Mücadelenin belgeseli: Kailash

Kailash’ý geçen aylarda 55. Uluslararasý Antalya Film Festivali’nde izledim. Son yýllarda izlediðim en iyi belgesel olabilir. Yönetmen Derek Doneen, belgesel sinemanýn ezberlenmiþ tekniðini alt üst eden kurmacaya yakýn; ama asla içerikte kurgu barýndýrmayan bir çalýþmayla çýkýyor karþýmýza. Çocuk iþçiliðinin önüne geçmeyi amaçlayan ve 2014 yýlýnda Nobel Barýþ Ödülü’ne layýk görülen Kailash Satyarthi’nin mücadelesini anlatan belgesel, bu yýl Sundance Film Festivali ve Antalya Film Festivali’nden Jüri Özel/Büyük Ödülü ile ülkesine dönmüþtü. Yönetmeni Derek Doneen ile gösterim sonrasýnda Antalya’da çok keyifli bir söyleþi yapmýþtýk. Belgesel 27 Kasým’da Youtube’dan yayýnlanacak. Biz de bu vesile ile genç yönetmenle yaptýðýmýz söyleþiyi sizlerle paylaþmak istedik. Kailash’ýn Hindistan’dan tüm dünyaya ilham olan ve kendisine Nobel Barýþ Ödülü’nü kazandýran mücadelesini tüm açýklýðýyla belgeseline taþýyan genç yönetmen ortaya baþarýlý bir iþ çýkarýyor. Yaptýðý belgeselle Kailash’ýn sorumluluðuna da dâhil olan Doneen’in þu an üç farklý film projesi daha bulunuyor. Bunlardan biri yine bir belgesel. Yönetmen sohbetimiz sýrasýnda hiçbir zaman belgesele veda etmeyeceðini de söylüyor. Þimdi konuþtuklarýmýza bir bakalým…

Belgesel 27 Kasým’da Youtube ‘SoulPancake’ kanalýnda yayýnlanacak.

BU GÖREVDEN GURUR DUYUYORUM

Yönetmene ilk olarak yaþýnýn çok genç olduðunu da belirterek yaptýðý bu iþ hakkýnda ne düþündüðünü soruyorum; O da yaptýðý iþten gurur duyduðunu söyleyip söze baþlýyor ve ekliyor: “Kailash’ýn yaptýklarýný diðer aktivistlere iletmek istedim. Bu görevden gurur duruyorum. Yaþýmýn bu iþle bir ilgisi olduðunu ya da bir ölçüt olduðunu düþünmüyorum.” Peki, genç yönetmen böyle bir belgesel yapmaya nasýl karar vermiþti? Kendisinden dinleyelim: “Prodüksiyon ortaðým 2014 yýlýnda Kailash ile ayný yýl Nobel Ödülü kazanan Pakistanlý aktivist Malala Yousafzai hakkýnda bir film yapýyordu. Sonra beni aradý ve dedi ki ‘Burada inanýlmaz bir adam var ve onunla tanýþman lazým.’ Bu sayede kendisiyle tanýþtým. Onu araþtýrdýðýmda inanamadým yaptýklarýna ve kendi kendime ‘Böyle dünyayý deðiþtiren bir adamý nasýl olur da duymadýk, görmedik’ dedim. Kendisinden çok etkilendim ve bu hikâyeyi iþlemeye karar verdim.” 

YIKICI DEÐÝL YAPICI OLMAK ÝÇÝN FÝLM YAPIYORUM

Bütün bu süreçte ve belgeselin sonucunda aile ve çevresinden nasýl dönüþler aldýðýný merak ediyorum yönetmenin. Kendisi þöyle yanýtlýyor: “Ailem ve çevrem daima bana destek oldular ve dikkatli olmamý söylediler. Ayrýca çocuk iþçileri kurtarmak için yaptýðýmýz baskýn günlerinde biz de dâhil herkes çok gergindi. Ailem ve çevrem bu süreçte e-posta yoluyla benden hep bilgi beklediler. Belgeselin sonucunu da çok sevdiler. Zaten filmin deðiþik aþamalarýnda test gösterimleri yapýyor, onlardan fikirlerini alýyordum. Filmin aþamalarýna, geliþimine doðrudan þahit oldular ve memnun oldular.” Kailash’ýn yaptýðý sadece ülkesi Hindistan için deðil, tüm dünya için çok önemli. Çok büyük ve çok özel bir sorumluluk. Ama bana kalýrsa yönetmen Derek Doneen, Kailash’ýn mücadelesini belgeselleþtirerek onun bu sorumluluðuna dâhil oluyor. Doneen ise bu konuda mütevazý davranmayý tercih ediyor: “Çok teþekkür ederim fakat asýl dikkati Kailash’a vermeliyiz. O gerçekten bir kahraman ve ben sadece onun mesajýný ilettim. O yýllarda kendi hayatýný riske attý ve herhangi bir korumasý da yoktu. Nobel’den sonra biraz güvenliði artýrýldý. Ama hayatýnýn büyük bir kýsmýný riske atarak çocuklarý kurtardý. Onu alkýþlamalýyýz.” Belgeselde kurtarýlan, kurtarýlma sonrasý psikolojik olarak iyileþme tedavisi alan bir çok çocuk var. Yönetmene çekim boyunca çocuklarla olan iletiþim sürecini soruyorum o da þöyle yanýt veriyor: “Bir Hint yapýmcýmýz ve sesçi dýþýnda kimse Hintçe bilmiyordu. Dolayýsýyla ‘Google Translate’ aracýlýðýyla çocuklarla iletiþim kurduk. Çocuklar sürekli konuþuyordu. Anlaþmak biraz zor oldu. Ayrýca ben yapýcý bir amaç için film yapýyorum. Ve genelde sevdiðim insanlarýn filmlerini yapýyorum. Onlarla vakit geçirdikçe iletiþim daha kolay bir hale geliyor.”

ÝNSAN TÝCARETÝ YAPAN BÝRÝYLE ARKADAÞ OLDUK

Belgeselin biçimsel formatýna ve teknik özelliklerine geldiðimizde ise, genel belgesel algýsý genellikle konuþan kafalardan oluþan, öðretici kaygýsý yüksek yapýmlardýr. Ama bu belgesel adeta kurmaca bir film gibi yansýyor izleyiciye. Merak ediyorum: Bu belgeselde kurgulanmýþ bölümler var mý? Belgeselde izlediðimiz hiçbir þeyin kurgu olmadýðýný söyleyerek söze baþlýyor Doneen ve ekliyor: “Biz bu belgeseli çekmeden önce konseptini kafamýzda oturtmuþtuk. Ama böyle belgesellere bir diyalog yazamazsýnýz ya da bir þey planlayamazsýnýz. Sadece çekime baþlamadan önce kafamdaki konseptlerin çekeceklerimle birbirine uyacaðý umuduyla yola çýktým.” O halde belgesel bir þans ve tesadüf silsilesinden oluþuyordu. Öyle ki çocuklarý kurtarma operasyonlarý dâhil her þey an be an izleyiciye aktarýlýyordu. “Kailash’ýn ekibi belgeselde izlediðimiz kaybolan çocuklardan birini bulmaya çalýþýrken süreci biliyorduk çünkü yanýmýzda Kailash vardý. Fakat sonunun ne olacaðýný bilmiyorduk. Belli adýmlarý biliyorduk fakat devamý ve sonucu hakkýnda bir fikrimiz yoktu ve bu çok heyecan verici bir durumdu. Çocuklarý kurtardýktan sonra bir de onlarýn bir iyileþme süreci vardý. Onu da ayrýca çektik. Burada da aþaðý yukarý ne yaþanacaðýný biliyorduk.” þeklinde konuþan genç yönetmen belgeselin asla kurgu barýndýrmadýðýna dikkat çekiyor. Peki, bütün bu süreçlerde tehlikeli anlar olmuþ muydu? Mutlaka olmuþtu. Kendisinden dinliyoruz: “Çok fazla sayýda gizli kamera kullandýk. Bütün tehlikeli anlar aslýnda izleyiciye gösteriliyor ve yansýyor. Ayrýca bu süreçte çocuklarý kurtarmak için insan ticareti yapan biriyle arkadaþ olmak zorunda kaldýk.”