanıyor.”

Erken ergenliğin sonuçları boy kısalığı ve çok erken adet gördüğü için bunun getirdiği psikolojik sorunlar. Büyükgebiz özellikle boy kısalığı konusuna değiniyor: “Boy uzunluğu bu çocuklarda 1.40-1.45 cm civarında kalıyor. Eğer tedavi edilmezse erken menopoza neden oluyor. Tabii çocukluğunu da yaşayamadığı için psikolojik sorunlara yol açabiliyor. Kemik gelişimi bakımından zayıflık sorunu olabilir, osteoporoza maaruz kalabilirler.”

ZAYIF ÇOCUKLARDA GEÇ GÖRÜLÜR

Erken ergenlikte beslenme de etkili. Büyükgebiz’e göre vücutta belli bir kilo ve yağın olması lazım ki erken ergenlik ortaya çıksın. Örneğin çok zayıf çocuklarda ergenlik geç ortaya çıkarken obezlerde daha önce görürülüyor. Büyükgebiz, çocuklarda ideal kilo için “9-10 yaşlarındaki çocukların 30 kilo olması lazım” örneğini veriyor. Tabii kilo sorunun nedenlerinden biri de ‘çevresel uyaranlar’. Büyükgebiz, buna örnek olarak gıdalarla aldığımız maddeleri veriyor: “Genelde sebze ve meyvelerde fitoöstrojen dediğimiz yararlı ve doğal östrojen var. Ama bu sebze ve meyveleri üretirken kullanılan böcek ilaçları ve kimyasal gübrelerle bu östrojen seviyesin artırılıyor. Bunlardan fazla tüketilince çocukların kanındaki östrojen miktarı artıyor ve sanki ergenliğe girmiş gibi memelerinde büyümeye neden oluyor. İkincisi ise bazı kimyasal maddelerin östrojonik etki yapması. Örneğin yumuşak plastiklerdeki maddeler. Yumuşatıcı malzeme kullanıldığı için çocuklar emdiğinde kandaki östrojen seviyesi yükseliyor.”

Peki ne yapmalı da bu gereksiz östrojenden kaçınmalı? Büyükgebiz üreticilerin eğitilmesi, devletin kontrol etmesi, tüketcilerin ise her şeyi mevsiminde tüketmesi gerektiğini söylüyor: “Ayrıca her şeyden dengeli yemek lazım. Oturup kilolarca aynı meyve ve sebzeyi yemeyin, değiştirin, çeşitlilik katın. Organik gıdalar konusuna gelirsek... Ne kadar organik oldukları şüpheli çünkü geçmişte kullanılan DDT gibi kimyasal maddeler topraktan 50-100 yıl temizlenemiyor, toprak bunu atamıyor. Kimyasal gübrelerin ve böcek ilaçların denetimli kullanılması gerekiyor.”

AİLELER GEREKSİZ KORKUYLA BİZE BAŞVURUYOR

Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz, dünya standartlarında bir kız çocuğu 8 buçuk yaşında ergenliğe girip de 11 buçuk 12 yaşında adet görüyorsa boyunun artması ve cinsel gelişiminin tamamlanması için yeterli sürenin olduğunu söylüyor. Bunda bir problem yok ama bir çocuk 8 yaşında ergenliğe girip 9’unda adet görüyorsa tehlikeli. Dolayısıyla ailelelerin takibi iyi yapmaları gerekiyor. Ama bunu yaparken gereksiz telaşa da kapılabiliyorlar: “10 yaşındaki çocuğun ergenliğine girdiğini söyleyip bunu durdurmamızı isteyen aileler var. Oysa gerekirse durdururuz. Eğer bir çocuk sekiz yaşından önce ergenliğe giriyor, boyu uzamış, kemik yaşı ilerlemişse adet yaklaşıyor gibiyse o zaman durdururuz. Çocuk hormon hastalıklarıyla ilgilenen kliniklere bundan 10-15 yıl önce en sık başvuru boy kısalığı, gelişmeme, diyabet şikayetleriyken şimdi en çok erken ergenlik şüphesiyle yapılıyor. Bunların yaklaşık yüzde 75’i korku.”

BOY UZAMASI YILDA 5 CM OLMALI

- Bir yılda boy uzamasının 5 cm’den az olması.

- Büyümede son aylarda akranlarından geri kalması.

- Son bir yılda giysi bedeninde herhangi bir değişiklik olmaması.

- Yine son bir yılda ayakkabı numarasında değişiklik olmaması.

- Yaşıtlarından boyca kısa olduğu için kendinden yaşça küçük oyun arkadaşları seçmesi.

- Yaşıtlarından küçük göründüğü için özgüveninin düşmesi ve ders başarılarının azalması.