Somali Savunma Bakaný Abdulkadir Muhammed Nur, Türkiye-Somali iliþkilerinin durumunu ve geleceðini AA Analiz için kaleme aldý.
Somali ile köklü tarihsel baðlara sahip olan Türkiye, karþýlýklý güven, dostluk ve kazan-kazan anlayýþý üzerine kurduðu ikili iliþkiler sayesinde Somalililerin gönlünde vazgeçilmez bir yer edindi. Dünyanýn dört bir yanýndaki milyonlarca Somalili, Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan'ýn liderliðindeki Türkiye'nin Somali'ye verdiði bu koþulsuz desteðe minnettarlýklarýný her vesileyle dile getiriyor. Bu minnettarlýðýn bir yansýmasý olarak Somalililer, Türkiye'deki her türlü politik, ekonomik ve sosyal geliþmeyi yakýndan takip ediyor. Bu nedenle de kendi kaderlerini Türkiye'nin kaderinden ayrý görmeyen Somali halký, Türkiye'deki seçimin sonuçlarýný heyecanla bekliyor.
1960 yýlýnda baðýmsýzlýðýný ilan eden Somali, 1969'a kadar Afrika'da demokrasi, istikrar ve kalkýnmanýn sembolü olarak parladý. Ancak 1969 yýlýnda gerçekleþen darbe sonrasý Somalililerin demokratik haklarý ellerinden alýndý. 1991 yýlýnda baþlayan iç savaþla birlikte Thomas Hobbes'un "Herkesin herkese karþý savaþý" olarak tanýmladýðý süreç baþladý. Hem iç savaþ hem de dýþ müdahaleler nedeniyle Somali devleti çöktü ve halkýna temel hizmetleri sunamamaya baþladý. Bu süreçte savaþ aðalarý yabancý güçlerden aldýklarý desteklerle Somali'de kurduklarý paylaþým masalarýnda ülkeyi ve ülkenin kaynaklarýný kendi aralarýnda bölüþme derdine düþtü. 20 yýlý aþkýn süredir devam eden yýkýcý iç savaþ yetmezmiþ gibi Somali, ilerleyen yýllarda bir de kanlý Eþ-Þebab terörüyle karþý karþýya geldi. Bu süreçler sonucunda bazý Somalili aktörlerin medet umduklarý Batýlý devletler bir "bataklýk" olarak gördükleri Somali'yi kendi kaderine terk etti. Bir zamanlar Doðu Afrika'nýn parlayan yýldýzý olan Somali, kuþ uçmaz kervan geçmez bir ülke ve umutsuzluk sembolü haline geldi.
- SOMALÝ'DE ÝHYA VE ÝNÞANIN SEMBOLÜ: TÜRKÝYE
Türkiye bölge dýþý bir aktör olmasýna raðmen genelde Afrika'da, özelde ise Doðu Afrika'da inþa edici bir rol oynayabileceðini Somali'de izlediði politikayla bizzat gösterdi. 2011'de baþlayan ve bugüne gelen süreçle birlikte Türkiye, Somali için "yeri doldurulamaz bir partner" haline geldi. Öyle ki Erdoðan, seyahat sonrasýnda da verdiði sözlerin arkasýnda olduðunu geçen 12 yýllýk sürede icraatlarýyla gösterdi. Somali'de yaþanan dramý bitirmek ve Somali devletinin yeniden ihya ve inþasýna katký sunmak Türkiye'nin bütün kurumlarýnýn dahil olduðu bir süreç haline geldi.
Türkiye, TÝKA ve Kýzýlay baþta olmak üzere birçok kurumuyla bölgede insani yardým süreçlerini baþlattý. Baþka devletlerin güvenlik problemlerini bahane ederek elçilik hizmetlerini üçüncü ülkeler üzerinden verdikleri bir dönemde Türkiye en büyük elçiliðini Mogadiþu'da inþa etti. Türk devleti, Somali devletinin geleceðinin garantörü olacak on binlerce Somalili öðrenciyi eðitmek üzere Türkiye'ye davet etti. Devlet inþasýný baþlatacak ve devam ettirecek farklý alanlarda binlerce Somalili memura eðitim verdi. Baþta Recep Tayyip Erdoðan Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi olmak üzere kurduðu hastanelerle ülkede yýkýlan saðlýk sistemini yeniden ayaða kaldýrdý. Zengin topraklara sahip Somali'yi tarýmsal olarak kalkýndýrmak ve kendine yeter hale getirmek için modern tarým okullarý kurdu. Yüzbinlerce kilometre yola, tünellere, köprülere, tren yollarýna ve devasa havalimanlarýna sahip olduklarý için bir Türk vatandaþýna basit gelebilecek olsa da Türkiye, Somali'de analarý oðullarýna, babalarý kýzlarýna kavuþturan yollar inþa etti. Mogadiþu havalimanýnýn inþasý ve Türk Hava Yollarý (THY) uçuþlarý ile birlikte Somali'yi dünyaya baðladý. Somalililer kendi problemlerini daha güvenli ve demokratik bir ortamda tartýþabilsinler diye ilk Somali senato binasýný hizmete açtý. Somali sorunlarýna Somalili çözümler üretmek için dünyanýn dört bir yanýndan Somalililerin davet edildiði birçok forum düzenledi. Kardeþi kardeþe küstüren nifak tohumlarýyla mücadele için arabuluculuk giriþimlerinde bulundu. Hepsinden öte Somalili askerlerin eðitimlerinin gerçekleþtirildiði TURKSOM Askeri Eðitim Üssü'nü kurdu. Somali Türk Görev Kuvveti Komutanlýðý bünyesindeki Askeri Okul Komutanlýðý, Somali'deki subay ve astsubay ihtiyacýnýn karþýlanmasýna yönelik önemli rol üstlendi. Türk Silahlý Kuvvetleri Somali halkýnýn "Kartal" (Gorgor) diye gururla adlandýrdýðý binlerce Somalili komandoyu Türk komandolarýnýn yuvasý Isparta'da eðitti, donattý ve onlara vatan aþký ile örülmüþ bir ruh verdi.
Bugün Somali Cumhurbaþkaný Hasan Þeyh Mahmud liderliðinde teröre karþý verilen kararlý mücadelenin bel kemiðini bu askerler oluþturuyor. Eþ-Þebab'a karþý verilen mücadelenin en ön saflarýnda yer alan bu askerler sayesinde Somali her geçen gün daha güvenli bir hale geliyor. Somali halkýnýn Gorgor olarak adlandýrdýðý komandolar, Somali'nin güvenliði için amansýz bir mücadele veriyor. Son 8 ayda Eþ-Þebab'a indirilen darbelerin, kazanýlan zaferlerin her bir anýnda bu askerlerin emeði ve kararlýlýðý bulunuyor. Türkiye'nin yetiþtirdiði bu askerler kalkýnmýþ ve müreffeh Somali'nin kurulmasý için bundan önce olduðu gibi bundan sonra da çaba harcayacaktýr.
- TÜRKÝYE'NÝN ÇABALARI DÜNYA BARIÞINA DA KATKI SUNDU
Türkiye bu çabalarýyla sadece Somali'de ve Doðu Afrika'da barýþa katký sunmanýn ötesine geçerek çok yönlü, giriþimci ve insani diplomasisi; caydýrýcý askeri gücü; askeri yeteneklerini dost ve müttefik ülkelere aktarmasý ile dünya barýþýna katký sundu. Türkiye birçok Afrika ülkesinin sorununa çözüm için Birleþmiþ Milletler (BM) þemsiyesi altýnda, taraflar arasýnda diyalog yoluyla adil, kalýcý ve karþýlýklý kabul edilebilecek bir siyasi çözüm bulunmasý için çaba sarf etti. Son olarak Erdoðan vizyon, cesaret ve irade göstererek Tahýl Koridoru Anlaþmasý'na önemli katký verdi. Bu katký ile dünya gýda güvenliðinin saðlanmasýnda hayati bir rol oynadý.
Öte yandan, Türkiye, dünyanýn en büyük ve en önemli demokratik güçlerinden birisidir. Yüksek katýlýmlý Türk demokrasisi, bugün bütün Müslüman ülkeler açýsýndan parlayan bir yýldýz konumundadýr. Erdoðan'ýn liderliðindeki Türkiye'nin Müslüman ülkeler arasýndaki örnek rolü, Somali'de de yakýndan takip ediliyor. Bu nedenle Somali halký kaderini Türk halkýndan ayrý görmüyor ve Türkiye'de yaþanan bütün politik, ekonomik ve sosyal süreçleri yakýndan takip ediyor. Somali halkýnýn en zor gününde yanýnda olan, kurumlarýnýn yeniden ihyasýnda hayati role sahip güçlü Türkiye, önümüzdeki süreçte de hem kendi bölgesinde hem de dünya siyasetinde aktif rol oynamaya devam edecektir.
Somali bundan önce olduðu gibi bundan sonra da dost ve kardeþ Türkiye ile baþta önceliði olan teröre karþý mücadele olmak üzere birçok konuda iþbirliðine devam etmeyi arzuluyor ve Türkiye'den bu noktada destek bekliyor. Sadece Somali deðil yeryüzündeki bütün mazlum coðrafyalar Türkiye'nin bu desteðinin devamlýlýðýna ihtiyaç duyuyor.
[Abdulkadir Muhammed Nur, Somali Savunma Bakaný]* Makalelerdeki fikirler yazarýna aittir ve Anadolu Ajansýnýn editöryal politikasýný yansýtmayabilir.