Nevin BİLGİN/ANKARA (STAR) 24.11.2012 13:10 - Güncelleme:
AK Parti'den başkanlık sisteminde 'seçim yetkisi' yetkisi
AK Parti, TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na sunacağı 'Türk tipi başkanlık modeli' önerisini netleştirdi. Buna göre, bazı başkanlık modellerinde bulunan başkanın parlamentoyu fesih yetkisi Türkiye'de olmayacak. Ancak, hem başkan hem de parlamento kendilerini de kapsayacak şekilde erken seçim kararı alabilecek.
ABONE OL
Başkanlıkta 40 yaş şartı
Komisyon'un AK Partili üyelerinin AK Parti Genel Merkezi'nde yaptığı toplantıda, haftaya komisyona verilecek olan 'yürütme' önerisi üzerinde son çalışmalar yapıldı. Buna göre başkan, 40 yaşını aşmış üniversite mezunu kişiler arasından doğrudan halk tarafından seçilecek. Başkan, ABD'deki gibi, seçimler öncesinde başkan yardımcısı adayını da halka açıklayacak. Parlamento seçimleri ile başkanlık seçimi aynı anda ve 5 yıllığına yapılacak. Ancak 3 yılda bir Parlamento'nun yarısının yenilenmesi önerisi de tartışılıyor. Yürütme tek kişiden oluşacak. Başkan seçilip göreve başlayacak. Parlamentoda güvenoyu aranmayacak. Başkan, kabinesini parlamento içinden seçmeyecek. Milletvekili olanlar bakan olamayacak. Büyükelçiler de başkan tarafından atanacak.
Fesih ve azil yok seçim var
AK Parti'nin başkanlık sistemi önerisinde tek Meclis olması nedeniyle başkanın ABD'dekinden daha güçlü olacağı tezine karşı 'Türk tipi' bir mekanizma düşünüldü. Buna göre, Başkanlık ile Meclis arasında büyük çatlaklar oluşması, kanunların çıkarılamaz hale gelmesi, sistemin tıkanması üzerine başkanlar Meclis'in yenilenmesi için 'kendileri de yeniden seçime girmek kaydıyla' 'erken seçim' kararı alabilecek. Bu durumda başkanlık ve parlamento seçimleri aynı anda yenilenecek. Aynı yetki parlamentoda da olacak. Başkanın yetki ve sorumluluklarına aykırı davranması halinde Meclis de hem kendi üyeleri hem de başkan için erken seçim kararı alabilecek.
Böylece kaos durumlarında çözüm için tek başına başkana 'fesih', parlamentoya da 'azil' yetkisi verilmemiş olacak. Çözüm için sadece 'halka gitme' kapısı açık olacak. 12 Eylül darbesine gerekçe gösterilen Cumhurbaşkanlığı seçiminin yapılamaması ve 'immobilizasyon/hareketsizlik' durumuna karşı 'seçim' bir çözüm yolu olarak anayasaya girecek.
Başkana yargı denetimi
Başkanın yargılanmasında ABD modeli uygulanacak. Başkan, halen cumhurbaşkanında olduğu gibi sadece vatana ihanetle değil, göreviyle ilgili suçlar dışındaki diğer tüm suçlardan da yargılanabilecek. Başkan, parlamentoda verilecek bir önergeyle suçlanabilecek. Soruşturma komisyonu benzeri bir komisyon iddiaları inceleyecek ve haklı bulunursa yargılama Yüce Divan'da yapılacak. Ancak sistemin kötüye kullanılmasını önlemek amacıyla, bu işlemin her aşamasında Meclis'te güçlü bir çoğunluk aranacak. Böylece başkanın partisinin zayıf kaldığı bir parlamentoda, çoğunluk grubunun bu yolu başkanı çalışamaz hale getirme amacıyla kullanması engellenecek.
Genelkurmay Bakan'a bağlı
AK Parti'nin yürütme önerisinde asker-ordu ilişkileri yer almayacak. Bu bölümün ayrı bir düzenleme olarak ele alınması önerilecek. Öneride Genelkurmay Başkanlığı'nın "Kurmay Başkanı" olarak Milli Savunma Bakanlığı'na bağlanması da yer alacak. Kuvvet komutanlıkları da ayrı ayrı Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı olacak.
Komisyon'un AK Partili üyelerinin AK Parti Genel Merkezi'nde yaptığı toplantıda, haftaya komisyona verilecek olan 'yürütme' önerisi üzerinde son çalışmalar yapıldı. Buna göre başkan, 40 yaşını aşmış üniversite mezunu kişiler arasından doğrudan halk tarafından seçilecek. Başkan, ABD'deki gibi, seçimler öncesinde başkan yardımcısı adayını da halka açıklayacak. Parlamento seçimleri ile başkanlık seçimi aynı anda ve 5 yıllığına yapılacak. Ancak 3 yılda bir Parlamento'nun yarısının yenilenmesi önerisi de tartışılıyor. Yürütme tek kişiden oluşacak. Başkan seçilip göreve başlayacak. Parlamentoda güvenoyu aranmayacak. Başkan, kabinesini parlamento içinden seçmeyecek. Milletvekili olanlar bakan olamayacak. Büyükelçiler de başkan tarafından atanacak.
Fesih ve azil yok seçim var
AK Parti'nin başkanlık sistemi önerisinde tek Meclis olması nedeniyle başkanın ABD'dekinden daha güçlü olacağı tezine karşı 'Türk tipi' bir mekanizma düşünüldü. Buna göre, Başkanlık ile Meclis arasında büyük çatlaklar oluşması, kanunların çıkarılamaz hale gelmesi, sistemin tıkanması üzerine başkanlar Meclis'in yenilenmesi için 'kendileri de yeniden seçime girmek kaydıyla' 'erken seçim' kararı alabilecek. Bu durumda başkanlık ve parlamento seçimleri aynı anda yenilenecek. Aynı yetki parlamentoda da olacak. Başkanın yetki ve sorumluluklarına aykırı davranması halinde Meclis de hem kendi üyeleri hem de başkan için erken seçim kararı alabilecek.
Böylece kaos durumlarında çözüm için tek başına başkana 'fesih', parlamentoya da 'azil' yetkisi verilmemiş olacak. Çözüm için sadece 'halka gitme' kapısı açık olacak. 12 Eylül darbesine gerekçe gösterilen Cumhurbaşkanlığı seçiminin yapılamaması ve 'immobilizasyon/hareketsizlik' durumuna karşı 'seçim' bir çözüm yolu olarak anayasaya girecek.
Başkana yargı denetimi
Başkanın yargılanmasında ABD modeli uygulanacak. Başkan, halen cumhurbaşkanında olduğu gibi sadece vatana ihanetle değil, göreviyle ilgili suçlar dışındaki diğer tüm suçlardan da yargılanabilecek. Başkan, parlamentoda verilecek bir önergeyle suçlanabilecek. Soruşturma komisyonu benzeri bir komisyon iddiaları inceleyecek ve haklı bulunursa yargılama Yüce Divan'da yapılacak. Ancak sistemin kötüye kullanılmasını önlemek amacıyla, bu işlemin her aşamasında Meclis'te güçlü bir çoğunluk aranacak. Böylece başkanın partisinin zayıf kaldığı bir parlamentoda, çoğunluk grubunun bu yolu başkanı çalışamaz hale getirme amacıyla kullanması engellenecek.
Genelkurmay Bakan'a bağlı
AK Parti'nin yürütme önerisinde asker-ordu ilişkileri yer almayacak. Bu bölümün ayrı bir düzenleme olarak ele alınması önerilecek. Öneride Genelkurmay Başkanlığı'nın "Kurmay Başkanı" olarak Milli Savunma Bakanlığı'na bağlanması da yer alacak. Kuvvet komutanlıkları da ayrı ayrı Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı olacak.
