Türkiye'nin Ukrayna Krizi'ndeki rolü, Suriye'deki dengeleri nasýl etkileyebilir?

Birleþmiþ Milletler (BM) Genel Kurulu'nun Rusya'nýn Ukrayna'ya yönelik askeri saldýrýsýný kýnayan karar tasarýsýnda Suriye'deki Esed rejimi "hayýr" oyu kullanmýþtý.

Suriye'nin Rusya-Ukrayna Savaþý'na karþý tutumu, birçok uzman tarafýnda olaðan karþýlanmýþ, Esed'in Putin'e olan siyasi, ekonomik ve askeri baðlýlýðýnýn bir sonucu olarak ifade edilmiþti.

Putin'in Ukrayna'ya askeri operasyon baþlatmasýnýn ardýndan Batý ülkeleri, Rusya'ya yönelik birçok alanda yaptýrým kararý aldý.

Özellikle ekonomik ve siyasi alanda uygulanan yaptýrýmlarýn, Rusya'nýn Suriye politikasýna ve orada desteklediði Esed rejimini yalnýzlaþtýracaðý iddialarý kamuoyunda tartýþýlmaya baþlandý.

Uzmanlar, bu iddialarý ve Rusya-Ukrayna Savaþý'nýn Suriye'ye etkilerini Star Gazetesi'ne deðerlendirdi.

"UKRAYNA'DA HALEP BENZERÝ BÝR SALDIRIYI HER AN GÖREBÝLÝRÝZ"

Esed rejiminin yalnýzlaþtýðýna dair tezler için daha erken olduðunu söyleyen Terör ve Güvenlik Uzmaný Coþkun Baþbuð, "Rusya, yaptýrýmlardan dolayý giderek köþeye sýkýþýr, sarmala girer de kendi iç siyasetinde de ciddi çalkantýlar yaþarsa iþte o zaman baþlýca gündemi deðerlendirmek lazým, buna Suriye de dahil. Þu an Esed yalnýz kaldý, Rusya zayýfladý veya Rusya Suriye'ye inemez, artýk buradan çýkmak zorunda gibi denklemler, daha çok erken olan ve yanlýþ denklemler." ifadelerini kullandý.

Baþbuð, "Ukrayna Savaþý'nda siyasi, askeri ve ekonomik anlamda ciddi bir yara alýyor ama bu Rusya'nýn bütün sahalarda havlu attýðý anlamýna gelmez. Burada Rusya benim tahminim, süreci hýzlandýrmak için sivillerin tahliyesinden sonra çok þiddetli bir saldýrý baþlatacak. Halep benzeri bir saldýrýyý orada her an görebiliriz. Bu alanýn hakimiyetini saðlamak üzere bunu yaptýðý takdirde, orada lokal bir sýkýntý yaþar ama, bu bütün o coðrafyadaki güç dengesini etkileyecek bir sürece dönüþmez." dedi.

Rusya'nýn, Ukrayna'da dara düþtüðünde askeri güçlerini domine edecek ve destekleyecek durumda olduðunu belirten Baþbuð, sözlerini þöyle tamamladý:

"Rusya'nýn gücü Ukrayna'ya yeter. Þu anda Suriye'deki güçlerini hiç hesaba katmazsak bile Ukrayna'dan silah, teçhizat, askeri ekipman, personel, her anlamda katbekat üstün bir Rusya ordusu var. Dolayýsýyla Suriye'den Ukrayna'ya birlik kaydýrmasý gibi bir þey olmaz.

Biz ona raðmen Montrö Boðazlar Sözleþmesi'ni bu nedenle dile getirdik. Suriye'de Rusya Donanmasý'na ait gemiler var. O gemileri tekrar Rusya'ya getirmek gibi bir gayrete girer mi ona bakmak lazým ama ben ona bile ihtiyaç olmayacaðýný düþünüyorum."

"TÜRKÝYE'NÝN TUTUMU, RUS-ESED REJÝMÝ DESTEKLÝ HAREKATLARIN ÖNÜNE GEÇEBÝLÝR"

Suriye Çalýþmalarý Uzmaný Ömer Behram Özdemir, "Bir ateþkeste Türkiye'nin rolü de olursa Ankara'nýn buradaki kazancýný Suriye'de en azýndan kendi kontrolündeki bölgeleri hedefleyen yeni Rus-Rejim destekli harekâtlarýn bir süre önüne geçmesine tahvil etmek isteyeceði olasýdýr." ifadelerini kullandý.

Özdemir, Türkiye'nin bu yapýcý tutumunun ve müzakerelerde oynayacaðý olasý arabulucu rolünün Ankara'nýn, Ýdlib ve Halep kýrsalýnda kýsa ve orta vadede Rusya ile olan iliþkilerinde olumlu sonuçlar doðurabileceðini ekledi.

Suriye Ýç Savaþý üzerine kaleme aldýðý eserleriyle de tanýnan Özdemir, "Ankara'nýn diplomatik olarak köprüleri atmamasý ve Moskova'yý hedefleyen yaptýrýmlara karþý çýkmasý hâlihazýrda uluslararasý alanda dýþlanýp izole edilmekte olan Moskova için Türkiye'nin "konuþulabilecek bir aktör" olarak yerini perçinlemesi manasýna gelecektir." dedi.

Özdemir, Ankara için Suriye'deki Türk-Rus iliþkilerini etkileyecek bir diðer etmenin ise Boðazlardaki kýsýtlamanýn olasý devamý olacaðýný söyledi.

Boðazlardaki kýsýtlama halinin aylarca devam etmesi durumunda Rusya'yý Ukrayna cephesinden ziyade Suriye'deki askeri üslerini beslemek hususunda zorlayacaðýný vurgulayan Özdemir, bunun da Moskova'nýn Suriye'de daha kýrýlgan olmasý ve daha uzlaþmacý bir tutum sergilemesine yol açabileceðini belirtti.

Olasý bir son senaryodan da bahseden Ömer Behram Özdemir sözlerini þu þekilde tamamladý:

"2020'de Ýdlib'de ardýndan Libya, Karabað ve son olarak bugün Ukrayna'da Türk SÝHA'larýnýn, Rus hava savunma sistemlerine ve Rus askeri güçlerine yaþattýðý yýkým, Rusya'nýn uzun vadede Türkiye'ye karþý tavrýnda bir mesafeye yol açabilir. Bununla birlikte kýsa ve orta vadede Akdeniz'deki güçlerini silah ve mühimmat açýsýndan beslemekte sýkýntýlar yaþayan Rusya olasý bir senaryoyu Suriye'nin kuzeyinde yaþamak istemeyip yine Türkiye ile uzlaþý yolunu seçebilir."

"RUSYA'NIN SURÝYE'DEKÝ KONUMU UZUN VADEDE ZAYIFLAYABÝLÝR"

Ortadoðu Araþtýrmalarý Merkezi (ORSAM) Levant Çalýþmalarý Koordinatörü Oytun Orhan ise Rusya'nýn Ukrayna'da alacaðý sonucun, Suriye'deki konumunu yeniden belirleyeceðini vurguladý.

Orhan, "Rusya'nýn Ukrayna'yý iþgal giriþiminde askeri baþarý saðlamasý ya da tersi þekilde Ukrayna'nýn göstereceði uzun süreli direnç Rusya'nýn Suriye'deki etki kapasitesini doðrudan etkileyecektir. Bu deðiþim de Suriye rejiminin kendini daha güvende hissetmesi ya da tersi þekilde ülke içindeki pozisyonunun görece zayýflamasý gibi sonuçlar doðurabilir." ifadelerini kullandý.

Esed rejiminin geleceðinin Rusya'nýn dünya siyasetinde alacaðý güçlü ya da zayýf konum ile doðrudan baðlantýlý olduðunu belirten Orhan, "Þam, muhtemelen Rusya'nýn Ukrayna'yý iþgal giriþiminde nasýl bir performans sergileyeceðini yakýndan takip ederek, kendi geleceði konusunda çýkarýmda bulunacaktýr." dedi.

Rusya'nýn Ortadoðu ve özellikle Suriye politikasýný doðrudan etkileyecek iki ayrý senaryodan bahseden Oytun Orhan, þunlarý söyledi:

"Rusya, Ukrayna'da Batý ve NATO'ya raðmen hedeflerine ulaþabilirse, Suriye'de de daha özgüvenli ve agresif bir tutum alabilir. Ancak, Ukrayna iþgalinin seyrine iliþkin diðer bir senaryo direniþin güçlenerek devam etmesi, buna paralel Batý'nýn Ukrayna'ya askeri desteðinin kademeli olarak artmasý ve Ukrayna'nýn Rusya açýsýndan yeni bir Afganistan'a dönüþtürülmesidir. Bu senaryonun gerçekleþmesi durumunda Rusya'nýn Suriye'deki konumu uzun vadede zayýflayabilir."

Star Gazetesi