Varank'tan CHP'li vekilin iddiasýna manalý cevap: Bir tek size geldiler herhalde

AK Parti milletvekillerinin imzasýný taþýyan Tüketicinin Korunmasý Hakkýnda Kanun ile Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Dair Kanun Teklifi, TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonunda kabul edildi.

Teklifle, Anayasa Mahkemesinin, Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araþtýrma Kurumunun (TENMAK) kuruluþuna iliþkin Cumhurbaþkanlýðý Kararnamesinin "Kurum gelirleri" baþlýklý maddesinin iptal kararý dikkate alýnarak, kurumun gelirlerine iliþkin düzenleme yapýldý.

TENMAK'ýn gelirlerini, genel bütçeden yapýlacak Hazine yardýmlarý, kurum faaliyetlerinden elde edilecek gelirler, yayýn gelirleri, kuruma ait taþýnýr veya taþýnmaz mallarýn gelirleri, iþletme ve þirketler ile diðer birimlerden aktarýlan gelirler, radyoaktif atýk yönetimi için kuruma ödenen bedeller, fikri ve sýnai mülkiyet haklarýndan elde edilen gelirler, kuruma yapýlacak her türlü yardýmlar, baðýþlar ve vasiyetler oluþturacak.

Kurum, görev alaný ile ilgili konularda insan kaynaðý yetiþtirilmesi ve geliþtirilmesini saðlamak amacýyla Cumhurbaþkaný tarafýndan belirlenen üst limitler dahilinde, diðer mevzuatta yer alan sýnýrlamalara tabi olmaksýzýn kurum tarafýndan çýkarýlan yönetmeliðe göre ödül ve burslar verebilecek.

- MESAFELÝ KREDÝ SÖZLEÞMELERÝNE DÜZENLEME

Tüketicinin Korunmasý Hakkýnda Kanun kapsamýndaki kredi veren ile tüketiciler arasýndaki sözleþmelerin þekil þartý, bir biliþim veya elektronik haberleþme cihazý üzerinden gerçekleþtirilecek ve tüketici kimliðinin doðrulanmasýný içeren yöntemler yoluyla kurulabilmesine de imkan saðlayarak yeniden düzenlendi. Buna göre, tüketici kredisi sözleþmesi yazýlý veya mesafeli olarak kurulmadýkça geçerli olmayacak.

Tüketici kredisi sözleþmelerinin mesafeli yolla uzaktan iletiþim araçlarýyla kurulabilmesine yönelik düzenleme göz önünde bulundurularak, sözleþmeye baðlý diðer iþlemlerin de kalýcý veri saklayýcýsý aracýlýðýyla elektronik ortamda uzaktan yapýlabilmesi amacýyla düzenleme yapýldý. Buna göre belirli süreli kredi sözleþmesine iliþkin hesap, tüketicinin aksine yazýlý veya kalýcý veri saklayýcýsýyla talebi olmamasý halinde kredinin ödenmesi ile kapanacak.

Ayný hükümler, konut finansmaný kuruluþu ile tüketiciler arasýndaki sözleþmeler için de geçerli olacak.

- DOÐRUDAN SATIÞ SÝSTEMLERÝ DÜZENLENÝYOR

Teklifte, doðrudan satýþ sistemleri "doðrudan satýþ þirketi tarafýndan oluþturulan ve iþ sözleþmesi ile istihdam edilmeyen, baðýmsýz temsilci, distribütör, danýþman ve benzeri isimlerle komisyon, prim, teþvik ve ödül gibi menfaatler karþýlýðýnda faaliyet gösteren doðrudan satýcýlarýn tüketicilere mal veya hizmet pazarladýðý satýþ sistemi" olarak açýklandý.

Doðrudan satýþ þirketinin, sermaye þirketi olmasý ve yönetmelikle belirlenen diðer koþullarý saðlamasý zorunlu olacak.

Doðrudan satýþ sisteminin, elde edilecek kazancýn aðýrlýklý olarak sisteme yeni doðrudan satýcýlar kazandýrýlmasý ve bu sayede ortaya çýkan menfaatlerin daðýtýlmasý üzerine kurulmamasý, mal veya hizmetin tüketicilere satýþýný esas almasý ve yönetmelikle belirlenen diðer ilkelere uygun olmasý gerekecek.

Doðrudan satýcýlardan, sisteme dahil olmalarý veya sistemde kalmalarý için tüketiciye satýþý öngörülen mal veya hizmeti içermeyen yenileme, paket, ücret, aidat ve benzeri isimler altýnda herhangi bir bedel veya borç altýna sokan belge alýnamayacak.

Doðrudan satýþ þirketinin belirlediði miktar ya da tutarda mal veya hizmet satýn alýnmasý, doðrudan satýcýnýn sistem içindeki seviyesini belirleyemeyecek.

Doðrudan satýþ sistemi kapsamýnda mal veya hizmet satýn alan tüketici 30 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai þart ödemeksizin sözleþmeden cayma hakkýna sahip olacak. Cayma hakkýnýn kullanýldýðýna dair bildirimin bu süre içinde doðrudan satýcýya veya doðrudan satýþ þirketine yöneltilmiþ olmasý yeterli olacak.

Doðrudan satýþ þirketi, Bakanlýkça belirlenen hususlarda tüketicinin bilgilendirilmesini, talep ve bildirimlerini iletebilmesini saðlayan bir sistem kurmakla yükümlü olacak. Bu düzenleme, kanunun yayýmýndan 9 ay sonra yürürlüðe girecek.

- HAKSIZ TÝCARÝ UYGULAMALARA CEZALAR ARTIRILIYOR

Reklam ve haksýz ticari uygulamalar hakkýnda maktu olarak belirlenmiþ olan idari para cezalarýnýn yetersiz kalmasý nedeniyle, caydýrýcýlýðýn artýrýlarak tüketicilerin etkin þekilde korunabilmesi amacýyla düzenleme yapýldý.

Haksýz ticari uygulamalar hükmünde yer alan yükümlülüklere aykýrý hareket edenler hakkýnda haksýz ticari uygulamanýn "3 aya kadar tedbiren durdurulmasý" veya "tedbiren durdurulmasý yaptýrýmý" veya "60 bin Türk Lirasýndan 600 bin Türk Lirasýna kadar idari para cezasý" uygulanacak.

Ýdari para cezasý, aykýrýlýk ülke genelinde gerçekleþmiþ ise 600 bin Türk Lirasýndan 6 milyon Türk Lirasýna kadar uygulanacak.

Denetimlerde yetkili ve görevli kiþi veya kuruluþlara her türlü bilgi ve belgenin doðru olarak gösterilmemesi durumunda 7 gün içinde bilgi ve belgelerin doðru olarak verilmesi veya yerinde inceleme imkanýnýn saðlanmasý ihtar edilecek. Ýhtara raðmen aykýrýlýðýn devamý halinde 80 bin Türk Lirasýndan az olmamak üzere aykýrýlýðýn gerçekleþtiði tarihten bir önceki mali yýl sonunda oluþan yýllýk gayrisafi gelirlerinin yüzde biri oranýnda idari para cezasý verilecek.

Gayrisafi gelirin bildirilmediði veya yanlýþ bildirildiði durumlarda ön ödemeli konut satýþlarýnda 6 milyon Türk Lirasý, diðer satýþlarda 1 milyon Türk Lirasý idari para cezasý uygulanacak.

Reklam Kuruluna bu sýnýrlar dahilinde aykýrýlýðýn haksýzlýk içeriði, aykýrýlýk dolayýsýyla elde edilen menfaatin veya neden olunan zararýn büyüklüðü ile aykýrýlýðý gerçekleþtirenin kusuru ve ekonomik durumu gibi hususlarý dikkate alarak idari para cezasý verme yetkisi tanýnýyor.

- PÝRAMÝT SATIÞ SÝSTEMLERÝ

Düzenlemede, ilgili yasada yer alan piramit satýþ sistemleri hükmüne aykýrý olarak piramit satýþ sistemini baþlatan, düzenleyen veya toplantý, elektronik posta veya diðer birçok kimsenin de katýlýmýný saðlamaya elveriþli yöntemlerle yayan veya böyle bir sistemin diðer bir þekilde yayýlmasýný ticari amaçlarla destekleyenler hakkýnda Türk Ceza Kanunu'nun ilgili hükümleri uygulanacak.

Ayrýca doðrudan satýþ þirketinin sermaye þirketi olmamasý ve doðrudan satýþ sisteminin, elde edilecek kazancýn aðýrlýklý olarak sisteme yeni doðrudan satýcýlar kazandýrýlmasý ve bu sayede ortaya çýkan menfaatlerin daðýtýlmasý üzerine kurulmamasý ile tüketicinin bilgilendirilmesini saðlayacak bir sistem kurmamasýnýn tespiti halinde verilecek idari para cezalarý belirleniyor. Bu düzenleme, kanunun yayýmýndan 9 ay sonra yürürlüðe girecek.

- REKLAM KURULU TARAFINDAN VERÝLEN ÝDARÝ PARA CEZALARINDA DA MUHATAPLARA UZLAÞMA ÝMKANI TANINIYOR

Düzenlemeyle, Reklam Kurulu tarafýndan verilen idari para cezalarýnda da muhataplara uzlaþma imkaný tanýnýyor.

Bu sayede, ticari reklam ve haksýz ticari uygulamalara iliþkin hükümlerin ihlalinden kaynaklanan idari iþlemlere iliþkin dava süreçlerinin neden olacaðý kamusal maliyetler ile ihlalin ve sürecin hýzlý ve kesin bir þekilde sonlandýrýlmasý sayesinde elde edilecek kamusal faydalar dikkate alýnarak, kanunun diðer hükümlerinin ihlali halinde mevcut durumda uygulanmakta olan uzlaþma müessesesinin ticari reklam ve haksýz ticari uygulamalara iliþkin hükümler için de uygulanmasýna imkan tanýnýyor.

Cezaya muhatap olan gerçek veya tüzel kiþilere uzlaþma imkaný bakýmýndan eþitlik saðlanýyor.

- ELEKTRONÝK TÝCARET ÜZERÝNDE DÜZENLEME

Teklifte, iþletmelerin ürünlerini yurt dýþý pazarlara ulaþtýrmalarýný kolaylaþtýran elektronik ticaret aracý hizmet saðlayýcýlarýn sýnýr ötesi elektronik ticaret faaliyetlerinin yaný sýra yüksek teknoloji yatýrýmlarýnýn teþvik edilmesi amacýyla pazar yerleri üzerinden yurt dýþýna yapýlan satýþlar ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlýðýndan teþvik belgesi alýnarak gerçekleþtirilen yatýrým harcamalarýnýn toplamýnýn iki katýnýn lisans ücretinin hesaplanmasýna esas teþkil eden net iþlem hacminden indirilmesine yönelik düzenleme yapýldý.

Adil rekabet ortamýnýn ve sektörün çok oyunculu yapýsýnýn korunmasý amacýyla yapýlan düzenlemeyle tanýnan indirim imkanýndan yararlanýlabilmesi için elektronik ticaret aracý hizmet saðlayýcýnýn net iþlem hacminin, kanun kapsamýnda yer alan elektronik ticaret aracý hizmet saðlayýcý ve elektronik ticaret hizmet saðlayýcýlarýn net iþlem hacimlerinin toplamýný ifade eden ve Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBÝS) verileri kullanýlarak Bakanlýkça hesaplanan elektronik ticaret hacminin yüzde 20'sini aþmamasý þartý getirildi.

2024 yýlýna iliþkin lisans ücretinin hesaplanmasýnda uygulanmak üzere, elektronik ticaret aracý hizmet saðlayýcýnýn pazar yerleri üzerinden yurt dýþýna yapýlan satýþlar ile yatýrým teþvik belgesi alýnarak gerçekleþtirilen yatýrým harcamalarýnýn toplamýnýn 4 katýnýn, 2025 yýlýna iliþkin lisans ücretinin hesaplanmasýnda ise söz konusu satýþ ve harcamalarýn 3 katýnýn net iþlem hacminden indirilmesine iliþkin düzenleme de teklifte yer aldý.

Komisyon'da AK Parti'nin kabul edilen önergesiyle yüzde 20 þartýnýn 2024 yýlýna iliþkin net iþlem hacminin hesaplanmasýnda da aranmasýna yönelik düzenleme yapýldý.

- GÖRÜÞMELERDEN

CHP Mersin Milletvekili Talat Dinçer, bu kanunun ihracatý desteklemek amaçlý yapýldýðýný düþünmediðini belirterek, "Bir firma zaten günlerdir burada geziyor, komisyon üyelerinin peþinde." dedi.

Bunun üzerine Komisyon Baþkaný ve AK Parti Bursa Milletvekili Mustafa Varank, insanlarýn töhmet altýnda býrakýldýðýný belirterek, Komisyon üyelerine "Size geldiler mi?" diye sordu.

Varank'ýn "Bir tek CHP'ye geldiler herhalde" demesi üzerine CHP Grup Baþkanvekili Murat Emir, "Bize gelemezler." karþýlýðýný verdi.

Emir, Varank'ýn bu ifadeleri üzerine Komisyon Baþkaný olarak tartýþmaya neden katýldýðýný sordu ve "Ben de görüþümü ifade etmek istiyorum" diyerek konuþabileceðini söyledi.

Bunun üzerine Varank'ýn "Bu benim usulüm, var mý itirazýnýz?" demesi üzerine CHP Grup Baþkanvekili Emir, "Var, iç tüzüðe uyacaksýnýz." karþýlýðýný verdi.

Bunun üzerine kýsa süreli tartýþma yaþandý.

- "MUHTEMEL BÝR RAKÝBÝMÝZÝ ÜLKEMÝZDE YATIRIM YAPMAYA TEÞVÝK ETMEMÝZ, BÝR BAÞARI"

Komisyon Baþkaný Varank, Çin'in dünyada otomotiv endüstrisinin sürükleyicisi haline geldiðini belirterek, "Bizim muhtemel bir rakibimizi kendi ülkemizde yatýrým yapmaya teþvik etmemiz, ikna etmemiz emin olun bir baþarýdýr." dedi.

Bu yatýrýmlarýn Türkiye'ye çok ciddi katkýlar saðlayabileceðine iþaret eden Varank, "Türkiye'de yatýrým yapan firmalara baktýðýmýzda, eðer 'yerlilik ve milliliði' kendi zaviyemizden deðerlendireceksek Türkiye'de ihracatta beþinci olan Toyota'yý nereye koyacaðýz?" diye sordu.

Varank, "Yabancý yatýrýmý toptan reddedeceksek onu tartýþalým ama ülkeler üzerinden yaptýðýnýz tartýþmalarý doðru bulmuyorum." dedi.

Türkiye'ye gelen bir yatýrýmý farklý deðerlendirmemek gerektiðini ifade eden Varank, TOGG'un bir sürü istisnanýn ve teþvikin yanýnda devlet olarak alým garantisi verilen tek firma olduðunun altýný çizdi.

CHP Ýzmir Milletvekili Ednan Arslan da düzenlemeyle devletin kasasýna girecek 20 milyar liralýk bir paranýn engellendiðini iddia etti.

Ticaret Bakan Yardýmcýsý Mahmut Gürcan ise bu yasanýn bir þirkete yönelik olmadýðýný belirterek, "Hayali bir rakam. Böyle bir paranýn ödenmesinin mümkünatý yok. 9 milyar lira ciro yapan bir firma yýlda 20 milyar lira lisans bedeli ödeyerek hayatta kalamaz." diye konuþtu.