Bakan Fidan'ýn Çin ziyaretinin þifreleri... Gündem olan söz Baþkan Erdoðan'ýn Türkiye Yüzyýlý vizyonundan

TürkMedya Ankara Temsilcisi Melik Yiðitel, Dýþiþleri Bakaný Hakan Fidan'ýn Çin ziyaretinin þifrelerini yazdý.

Yiðitel'in Akþam Gazetesi'nde yayýnlanan analizi þöyle:

Dýþiþleri Bakaný Hakan Fidan'ýn Çin temaslarýna iliþkin dört önemli noktanýn ve 'dünyada herkese yetecek refah var' vurgusunun kaynaðýna dair tartýþmalarýn izini sürdüm.

Dýþiþleri Bakaný Hakan Fidan'ýn 3 günlük Çin temaslarýnýn Türkiye ve dünyada önemli yansýmalarý oldu. Ziyarete iliþkin üç önemli noktanýn altýný özellikle çizmek gerekiyor. Bir noktayý da açýklýða kavuþturmak yine ayný önemde.

Fidan'ýn Çinli mevkidaþý ile yaptýðý açýklamada öne çýkan üç noktaya dair notlarým þöyle:

ÝHRACAT VE YATIRIM ÝÇÝN SOMUT ÖNERÝLER

Ekonomi: Çin, Türkiye'nin en büyük 3. ticaret ortaðý. Ancak Çin lehine açýk fark var ve Türkiye bu açýðýn kapatýlmasýný istiyor. Fidan bunu vurgulamakla kalmadý, Çin'in karar alýcýlarýna 'somut öneriler' sundu.

Türkiye'den daha fazla tarým ve gýda ürünleri satýn alýnmasý.

Çinli þirketlerin Türkiye'ye daha fazla kalýcý yatýrým yapmasý. (Çin'in uluslararasý yatýrýmlarý 1,3 trilyon dolar, Türkiye'ye yatýrýmý ise sadece 5,1 milyar dolar.)

Çin'in Kuþak-Yol Projesi ile Orta Asya'yý Avrupa'ya baðlayan Türkiye'nin Hazar Geçiþli Doðu-Batý Koridoru Projesi'nin (Orta Koridor) uyumlaþtýrýlmasý için daha fazla çaba gösterilmesi.

Çin'den Türkiye'ye daha fazla turistik seyahatin teþvik edilmesi.

Türkiye ile -nükleer dahil- enerji konusunda iþbirliðini güçlendirmek.

DIÞ POLÝTÝKADA ORTAK GÖRÜÞLER ÇOK

Dýþ politika: Küresel konularda Türkiye'nin durduðu yer ve Çin ile örtüþen noktalar Pekin'de de net olarak biliniyor. Fidan da bunlarýn altýný çizdi. Özetlemek gerekirse;

Çin'in Gazze'de acil ateþkes çaðrýsý, Filistin'de baþkenti Doðu Kudüs olan ve 1967 sýnýrlarýna dayalý iki devletli çözüm politikasý Türkiye ile uyumlu ve ortak çalýþma alanlarýndan biri olarak görülüyor.

Ayný þekilde Ukrayna'da adil ve kalýcý bir barýþ konusunda da ortak anlayýþtan memnuniyet duyuluyor.

Türkiye, Tayvan dahil 'Tek Çin politikasý'na destek veriyor ve Asya-Pasifik'teki geliþmeleri yakýndan izliyor.

Türkiye, Batý'nýn Çin'e yönelik yaptýrým, ambargo ve adý konulmamýþ engellerine karþý 'açýk rekabeti' destekliyor.

UYGURLAR KONUSUNDA ÇÝN ADIM ATMALI

Doðu Türkistan: Fidan, Uygur Türkler konusuna, Çin'in egemenliði ve toprak bütünlüðüne, Türkiye'nin hiçbir zaman Çin'in içiþlerine karýþmak gibi bir niyetinin olmadýðýna vurgu yaparak girdi. Ardýndan, þu noktalara iþaret etti:

Uygur Türkleri ile etnik, dinî ve kültürel baðlara sahibiz ve bizim için önemli.

Kaþgar ve Urumçi, Çin'in kültürel zenginliðine katkýda bulunan iki kadim Türk Ýslam þehridir; tarihi dostluðumuzun ve komþuluðumuzun sembolleridir.

Bu baðlamda Uygur Türkleri, Çin ile Türk ve Ýslam dünyasý arasýnda bir köprüdür.

Uygur Türklerinin kültürel haklarýnýn korunmasý ve deðerlerini yaþamasý konusunda Türk ve Ýslam dünyasýnýn hassasiyetlerini biliyorsunuz.

Bu hassasiyetlerin giderilmesi ve nedenlerin tamamen ortadan kalkmasý herkes bakýmýndan büyük fayda saðlayacaktýr. Bu konudaki algýnýn deðiþmesi ancak Çin'in atacaðý adýmlarla mümkün olacaktýr.

ÇÝN VE UYGUR YETKÝLÝLERÝNE ÝLETTÝ

Fidan bu mesajlarý, sadece mevkidaþý Wang Yi ile basýn toplantýsýnda vermedi, ayný zamanda Çin'i yöneten Komünist Parti Politbüro Üyesi ve Siyasi ve Hukuki Ýþler Komisyonu Baþkaný Çen Vençing ve Devlet Baþkan Yardýmcýsý Han Zheng'le görüþmesinde; ayrýca Sincan Uygur Özerk Bölgesi Parti Sekreteri Ma Xingrui ve Vali Erkin Tuniyaz'ý ziyaretinde dile getirdi. Urumçi ve Kaþgar'daki temaslar, Sincan'daki durumu doðrudan gözlemlemek bakýmýndan çok faydalý oldu.

Diplomatik kaynaklardan aldýðým bilgiye göre, ziyaret her iki taraf için de baþarýlý geçti.

Bütün bu konularýn Çin-Türkiye ikili iliþkilerinin yaný sýra, ayný zamanda Avrupa'ya uzanan tüm bölge için, Ýslam dünyasý ve ABD için de ayný anda önemi var.

O yüzden uluslararasý alanda da yanký oluþturdu.

'HERKES ÝÇÝN ÖZGÜRLÜK HERKES ÝÇÝN REFAH'

Fidan'ýn "Dünyada herkese yetecek kadar refah var" sözü, özellikle Çin ve Batý medyasýnda "Devlet Baþkaný Xi Jinping'in sözünden alýntý" diye yorumlandý.

Fidan, bu ifadeyi, iki ülke liderlerinin ortaya koyduðu ikili iliþkiler ve küresel düzeydeki 'vizyon'a atýf yaptýktan sonra kullanýrken, Cumhurbaþkaný Erdoðan'ýn her platformda "Dünyanýn herkese yetecek kaynaklarýnýn adaletli þekilde daðýlýmýna ihtiyacý vardýr" sözlerine iþaret etti.

Erdoðan, ünlü "Dünya 5'ten büyüktür" sözünü dile getirdiði 24 Eylül 2014'teki BM Genel Kurulu konuþmasýnda, "Çocuklarýn öldürüldüðü bir dünyada, kimse barýþ ve refah içinde olamaz" demiþti. Erdoðan refah vurgusunu, sonraki yýllarda yaptýðý BM Genel Kurulu konuþmalarýnda da tekrarlamýþ, "Herkes için özgürlük, herkes için barýþ, herkes için refah, herkes için adalet, herkes için huzurlu ve güvenli bir gelecek" ifadelerini kullanmýþtý.

Erdoðan, 14 Mayýs 2017 Pekin'deki Kuþak ve Yol Forumu'ndaki konuþmasýnda da, siyasi ve ekonomik olarak uyumlu bir sistemin kurulmasý halinde, "refah temelli yeni bir dönemin baþlayacaðýný" vurgulamýþtý.

Erdoðan, 1 Kasým 2020'deki TBMM açýlýþ konuþmasýnda da, "Dünyanýn, herkese yetecek kaynaklarýnýn adaletli þekilde daðýlýmýna ihtiyacý vardýr. Bunlarý saðlayacak bir küresel yönetim düzeni kurmalýyýz" demiþti.

Erdoðan bu vizyonunu, 28 Ekim 2022'de açýkladýðý 'Türkiye Yüzyýlý' vizyonunu da, "Ülkemize, bölgemize ve ünyanýn her yerine demokrasi, kalkýnma, barýþ, refah götürecek bir devrimin adý" diye tanýmlamýþtý.

UYGUR TÜRKLERÝNDEN SEVGÝ DOLU KARÞILAMA

Bakan Fidan, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin baþkenti Urumçi'de Yanghang Camii'ni ve Uluslararasý Büyük Pazar'ý ziyaret etti. Uygur Türkleriyle sohbet eden Fidan daha sonra Kaþgar þehrinde Yusuf Has Hacib Türbesi ve Iydgah Camii'nde dua etti.

Fidan "Nihayet, bu iki kadim þehri de ziyaret ettim. Büyük âlim Yusuf Has Hâcib'in aziz ruhuna Fâtiha okudum" dedi.