Çöküþün eþiðindeler! Bölgede gerilimi týrmandýracak petrol hamlesi
Lübnan'da dikkatler Ýran'dan geleceði belirtilen akaryakýt yüklü gemiye yoðunlaþýrken uzmanlar Hizbullah'ýn bu giriþiminin, krizlerin gölgesindeki ülkenin kaldýramayacaðý bazý siyasi sonuçlarý da beraberinde getirebileceðini ifade ediyor. Uzmanlar, Lübnan'ý söz konusu gemi yüzünden eksen çatýþmasýna dahil etmenin gerçekçi olmadýðýný söylüyor. Lübnan'daki siyasi güçlerin aslýnda bölgedeki eksenlerin birer parçasý olduðuna iþaret eden Atrisi, 'Bu güçlerden bir kýsmý Suudi Arabistan-ABD ekseninin diðeri ise Ýran eksenin bir parçasý. Bu nedenle meselelerde yaþanan bölünme, yeni bir durum deðil.' dedi.
Son 30 yýlýn en büyük ekonomik krizinin yaþandýðý Lübnan'da günlük tüketilen 12 milyon litre civarýndaki akaryakýt, ihtiyaç listesinin baþýnda yer alýyor.
Devlet daha önce akaryakýtý Merkez Bankasý üzerinden sübvanse ederken Merkez Bankasýndan yapýlan yazýlý açýklamada, 12 Aðustos itibarýyla akaryakýta saðlanacak döviz kredilerinin resmi kur yerine piyasadaki serbest kur (karaborsa) üzerinden hesaplanacaðý ve böylelikle akaryakýt sübvansiyonunun kaldýrýlacaðý belirtildi.
Ülkede yaþanan akaryakýt krizinin gölgesinde 19 Aðustos'ta Hizbullah lideri Hasan Nasrallah, Ýran'dan Lübnan'a gelecek akaryakýt yüklü ilk geminin birkaç saat içinde yola çýkmak üzere tüm iþlemlerini tamamladýðýný açýkladý.
Nasrallah, "Lübnan'a karþý ekonomik savaþ dayatanlarýn Hizbullah'ý bu kararý almaya mecbur býraktýðýný" öne sürdü.
Bazý siyasi güçler Ýran'dan petrol ithal etmekle Lübnan'ýn ABD yaptýrýmlarýna maruz kalabileceði gerekçesiyle bu adýma tepki gösterdi.
Müstakbel Hareketi Genel Baþkaný Saad el-Hariri, Ýran destek gemilerinin Lübnanlýlar için risk taþýyacaðýný ifade ederek Tahran'ý bu yolla Lübnan'da hükümetin kurulmasýný engellemekle suçladý.
Lübnan Güçleri Partisi Genel Baþkaný Semir Caca da Hizbullah'ýn yaptýðýnýn uluslararasý düzeyde yasa dýþý bir eylem olduðuna ve Lübnan'ý gerçek bir felakete maruz býraktýðýna dikkat çekerek, stratejik askeri ve güvenlik kararý elinde bulunduran Hizbullah'ýn ekonomik kararlara da el koymasýna iliþkin endiþesini ifade etti.
Hizbullah'ýn siyasi müttefiki Cumhurbaþkaný Miþel Avn veya partisi Hristiyan Özgür Yurtsever Hareketinden ise konuya iliþkin herhangi bir açýklama gelmedi.
Bazý uzmanlar, geminin Süveyþ Kanalý'nda gelmesi halinde Lübnan'a 8 ila 12 günde ulaþacaðýný, Ümit Burnu'ndan Cebelitarýk Boðazý'ný kullanýrsa bu sürenin 40 güne kadar uzayacaðýný tahmin ediyor.
- BÖLGESEL GÜÇ MÜCADELESÝ
Uluslararasý iliþkiler uzmaný Talal Atrisi, AA muhabirine yaptýðý açýklamada, Lübnan halkýnýn yaþam için en basit gereksinimlerin arayýþýnda olduðu bir dönemde söz konusu gemi yüzünden ülkeyi eksen çatýþmasýna dahil etmenin gerçekçi olmadýðýný söyledi.
Lübnan'daki siyasi güçlerin aslýnda bölgedeki eksenlerin birer parçasý olduðuna iþaret eden Atrisi, "Bu güçlerden bir kýsmý Suudi Arabistan-ABD ekseninin diðeri ise Ýran eksenin bir parçasý. Bu nedenle meselelerde yaþanan bölünme, yeni bir durum deðil." dedi.
Atrisi, bu baðlamda deðerlendirildiðinde Ýran'dan gelecek akaryakýt yardýmýna iliþkin yapýlan uyarýlarýn gerçekçi olmadýðýný savundu.
Atrisi ayrýca, Lübnan'da gemi nedeniyle þirketlere ya da þahýslara uygulanacak herhangi bir ABD yaptýrýmýnýn Lübnanlýlarýn halihazýrda yaþadýðý sýkýntýlardan daha zor olmayacaðý deðerlendirmesinde bulundu.
- ÇEKÝÞME ARENASI LÜBNAN
Yazar ve siyasi analist Münir Rabih ise Hizbullah'ýn açýklamasýndan birkaç saat sonra ABD'nin Beyrut Büyükelçisi Dorothy Shea'nin gerçekleþtirdiði telefon görüþmesinde Washington yönetiminin, Ürdün'den Lübnan'a elektrik getirilmesi konusunda Beyrut yönetimine yardým etmeye ve Mýsýr gazýnýn Lübnan'a Ürdün ve Suriye üzerinden naklinin kolaylaþtýrýlmasýna karar verdiðini Cumhurbaþkaný Miþel Avn'a iletmesini anýmsattý.
Rabih, Washington'un Mýsýr gazýnýn Lübnan'a geliþini kolaylaþtýrma adýmýnýn Ýran hamlesine karþýlýk atýlmadýðý görüþünü ifade etti.
Lübnan'a ulaþacak Mýsýr gazýnýn, boru hatlarýnýn ortak olmasý nedeniyle doðrudan Ýsrail gazýyla baðlantýlý olduðuna iþaret eden Rabih, "ABD, Mýsýr gazýnýn Lübnan'a ulaþma olasýlýðýný açýklamadan önce Hizbullah ve Ýran'ýn adýmlarýný atmasýný bekledi. Bu durum Lübnan'ý Ýsrail ve Ýran arasýnda bir çatýþmaya sürükleyecektir." dedi.
Rabih, bu baðlamda "Þam, bu konuyu kabul edip Ýsrail'le dolaylý þekilde normalleþme sürecine girecek mi girmeyecek mi?" sorusunu gündeme getirdi.
Siyasi analist, tüm bunlarýn bölgesel ve uluslararasý uzlaþmaya varýlmasýný bekler þekilde Lübnan'ý Washington ve Tahran arasýnda bir rekabet arenasýna dönüþtürmek anlamýna geldiðini aktardý.
Münir Rabih ayrýca Ýran gemisinin Lübnan'a geliþinin ülkede hükümetin kurulma sürecine doðrudan bir etkisi olmasa da hükümeti kurmakla görevlendirilen Necib Mikati'nin Amerikalýlar ve Fransýzlarla iliþkisini etkileyebileceðini dile getirdi.
Lübnanlý uzman, "Ýran gemisi, Washington'un desteðini varsayan Mikati'nin görevini aðýrlaþtýrabilir. Bu geliþmeler, Mikati'yi (Hizbullah'ýn müttefiki) Cumhurbaþkaný Avn'ýn yararýna tavizler vermesi konusunda tereddütte býrakabilir." ifadelerini kullandý.
- ABD YAPTIRIMLARI
Uluslararasý hukuk uzmaný Paul Morcos ise "ABD Hazine Bakanlýðýndan özel bir muafiyet almadan Ýran'dan yakýt ithal etmek ülkeyi bireylere ya da kurumlara yönelik bazý yaptýrým riskine sokabilir." deðerlendirmesinde bulundu.
Morcos, ABD yönetiminin 2018'den bu yana Ýran petrol þirketleriyle satýn alma, edinme, satma, nakil veya pazarlama amacýyla anlaþma yapan herkese yaptýrým uyguladýðýna dikkati çekti.
