''Irak ile yeni dönemde angajman ve diyalog kanallarýmýzý artýrýyoruz''

Baðdat'taki yeni görevine baþlayan Büyükelçi Ýnan Anadolu Ajansýna (AA) Türkiye ve Irak iliþkilerindeki yeni dönemi, Ankara-Erbil, Ankara-Necef hattý ve Irak'taki Türkmenlerle ilgili deðerlendirmelerde bulundu.

Irak'ýn 40 yýldan fazla bir süredir iþgal, savaþ, iç savaþ ve zalim terör örgütlerinin þiddetinden çekmiþ bir ülke olduðunu dile getiren Ýnan, terörden muzdarip bir komþu ülke olarak Türkiye'nin Irak'ý çok iyi anladýðýný ve Irak halkýnýn da hiçbir insanýn hak etmeyeceði ve insanlýk onuruyla asla baðdaþmayacak olumsuzluklar yaþamýþ bir dost, komþu ve akraba halk olduðunu söyledi.

- "IRAK'TA SON DÖNEMDE ORTAYA ÇIKAN OLUMLU GELÝÞMELER VAR"

Irak'ýn devlet mekanizmasýnýn güçlenerek belirli bir noktaya gelmekte olduðunu ifade eden Büyükelçi Ýnan, þu deðerlendirmelerde bulundu:

"2019'daki Tiþrin (Ekim) halk olaylarý önemli bir dönüm noktasý. Buradan sonra Irak siyasetinin Irak halkýnýn somut taleplerine hýzlý ve anlamlý karþýlýklar verebildiðini görmeye baþladýk ve bunu da takdir ediyoruz. Irak'ta son dönemde ortaya çýkan olumlu geliþmeler var. Irak hýzlý þekilde somut adýmlar atarak hem dýþ politikada hem de içeride devlet mekanizmasýný güçlendiren bir görünüm arzediyor. Ýçeride zaten devam eden çok ciddi bir kalkýnma hamlesi var, her taraf inþaat halinde. Bunlar da Irak halkýnýn istekleri temelinde oluyor ve bu da kýymetlidir. Irak, dýþ politikada da bölgedeki eski aðýrlýðýný da tekrar kazanmaya matuf olumlu adýmlar atýyor.

Irak, Kuveyt ile geçmiþte yaþadýðý bazý sýkýntýlarý aþmaya yönelik angaje bir tutum içerisinde ve Ýran ile Suudi Arabistan iliþkilerinde önemli rol oynadý. Baðdat'ta Arap Ligi Zirveleri yapýlacak ve Irak Arap Ligi'ne de aktif katýlým saðlýyor. Irak, Ýslam Ýþbirliði Teþkilatý toplantýlarýnda özellikle Gazze'deki olaylar çerçevesinde daha faal görüntü veriyor. Iraklýlar, hesap verebilen bir sistem, daha dengeli bir dýþ politika, kamu hizmetlerinde daha ileri adýmlar istiyor ve Irak halký bu ülkenin zenginliklerinin kendi hayatlarýna yansýmasýný bekliyorlar. Irak'taki düzelme ve geliþmeyi takdir ediyor ve destekliyoruz."

Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan'ýn 22 Nisan'da Irak'a gerçekleþtirdiði ziyarete de deðinen Ýnan, bu ziyaretin Türkiye'nin Irak'a yaklaþýmýný en açýk þekilde ortaya koyduðunu belirtti.

Türk Büyükelçi Ýnan, "Türkiye, Irak'ýn hýzlý þekilde attýðý normalleþme adýmlarýný destekliyor" diyerek, sözlerini þöyle sürdürdü:

"Irak ile baðlarýmýzý güçlendirerek, iþbirliði alanlarýnda diyaloðu artýrmak ve diyalog kanallarýný çeþitlendirmek istiyoruz. Liderler düzeyindeki temaslar çok önemli. Liderler dýþýnda daha alt ve teknik düzeyde de Irak'ta güçlenmekte olan devlet mekanizmalarýný desteklemeye devam etmek istiyoruz."

Irak'ta seçimlerin düzenli olarak yapýlýp demokrasinin geliþmekte olduðunu aktaran Ýnan, Irak Baþbakaný Muhammed Þiya es-Sudani'nin ve Irak siyasetinin ülkesini kalkýndýrmak için büyük gayret sarfettiðini söyledi.

Büyükelçi Ýnan, "Türkiye Cumhuriyeti, Irak'ta, saðlýklý þekilde ilerlemekte olan demokratik sürecin devamýný her zaman arzu etmekte ve desteklemektedir. Biz, Irak halkýnýn takdiri çerçevesinde tüm siyasi liderlerle çalýþmaya hazýrýz. Sayýn Baþbakan Sudani ile çok olumlu bir çalýþma iliþkimiz var. Sayýn Baþbakan, ülkesinin ve milletinin hayrý için çaba sarfeden bir lider. Demokratik süreçte Irak halkýnýn takdirine elbette her zaman saygý duyarýz."

- "TÜRK BÜYÜKELÇÝSÝNÝ GÖRÜNCE ÇOK SICAK VE SAMÝMÝYETLE KARÞILIYORLAR"

Mesleki kariyerinin büyük bölümünün Irak ile iliþkiler konusunu kapsadýðýný ifade eden Ýnan, "Ben, sokakta dolaþmaktan zevk alan bir insaným. Bu coðrafyanýn sokaklarýnýn da gayet renkli ve zengin olduðunu düþünüyorum. Gelir gelmez Baðdat'ta neler var bakmaya baþladým ve özel olarak gittiðim ilk yerlerden birisi ünlü Iraklý Þair Mutenebbi'nin adýnýn verildiði cadde oldu. Restorasyonu yapýlan ve Osmanlý Kýþlasý'nýn da içinde bulunduðu bölgede, Baðdat'ýn zamanýnda aðýr bir terör saldýrýsýna maruz kalan Þahbender Kahvehanesi'ni de ziyaret ettim. Ýnsanlar Türk Büyükelçisini görünce çok sýcak ve samimiyetle karþýlýyorlar." diye konuþtu.

Ýmam Azam ve Þeyh Abdulkadir Geylani Külliyelerini de ziyaret ettiðini dile getiren Büyükelçi Ýnan, "Muharrem ayý vesilesiyle Necef ve Kerbela'yý ziyaret ettim ve buradaki sivil toplumla da bir araya geldim. Baðdat'ta da mümkün mertebe sivil toplum temsilcileri ve düþünce kuruluþlarýyla bir araya gelmek istiyorum. Irak'ta halkla temaslar hususunun da giderek artan þekilde önem taþýdýðýný düþünüyorum." dedi.

- ANKARA-NECEF HATTI

Büyükelçi Ýnan, Baðdat dýþýnda ilk ziyaretini Necef ve Kerbela kentlerine yaptýðýný, Necef ve Kerbela Valileri, kentteki ticaret ve sanayi odalarý baþkanlarý, Türkiye ile iþ yapan ve yapmak isteyen iþ insanlarý ve Türkiye'den yatýrým bekleyen çevrelerle bir araya geldiðini söyledi.

Necef'teki Hazreti Ali Külliyesi ve Kufe Camisi ile Kerbela'da Hz. Hüseyin ve Hz. Abbas'ýn türbelerinin bulunduðu külliyeleri ziyaret ettiðini ve orada yetkililerle de görüþtüðünü ifade eden Ýnan, Necef'te Þii dini mercilerden Büyük Ayetullah Ýshak Feyyad, Büyük Ayetullah Beþir Necefi ve Ayetullah Riyad Hekim ile de bir araya geldiðini aktardý.

Türkiye'nin Baðdat Büyükelçisi Ýnan, Necef-Kerbela yolu üzerindeki Haydariye ilçesinde terör örgütü DEAÞ'tan kaçan Musul ve Telaferli Türkmenlerle de görüþüp sýkýntýlarýný dinlediðini, oradaki Türkmenlerin sýkýntýlarýný yerel yönetimler nezdinde dile getirdiðini sözlerine ekledi.

"Necef ve Kerbela açýsýndan Türkiye ile iliþkiler stratejik önemde görülüyor." diyen Ýnan, sözlerine þöyle devam etti:

"Burada ülkemizle iliþkilere yönelik Ýslami bir bakýþ açýsý var. Ayný dinin mensubu olmamýz çerçevesinde yaklaþýyorlar. Ýliþkilerimizin tarihi boyutu olduðunu her görüþmede dile getiriyorlar ve bunun bir kardeþlik ve akrabalýk hukuku yarattýðýný belirtiyorlar. Ýþ çevrelerinin daha çok yatýrým beklentisi var. Daha çok Türk iþ insaný olmasý gerektiðini söylüyorlar. Yatýrýmlarýn teþviki ve korunmasý anlaþmasý Cumhurbaþkanýmýzýn ziyaretleri sýrasýnda imzalandý.Türk iþ insanlarý da yatýrýmlarýnýn güvence altýnda olacaðýný bilmek istiyor. Su konusunda beklentiler var. Bunu hem Ayetullahlar hem de ziyaret ettiðim Külliyelerin yetkililerinden duyduk. Cumhurbaþkanýmýzýn bu konudaki net yaklaþýmý bizim vizyonumuzu ortaya koyuyor. Sayýn Cumhurbaþkanýmýz bu konuda 'su meselesine biz Ýslami ve insani þekilde yaklaþýyoruz' demiþtir. Komþumuzun su nedeniyle rahatsýz olmasýný elbette istemeyiz. Ama burada su kullanýmý da önemli ve suyun israf edilmemesi gerekiyor. Su azalýyor, su kaynaklarý tükeniyor ve insan nüfusu artýyor. Bu süreç böyle devam edecek. Sayýn Cumhurbaþkanýmýzýn ziyaretleri sýrasýnda imzalanan su anlaþmasý önemli bir anlaþmadýr. Bu anlaþmayla Türk þirketlerinin Irak'a gelmesiyle beraber Türkiye ve Irak, Irak'ýn su alt yapýsýný beraber inþa edecek."

- PKK TERÖR ÖRGÜTÜYLE KARARLI MÜCADELE SÜRECEK

Büyükelçi Ýnan, Türkiye ile Irak arasýnda PKK'yla mücadeleye iliþkin önemli bir yol katedildiðini ve Dýþiþleri Bakaný Hakan Fidan'ýn Aðustos 2023 tarihinde Irak'ý ziyaretleri sonrasýnda Irak ile Türkiye arasýnda PKK'yla mücadele baðlamýnda Yüksek Düzeyli Güvenlik Mekanizmasý'nýn faal hale getirildiðini hatýrlattý.

Bu çerçevede Aralýk 2023 tarihinde Ankara'da gerçekleþtirilen toplantýda PKK'nýn "ortak tehdit" olarak belirlediðini, Mart 2024 tarihindeki toplantýda ise "yasaklý örgüt" olarak kabul edildiðini hatýrlatan Ýnan, son olarak Baþbakan Sudani'nin, tüm devlet kurumlarýna PKK'ya "yasaklý örgüt" atfýnda bulunma talimatý verdiðini, bu adýmlarýn takdire þayan ve memnuniyet verici geliþmeler olduðunu dile getirdi.

Ýnan ayrýca, Türk Silahlý Kuvvetlerinin (TSK) Irak'ýn kuzeyinde devam eden askeri operasyonlarýnýn Irak'ýn toprak bütünlüðüne tam saygý çerçevesinde yürütüldüðünü ve Türkiye'nin ve Irak'ýn ulusal güvenliðini tehdit eden PKK terör örgütünün tasfiye edilmesi amacýný taþýdýðýný dile getirdi.

- "IRAK ÝLE YENÝ DÖNEMDE ANGAJMAN VE DÝYALOG KANALLARIMIZI ARTIRIYORUZ"

Ýnan, Türkiye'nin terörle mücadelesindeki haklý gerekçelerini ve 40 yýldýr terör örgütü PKK'dan neler çektiðini Necef'teki Þii dini çevrelere de açýkça anlattýklarýný kaydederek, PKK terör örgütünün Irak'ta en son 3 çarþýyý yaktýðýný anýmsattýklarýný söyledi.

Necef'in Irak siyasetindeki yerinin de önemli olduðuna iþaret eden Ýnan, Necef ve Kerbela'nýn Ýslam dünyasý için önemli merkezler olduðunu anlattý.

Büyükelçi Ýnan, "Irak ile yeni dönemde her konuda angajman ve diyalog kanallarýmýzý çeþitlendiriyoruz. Kurumsal bir çerçeve içerisinde Irak makamlarýyla görüþerek, anlaþarak ilerlemek istiyoruz. Necef ve Kerbela'nýn Baðdat'taki etkisi ve yansýmasýný Necef ve Kerbela'daki temaslarýmýz sayesinde daha iyi anladýðýmý ve öðrendiðimi düþünüyorum." diye konuþtu.

- KERKÜK VE TÜRKMENLERÝN DURUMU

Irak'taki Türkmenlerin durumunu yakýndan takip ettiklerini ifade eden Büyükelçi Ýnan, "Türkmenler Irak'ýn kurucu ve asli unsurudur. Bunun her þeyden önce kayda geçirilmesi gerekiyor." ifadesini kullandý.

Türkmenlerin her zaman Irak'ýn sadýk vatandaþlarý olduklarýný vurgulayan Ýnan, þöyle devam etti:

"Buna raðmen eziyet çekmiþler, zulüm ve katliamlara uðramýþlardýr. Suçlanmýþlar, bazen de günah keçisi ilan edilmiþlerdir. Aidiyetinin ihtilaflý olduðu iddia edilen coðrafya büyük bir oranda Türkmenlerin kendileri tarafýndan "Türkmeneli" olarak adlandýrýlan coðrafyayla örtüþmektedir. Dolayýsýyla aidiyetinin ihtilaflý olduðunu þahsen düþünmüyorum ve kime ait olduðunun belli olduðunu düþünüyorum. Kerkük'ü çok konuþuyoruz. Kerkük Türkiye'de de çok konuþuluyor. Türkmenlerin sayýsal olarak en fazla olduðu yerlerden birisi Kerkük. Ama Türkmenler sadece Kerkük'te deðil. Musul, Tuzhurmatu, Tazehurmatu, Dakuk, Kifri ve Erbil'de de çok canlý bir Türkmen toplumu var. Türkmen toplumu, Irak siyasetinde hakkýyla temsil edilmiyor. Türkmenler, Irak'ýn bir parçasýdýr ve bu meselenin daha çok Irak tarafýndan konuþulmasý gerekiyor, ancak ayný dili konuþtuðumuz bir topluluktan bahsediyoruz ve elbette Türkmenlerin durumunu yakýndan takip ediyoruz."

- "TÜRKMENLERÝN KERKÜK'TE HAKKININ ZAYÝÝ OLMAMASI, SÝYASÝ PAZARLIKLARA ALET EDÝLMEMESÝ GEREKÝYOR"

Ýnan, Kerkük yerel seçimleri sonrasý vilayette yerel yönetimin üst düzey makamlarýnýn henüz belirlenemediðine iþaret ederek, Kerkük'teki tüm topluluklarýn vilayet yönetiminde adil temsil edilmesi gerektiðini söyledi.

Büyükelçi Ýnan, "Türkmenlerin Kerkük'te hakkýnýn zayii olmasýný veya kýsýr siyasi çekiþmelere veya müzakerelere alet edilmesini istemeyiz. Kerkük'te her kesimin adil temsil edildiði bir sistemi arzu ederiz. Kerkük'teki Türkmen nüfusu büyüktür ve Kerkük'ün tarihindeki Türkmen etkisi de büyüktür. Türkmenler, Kerkük'te adil þekilde temsil edilmeyi hakediyor."

Kalkýnma Yolu Projesiyle ilgili de konuþan Ýnan, projenin bir Irak projesi olduðunu belirterek, bu konuda hýzlý ilerleme kaydedilmesinin arzu edildiðini belirtti.

Ýnan, "Sayýn Cumhurbaþkanýmýzýn ziyaretiyle dörtlü anlaþma imzalandý. Fav Limaný'ndaki projenin hýzlý ilerlediðini müþahede ediyoruz, bununla birlikte Kalkýnma Yolu Projesi'nin genel itibariyle hýzlanmasý gereðini düþünüyoruz. Çok güzel bir iþ birliði içerisinde ilerliyoruz." þeklinde konuþtu.

- ANKARA-KBY ÝLÝÞKÝLERÝ VE MUSUL, KERKÜK ZÝYARET ARZUSU

Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan'ýn Irak ziyaretinde Erbil'i de ziyaret ettiðini hatýrlatan Büyükelçi Ýnan, Erbil ile iliþkilerin seyrini þöyle deðerlendirdi:

"Ülkemizin Irak ile olan sýnýrýnýn büyük bölümünde IKBY ile komþuyuz. Tek sýnýr kapýmýz var, o da bölgesel yönetimin idari sýnýrlarý içinde. Biz bu iliþkilere ve bölgesel yönetimdeki istikrarýn devamýna önem veriyoruz. Bu bölgenin istikrarý bizim sýnýr bölgemizin istikrarýna da doðrudan etki ediyor. Sayýn Cumhurbaþkanýmýz Baðdat ziyaretlerini müteakip Erbil'e de gitmeyi, kendileriyle de temaslarda bulunmayý uygun gördüler. Bizim o bölgede çok ciddi yatýrýmlarýmýz ve iþ insanlarýmýz var, tarihi iliþkilerimiz var ve insanlarýmýzýn bölge insanlarýyla akrabalýk iliþkileri bulunuyor. Sayýn Cumhurbaþkanýmýz IKBY'ye verdiðimiz bu önemi de ziyaretleri sýrasýnda yansýtmak istedi. Orada da Baðdat'taki gibi büyük bir hüsnü kabul gördük. Kendilerine teþekkür ediyoruz."

Bölgede önümüzdeki aylarda bir seçim yapýlmasý öngörülüyor. Bölgede istikrarlý bir yönetimin ve iç insicamýn devamýnýn önem taþýdýðýný ifade etmek istiyorum. Erbil'i önümüzdeki aylarda ziyaret etmeyi planlýyorum. Musul ve Kerkük'ü de ziyaret etmeyi arzu ediyorum."

- IRAK'TAKÝ FETÖ OKULLARI

Irak'ta FETÖ'ye baðlý okullarýn faaliyetlerine devam ettiðini, bunun IKBY'de de olduðunu söyleyen Ýnan, "Bugün baktýðýmýzda 46 eðitim kurumundan, içinde üniversite de olan bir yapýdan bahsediyoruz. Bazý deðiþik isimlerle baþka ülke vatandaþlarýna devredildiði gibi hususlarý duyuyoruz; ancak, bunlar açýkçasý kaðýt üzerinde oluyor. Bunlarý doðru bulmuyor, kabul de etmiyoruz. Irak makamlarýyla bu konuda temaslarýmýzý uzunca süredir devam ettiriyoruz, ben de bu konuyu yakýndan takip edeceðim. Bu konuda tabii ki beklentilerimiz var, bunlarý da kayda geçiriyoruz. FETÖ iltisaklý kurumlarda eðitim gören Iraklýlarýn Türkiye'de hiçbir hakkýnýn olmayacaðýný vurguluyoruz. Bu terör yapýsýnýn, bulunduðu her ülkeye zararý olacaðýný söylüyoruz." ifadelerini kullandý.

Büyükelçi Ýnan, Irak'ta çeþitli nedenlerle hapis cezasý almýþ Türk vatandaþlarýnýn bulunduðunu ve bu vatandaþlarýn Türkiye'ye iadesi gibi hassas boyutlarý dahil, hukuki durumlarýnýn Büyükelçilik baþta olmak üzere, ilgili tüm kurumlarca yakýndan takip edildiðini belirtti.