Doç. Dr. Nebi Miþ: Muhalefet hazýrlandý ama sonuç alamadý

Erken seçim sebeplerini izah etti her iki parti de. Ama þu soru soruluyor kamuoyunda; Seçimleri erkene almak bu kadar elzem idiyse neden ýsrarla erken seçim yok diyordu Cumhurbaþkaný ve Hükümet?

Son bir kaç aydýr erken seçim sürekli hem muhalefet hem de medyada sürekli gündem oldu. Dolayýsýyla erken seçimin konuþulmaya baþlanmasý, ekonomi, yatýrýmlar vb. alanlarda beklentilerin aniden ertelenmesini beraberinde getirdi. Ekonomide yatýrýmlarýn yavaþlamasý ve piyasada bir durgunluðun oluþmasýndan dolayý hükümete bu alanda þikayetlerin yoðun olarak geldiði de bilinen bir husustu. Hem Cumhurbaþkaný Erdoðan hem de Cumhur ittifaký yapýlan MHP lideri Devlet Bahçeli bir çok kez erken seçimin olmayacaðýna iliþkin açýklama yaptý. Bu açýklamalarý iki þekilde okumak mümkün.

Ýlki, acaba her iki lider aslýnda erken seçimi düþünmemelerine raðmen, son dönemde ekonomi ve diðer bazý dýþ politikada alanýnda yaþananlarýn ardýndan mý bu kararlarýný deðiþtirdiler? Ýkincisi ise, erken seçimin yapýlabileceðine yönelik olumlu bir tutuma sahip olmalarýna raðmen, konuþulmasýný ve tartýþýlmasýný engellemek için mi “erken seçim olmayacak” açýklamalarý yaptýlar? 

Cumhurbaþkaný Erdoðan’ýn siyaset tarzýna bakýldýðýnda, bu güne kadar seçimlerin zamanýnda yapýlmasýna azami gayret göstermiþtir. 1 Kasým seçimleri erken seçim sayýlmaz. Hükümet kurulamadýðý için seçimler tekrar edilmiþti. Dolayýsýyla 15 yýllýk AK Parti iktidarý boyunca seçimler zamanýnda yapýlmýþtýr. Bu açýdan bakýldýðýnda, Bahçeli’nin önerisine Erdoðan’ýn olumlu yaklaþmasý, erken seçimler konusunda bazý zorunluluklarýn ortaya çýkmasýyla açýklamak mümkün.

BAHÇELÝ 22 AY ÖNCE AÇIKLADI

Erken seçim gerekliliðini Bahçeli getirdi gündeme. Onun gördüðünü AK Parti görmüyor muydu diye soranlar, müttefikler arasý rol paylaþýmý gereði diyenler var?

Cumhurbaþkaný Erdoðan erken seçim konusunda MHP ile önceden bir “bir görüþme, sufle etme söz konusu” olmadýðýný net olarak belirtti. Dolayýsýyla, bu açýklamadan sonra erken seçim kararýný iki parti arasýnda bir “rol paylaþýmý” ya da “önceden mutabakat”  üzerinden açýklayamayýz. Ancak, nasýl þekillendiðini bir süreç analizi üzerinden anlamlandýrabiliriz. Anlayabiliriz.

AK Parti ve MHP arasýnda 15 Temmuz sonrasý özellikle ülkenin bekasý, dýþ politika tercihleri ve FETÖ ile mücadelede oluþan ortak bakýþ açýsý zamanla birçok konuda iþbirliðine ve en nihayetinde de Cumhur ittifaký olarak adlandýrýlan bir sürece evirildi. Cumhurbaþkanlýðý hükümet sisteminin referanduma götürülmesinde ve 16 Nisan referandumu sonrasýnda da iki parti arasýndaki iliþki giderek derinleþti. MHP lideri Devlet Bahçeli, Cumhurbaþkanlýðý seçiminde AK Parti’nin adayýný destekleyeceðini açýkladýðýnda daha normal seçim zamanýna 22 ay gibi bir süre vardý. Bahçeli AK Parti ile milletvekilliði ve cumhurbaþkanlýðý için ittifak sürecinin sadece seçimlerle sýnýrlý olmadýðýný, 2019 sonrasýnda da “cumhurbaþkanlýðý hükümet sisteminin kurumsallaþmasý için devam edeceðini” ilk açýklayan taraftý. Bahçeli, daha önce birçok kez tekrar ettiði gibi, erken seçimi açýkladýðý grup toplantýsýnda bile cumhur ittifakýný olumsuz etkileyecek küçük hesaplar peþinde olmayacaklarýný özellikle vurguladý.

Ýþte bu açýlardan bakýldýðýnda, MHP’nin AK Parti’nin kabul etmeyeceði bir öneri ile toplumun karþýsýna çýkmayacaðý söylenebilir. Kaldý ki, erken seçim açýklandýðýnda bunun kamuoyunun beklentilerinin yönetilmesi açýsýndan geri dönüþünün olmayacaðýný Bahçeli de çok iyi bilmektedir.

Meseleye bu açýdan baktýðýmýzda, iki parti arasýnda erken seçimle ilgili daha önceden bir mutabakat olmasa bile, Bahçeli yapacaðý erken seçim önerisine, AK Parti’nin olumlu cevap vereceðini bilerek bu açýklamayý yapmýþ olabilir. Ayrýca, Bahçeli’nin erken seçim çaðrýsýný gerekçelendirdiði hususlar ile Erdoðan’ýn erken seçim açýklamasýnda dile getirdiði gerekçeler arasýnda benzerlikler üzerinden böyle bir okumayý yapmak mümkündür.

ERKEN SEÇÝMÝN NEDENLERÝ

Seçim þartlarýnýn olgunlaþtýðýný düþüyor muydunuz siz de?

Bence, AK Parti seçimlerin zamanýnda yapýlmasý için çabaladý. Erdoðan da 15 yýldýr ilke haline getirdiði seçimlerin zamanýnda yapýlmasý ilkesinden kolayca taviz vermek istemezdi. Ancak, ekonomi alanýnda piyasanýn beklentilerini ve iþ dünyasýnýn yatýrým kararlarýný 2019 sonrasýna ertelemelerinden kaynaklanan ekonomik durgunluk, belediye baþkanlýðý seçimleri sürecinde Cumhur Ýttifaký içindeki yerelde iki partinin adaylarý arasýnda yaþanabilecek sorunlarýn ittifakýn dinamiðine zarar verme riski, cumhurbaþkanlýðý hükümet sistemine bir an önce geçerek yönetimde hýzlý ve etkin bir dönemin baþlamasýnýn saðlanmasý, Suriye ve Irak’ýn geleceði baþta olmak üzere bölgesel belirsizlikler ve en nihayetinde makro ekonomik alanda bir an önce kararlarýn oluþturulma ihtiyacý gibi nedenler erken seçimin gerekliliði için yeterli þartlardýr.

Bunlarýn yanýnda MHP’in erken seçim önerisine AK Parti’nin olumlu yaklaþmasýnýn daha özel sebepleri var mýdýr?

AK Parti döneminde bütün seçim dönemlerine þu ya da bu þekilde içerden ve dýþardan müdahaleler olmuþtur. Hatýrlayalým, 2007 seçimlerine gidildiði dönemde cumhurbaþkanlýðý seçimleri üzerinden 367 krizi olarak adlandýrýlan bir süreç yaþandý. Bununla da yetinilmedi AK Parti’ye bu dönemde kapatma davasý açýldý. 2011 seçimleri öncesinde CHP liderine MHP’li milletvekillerine kumpaslar kuruldu. 2014 cumhurbaþkanlýðý seçimlerine gidildiði bir dönemde önce Gezi Parký eylemleri ardýndan FETÖ’nün 17-25 Aralýk yargý darbesi giriþimleri geldi. 7 Haziran seçimleri öncesinde Diyarbakýr’da HDP mitinginde patlatýlan bombalar, çözüm sürecini bitirmeye yönelik PKK eylemleri ve yine 1 Kasým seçimlerine giderken PKK ve DEAÞ eylemlerinin artmasý seçimlerden ilgisiz olarak düþünülemez. Bundan önceki tüm seçimlerde, Erdoðan’ýn siyasi liderliði ve siyasetin güçlü durmasýndan dolayý operasyonlarý planlayanlar ve gerçekleþtirenler sonuç almadý. Millet her defasýnda daha yüksek oylarla AK Parti iktidarýný ve Erdoðan’ý destekledi.

KÜRESEL OPERASYON HIZLANACAKTI

2019 seçimleri öncesinde, özellikle küresel operasyonlarýn hýzlanacaðý ve Türkiye’ye karþý yaptýrým kozlarýnýn kullanýlacaðýna yönelik emareler artmýþtý. Aslýnda, bu çevreler daha önce baþarmadýklarýný, içerden ve dýþardan birçok saldýrýyý ayný anda senkronize ve koordineli bir þekilde düzenleyerek AK Parti iktidarýný ve Erdoðan’ýn cumhurbaþkanlýðýný engellemeye çalýþacaklardý. Buna hazýrlýk yapmaya baþlamýþlardý. ABD’de yürüyen Rýza Zarrap davasý, Rusya’dan s-400’lerin alýnmasýný problem etme gibi saikler üzerinden Türkiye’ye karþý yaptýrým kartlarýný devreye sokmaya çalýþacaklardý. Yani ekonomik krizi tetiklemek ve ardýndan derinleþtirmek için farklý yöntemleri devreye sokabilirlerdi. 

KAOSA GEL GEL YAPAN ÝÇ MÝHRAKLAR

Zaten AK Parti ve Erdoðan gibi Devlet Bahçeli de bunu görmüþ olacak ki, erken seçim çaðrýsýnda, içerde “kaosa gel gel yapan mihraklarýn faaliyetleri hýzlandýðýný” belirtti. Bölgesel tehlikelerin  “kaotik bir yapýya” büründüðünü, “millî güvenliðe yönelik saldýrý planlarýnýn” devrede olduðunu ve Türkiye’ye yönelik “siyasi ve ekonomik operasyonlar günbegün ivme kazandýðýndan” bahsetti. Ardýndan da “Türkiye’nin 3 Kasým 2019 seçimlerine kadar istikrar ve denge hâlinde ulaþmasýnýn zor olduðunun” altýný çizidi. Yani ABD’sinden Avrupa Birliði’ne ve bazý Körfez ülkelerine kadar birçok küresel aktörün Türkiye seçimlerine müdahale etmek fýrsatlarý kollayacaðý bilinen bir gerçeklerdi. Ýþte bu ve benzer deðerlendirmeler üzerinden AK Parti, MHP’nin önerisine olumlu yaklaþmýþ olabilir.

KÜRESEL ÞEBEKELERE BASKIN SEÇÝM!

Seçimler erkene alýnsa bile sonbaharda gerçekleþebileceðine yönelik bir beklenti vardý. 24 Aðustos gibi çok erken bir tarihe alýnmasýnýn özel bir nedeni var mý? Erken seçim için baskýn seçim diyen var. Sizde böyle görüyor musunuz?

Eðer 24 Aðustos’a “baskýn seçim” denecekse bu içerisinden daha çok dýþarýya, küresel þebekelere karþý bir “baskýn seçim” oldu. Yani onlarýn seçimlere müdahalesi için 2019’a yönelik planlarýný erkene alamayacaklarý bir tarihe seçimler çekilmiþ oldu. Ayrýca, erken seçimler son baharda yapýlmýþ olsaydý, belirsizlik en azýndan tarih olarak giderilmiþ olsa bile daha 6-7 ay gibi bir süre “beklentiler” ertelenecekti. Yani herkes seçimlerin sonucunu bekleyecekti. Þimdi bekleme süresi azaltýldý. Ýki ay içerisinde her þey netleþmiþ olacak. Ayrýca, ekonomiye yönelik yapýsal müdahaleler de ertelenmiþ olacaktý. Bunun yanýnda bürokrasinin 6-7 ay tamamen beklemeye geçecek olmasý ve iþ yapma kapasitesinin iyice düþecek olmasýndan dolayý da seçimler çok daha erkene alýnmýþ olabilir.

MUHALEFET HAZIRLIKSIZ DEÐÝLDÝ

“Muhalefeti hazýrlýksýz yakalamak için erken seçim yani baskýn seçim kararý alýndý” diyenler var. Erken, çok erken seçim kararý almak demokratik teamüllere uygun mudur, böyle bir gaye gördünüz mü son kararda?

Seçimlere muhalefet hazýrlýksýz falan yakalanmadý. Hatýrlayalým 16 Nisan referandumunun hemen ardýndan CHPbaþta olmak üzere tüm partiler, 2019’da yapýlacak seçimleri “kritik” olarak deðerlendirmiþlerdi. Ve “yarýn seçim olacak gibi çalýþmalarý gerektiðini” seçmenlerine duyurmuþlardý.

AK Parti kendi içinde bir yenilenme siyasetini duyurduðunda; CHP çoktan ittifak görüþmelerini baþlatmýþtý. Referandumun ardýndan CHP lideri iki ay içinde SP, Vatan Partisi, DP, HDP ve sonradan Ýyi Parti’yi kuracak olan Meral Akþener’i ziyaret etmiþti. Sonra bu görüþmelerin ikinci turunu gerçekleþtirmeye çoktan baþlamýþtý. CHP lideri ve CHP’nin yöneticileri 16 Nisan’dan bu yana bir çok kez seçimi kazanmak için stratejilerinin hazýr olduðunu ama bunu açýklamak için daha erken olduðunu belirttiler. CHP lideri Kýlýçdaroðlu’nun iktidara karþý sürekli “erken seçim” çaðrýlarý vardý. “demokrasinin namusunu kurtarmak için erken seçime gidin” diyordu. Ýyi Parti baþkaný Meral Akþener de Cumhur ittifakýnýn 15 Temmuz’da erken seçime gideceðini sürekli tekrar ettiðini biliyoruz.

Dolayýsýyla muhalefetin “hazýrlýksýz yakalandýðý” tezi bence doðru deðil. Muhalefet hazýrlandý ama sonuç almadý. Bunun da birçok nedeni var. CHP, beceriksizliðinin, siyasetsizliðinin, parti içi çekiþmelerin ve muhalefet cenahý partileri arasýndaki taktiksel hamlelerin kurbaný oldu.

ADAYSIZ ÝTTÝFAKSIZ OLMALARI YANLIÞ SÝYASÝ OKUMADAN

Seçime 60 küsur gün kalmýþken- muhalefetin ittifak kuramamýþ ve aday çýkaramamýþ olmasýnýn sorumluluðu kimdedir?

Sorumluluðu kardeþçe paylaþmalarý lazým. Þöyle ki, 16 Nisan’ýn hemen ardýndan, muhalefet yüzde 48’lik “hayýr” oylarýný blok olarak deðerlendirdi. Ýttifakýn kendiliðinden doðal olarak oluþtuðunu ilan ettiler. Hâlbuki bu yanlýþ bir deðerlendirmeydi. Çünkü referandum seçimlerden farklý dinamiklere sahiptir.  Kaldý ki cumhurbaþkanlýðý hükümet sisteminin oylandýðý referandum, siyasal sistemin dönüþümünü öngördüðü için seçmenler açýsýndan çok daha farklý algýlamalarý içerisinde barýndýrmaktaydý. Dolayýsýyla “hayýr” oyu verenler arasýnda AK Partililer olduðu gibi MHP’liler de vardý. Diðer taraftan, “hayýr” oylarýnýn içinde ideolojik konumlanma olarak birebirine benzemeyen farklý partiler bulunmaktaydý. Seçimlerde bu partilerin bir araya gelmesi zordu. Bu çevreler, “Erdoðan ve AK Parti karþýtlýðý”nýn bütün dertlerine deva olacaðýný düþündüler. Yani baþta CHP’nin öncülüðünde yürütülen ittifak çalýþmalarý büyük beklenti oluþturduðu için yanlýþtý. Baþta beklentinin bu çerçevede oluþturulmasý, bu cenahýn siyasetin gerçekliðini ýskalamasýný doðurdu.

MUHALEFET NASIL BECEREMEDÝ?

Erken seçim açýklandýðý güne kadar CHP ve Cumhur ittifaký karþýtý muhalefetin bir aday çýkaramamasýnýn nedenleri nelerdir?

Bu güne kadar Cumhur ittifaký karþýtý muhalefette ittifak oluþturulamamasýný iki farklý düzlemde açýklamak gerekiyor. Ýlki CHP açýsýndan; CHP kendi oylarýnýn yüzde 25’in üzerine çýkmadýðýný bildiði için Erdoðan karþýsýnda baþarýlý olabilecek adayýn sað siyasetten gelmiþ birisinin olacaðýný varsaydý. AK Partiye karþý, sað siyasetten bir muhalefet devþirmeye çalýþtý. Ýttifak arayýþýný ve senaryosunu sað siyasetçi ya da partiler üzerine odaklandýrdý. 1990’larda kalmýþ partilerden bile medet umdu. ANAP ve Demokrat Parti’nin adýný kimselerin bilmediði liderlerini bile ziyaret ederek, ittifak kuracak parti aradý. Saadet Partisi ve Abdullah Gül’ün adýný uzun süre siyasetin gündemine taþýdýlar. AK Parti içinde geçmiþte siyaset yapanlarýn kapýsýný çaldýlar. Onlara umut baðladýlar, Ama sað siyasetçilerin, bu konuda kendileri kadar heyecanlý olmadýðýný gördüler. Ama CHP bir türlü kendi mahallesine dönüp kimi aday çýkarabiliriz diye ciddi bir hazýrlýk yürütemedi.

Ayrýca CHP içindeki hizipler, sað siyasetçiler içinden aranan adaylara çok olumlu bakmadýlar. Örneðin Abdullah Gül ismi onlar için 2007 yýlýnda, cumhurbaþkanlýðýný önlemek için 367 krizinin bile göze alýndýðý bir aktördü. Ayrýca, Gül ismi, cumhurbaþkaný olmasýnýn engellenmesi için anayasa mahkemesine gittikleri, 27 Nisan muhtýrasýný bile destekledikleri bir siyasetçiydi. Özellikle radikal sola yakýn CHP’li aktörler saðda gündeme gelen adaylarý “kendi mahallelerinde tutunamamýþ” ve “kerameti kendinden menkul eski siyaset esnafý”  olarak deðerlendirerek karþý çýktýlar.

NE SAADET KÝLÝT, NE ÝYÝ PARTÝ

Bu anlamda bu çevreler, sað siyasal aktörlerden aday arayýþýný ikinci bir Ekmeleddin Ýhsanoðlu vakasý olarak gördüler. Ve sað adaylara karþý çýktýlar. Diðer muhalefet partileri açýsýndan deðerlendirdiðimizde ise, onlar CHP ile ittifak kurma sürecini taktiksel hamlelerle kendi gelecekleri için kullanýþlý bir araca çevirdiler. SP ve Ýyi Parti, kendilerine muhtaç olunduðu saiki ile hareket etti. Kendi partilerinin sürekli gündemde olmasýný istediler. Meral Akþener erkenden kendi adaylýðýný açýklayarak, CHP’yi boþa düþürdü. Çünkü adaylýðýný açýklamakla aktörleþmeye çalýþtý. Deðilse, siyasette kalýcý olamayacaðýný düþündü. SP de benzer bir saikle, Gül’ün adaylýðýna, CHP’nin açýkça desteðini ilan etmesini bekledi. Aslýnda SP, AK Parti ile ittifak yapmayý, CHP’den gelebilecek destek ihtimaline feda etti. Yani altýný bir kez daha çizmek gerekirse, muhalefette ittifak arayýþýndan daha çok taktiksel hamleler vardý. CHP içinde ise aday arayýþýnda hiziplerin dengelenmesi sorunu mevcuttu.

CHP-HDP ÝTTÝFAKI ATATÜRKÇÜLERÝN ÝP’E GÝTMESÝ DEMEKTÝR

Ýttifak kuramadýlar, ÝP dýþýndakilerin adayý belli deðil. Muhalefet açýsýndan þu an ki durumu ve seçimi deðerlendirir misiniz?

Muhalefetin þu an için seçimlere yönelik mevcut durumu þu: Ýyi Parti lideri Akþener çoktan adaylýðýný ilan etti. HDP kendi adayý ile cumhurbaþkanlýðý seçimlerine katýlacaðýný açýkladý. SP daha tam karar vermese de kendi adayý ile seçimlere katýlmayý düþünüyor. CHP ise aday arayýþýný sürdürüyor.

Muhalefet partilerinin seçmen tabanlarý ideolojik konumlanma açýsýndan farklý siyasi duruþlarý var. CHP þimdiye kadar HDP ile açýktan bir ittifaký ilan edemedi. Ama iki parti arasýnda örtük bir ittifak ve açýktan bir iþbirliði sürüyor. CHP yönetimi, HDP ile açýktan bir ittifak kurulmasý durumunda, ulusalcý ve Atatürkçü tabanýnýn Ýyi Parti’ye yönelmesinden korkuyor. Tam ne olacaðýný öngöremiyor. Özellikle Ýstanbul Ýl baþkanlýðýna seçilen siyasetçinin HDP siyasetin gelmesi parti içinde alttan alta bir tartýþmayý baþlatmýþtý. Son dönemde CHP’nin sol siyasetin merkezinden uzaklaþmasýyla Ýyi Parti’ye bir kaç puan gittiði seçim anketçileri tarafýndan söyleniyor.

Ýyi Parti ise, alttan alta CHP’nin açýktan HDP ile ittifak kurmasýný beklemekte. Böyle olunca ulusalcý ve Atatürkçü bir kýsým CHP seçmenin kendisine geleceðini düþünüyor. Ama muhalefetin mevcut durumu bu olsa da bir iki hafta içinde ittifak görüþmelerini hýzlanacak. Önümüzdeki günlerde özellikle milletvekilliði seçimleri için sýrf ittifak yapmanýn avantajlarýndan yararlanmak için bazý partiler “kaðýt üstünde ittifak” yapabilir.

ÝP’ÝN HEDEFÝ SEÇÝM KAZANMAK DEÐÝL KALICI OLABÝLMEK

Ýyi Parti seçimlere girecek mi henüz belli deðil ama Meral Akþener’in þansý ne kadardýr?

Meral Akþener, önümüzdeki seçimlerde anlamlý bir oy oranýna ulaþarak kalýcý olmak istiyor. Çünkü bölünerek kurulan partilerden, ana partiden ayrýlanlarýn þimdiye kadar hiçbirinin baþarýlý olmadýðýný biliyordu. Bu anlamda, Cumhur ittifaký karþýtý muhalefet açýsýndan, AK Parti’nin kazanýp ya da kaybetmesi ile ilgili bakýþ açýsý CHP ile ayný minvalde deðil. Küçük sað partilerin kendisi ile ittifak yapmasýný düþünüyor. AK Parti’nin kaybetmesinden daha çok, kendisinin kalýcý olmasýna yarayacak oy peþinde.

SEÇÝM ÝLK TURDA SONUÇLANIR

Muhalefetin hesaplarý seçimin ikinci tura kalmasý en güçlü rakibe yüklenmek þeklinde. Bu ihtimal dahilinde midir, devamýndaki ihtimaller nelerdir?

Türkiye siyasetini, toplumun mevcut ideolojik yönelimleri, sosyal bölünmelerin oy verme davranýþýna etkisi, partiler arasýndaki oy geçiþkenliðinin tarihsel seyri ve siyasal ve toplumsal kutuplaþma eðilimleri üzerinden analiz ettiðimizde seçmen bloklarýnýn yüzde 70’den fazlasý siyasetin saðýndadýr. Yine Türkiye’de seçmen davranýþlarýný tarihsel bir okumaya tabi tuttuðumuzda, sað ve sol bloklar arasý oy geçiþkenliði sýnýrlý, blok içi geçiþkenlik ise yaygýndýr.

CHP’nin oy potansiyeli bellidir. SP’nin tabaný zaten Erdoðan’a oy vermektedir. Ýyi Parti lideri Akþener’in yüz bin imzaya ulaþýp ulaþamayacaðý kesin deðildir. Ulaþsa bile, MHP’nin daha çok seküler milliyetçi tabanýndan oy alabilecektir. Muhalefetin ilk turda Yýlmaz Büyükerþen gibi bir siyasetçiyi çatý aday olarak çýkarmasý durumunda, bu adaylýk zaten Cumhur Ýttifaký’na yarayacaktýr. 16 Nisan referandumunu bile Erdoðan yüzde 50’nin üzerine çýkarabilmiþtir. Tüm açýlardan bakýldýðýnda seçimler ilk turda sonuçlanma ihtimali çok yüksektir.

ERDOÐAN TARZI SÝYASET LÝTERATÜRE GÝRDÝ

Daha önceki süreçlerde de Bahçeli ön aldý. AK Parti’yi Bahçeli yönetiyor diyenler var. Bu eleþtiri neden haksýz ve yersiz?

Bahçeli’nin 2002’de erken seçim kararýný açýklamasýnýn ardýndan AK Parti iktidar oldu. 2007 seçimleri sonrasýnda 367 krizinin aþýlmasýnda kritik bir rol üstlendi. AK Parti’nin cumhurbaþkaný adayý olan Abdullah Gül cumhurbaþkaný seçildi. 7 Haziran seçimlerinin ardýndan AK Parti karþýtý muhalefetle koalisyon kurmaya yanaþmadýðý için, 1 Kasým seçimlerinde AK Parti yüzde 50’ye yakýn oy aldý. MHP önemli oranda oy kaybetti. 2016 sonrasýnda Cumhurbaþkanlýðý hükümet sistemine desteðini açýklayarak, AK Parti’nin ve Erdoðan’ýn uzun süre savunduðu siyasal sistemin deðiþmesine katký saðladý. Dolayýsýyla AK Parti döneminde Bahçeli’nin kritik dönemlerde inisiyatif almasýnýn hiçbiri AK Parti aleyhine olmadý.

Diðer taraftan 15 senedir partisini iktidarda tutan ve siyasette 12 seçimi arka arkaya kazanan Cumhurbaþkaný Erdoðan var. Ýktidara gelmesinin ardýndan hiç bir seçimde ilk aldýðý oylarýn altýna partisini düþürmemiþ ve en rakibine her seçimde iki kata yakýn fark atmýþ bir liderden bahsediyoruz. Siyasette Erdoðan “tarzý siyaseti” diye bir siyaset anlayýþý çoktan literatüre girmiþ durumda. Siyasette, çok büyük krizlerle ve meydan okumalarla yüzleþmiþ bunlarýn hepsini aþmýþ bir siyasi lider var, AK Parti’nin baþýnda. Dolayýsýyla böyle bir bakýþ açýsý siyasetin dinamiklerini anlamamak demektir.

SEÇMEN SEÇÝME HAZIR

Sokakta erken seçim beklentisi düþük diyor kamuoyu araþtýrmacýlarý. Halk seçime hazýr deðilse ne olacak?

Seçim kampanyasý baþladýðýnda seçmen kendisini buna göre yeniden konumlar. Aslýnda seçim tarihi açýklandýktan sonra seçmen bir an önce seçimlerin yapýlmasýný ister. Erken seçim kararýnýn açýklanmasýnýn ardýndan piyasanýn olumlu tepki vermesini de bu baðlamda görmek gerekir. Þu an siyasal kutuplaþmanýn düzeyine bakýldýðýnda da seçime katýlým yüksek bir oranda gerçekleþecektir.

KÜRT SEÇMEN NE YAPAR?

Kürt seçmenin tutumu ne olur? AK Parti ile Kürt seçmen arasýnda bir sorun var mý?

16 Nisan referandumunda “evet” çýkmasýnda Kürt seçmenin oylarý önemli bir etkendi. Þu an için Cumhur ittifakýnýn Kürt seçmenden alacaðý oylar 16 Nisan’ýn altýna düþmeyecektir. AK Parti ve Erdoðan’a karþý özellikle muhafazakar Kürt seçmenin olumsuz yöne doðru konumunun çok deðiþeceðini zannetmiyorum. Ancak, þu an için Kürt oylarýnýn yöneliminde dramatik bir deðiþikliðin olup olmayacaðýný da þimdiden kestirmek zor. Çünkü Kürt seçmende bir sessizlik var.

Bu seçimde büyükþehirlerde yaþayan Kürt seçmenin eðilimleri önemli. Çünkü büyük þehirlerde kendi ötekisi ile karþýlaþmalarý oy davranýþýnýn þekillenmesinde önemli bir unsur. Saadet Partisi ve Hüda-Par üzerinden AK Parti’ye oy veren muhafazakar Kürtlerin AK Parti’den koparýlabileceðine yönelik belli tartýþmalar var. Ancak daha Hüda-Par seçimler için kararýný tam vermiþ bile deðil.

ÖNCE ZARURÝ UYUM YASALARI ÇIKAR

Yeni sisteme geçiþ üzerine ne kadar çalýþýlýrsa çalýþýlsýn henüz bilinmeyen bir sistem. Aksayan yanlar, oturmayan noktalar olursa eðer zaten zorlu olan konjonktürde Türkiye için zafiyet oluþturur mu? Nasýl aþýlýr? Þu an uyum çalýþmalarý, yasalarý, öngörülen üzerinden deðerlendirmeniz nedir?

Seçimlere kadar zorunlu olan deðiþikliklerin bir kýsmý bir paket halinde Meclis’ten hýzlý bir þekilde geçirilecek. Mevzuatla ilgili daha çok ibare deðiþikliklerini içeren düzenlemelerin ise Meclis’ten geçirilecek bir yetki kanunu ile KHK ile düzenleneceði açýklandý. Ancak seçim öncesi zorunlu olmayan diðer deðiþikliklerle ilgili düzenlemeler seçimlerden sonra da yapýlabilecek. Seçimden sonra, Meclisin çoðunluðu ve Cumhurbaþkanýnýn ayný partiden gelmesi durumunda geçiþ sürecinde hayati bir sorun yaþanmayacaktýr. Ama bunun aksi olmasý durumunda kuþkusuz sorunlarýn çýkmasý muhtemeldir.

SEÇÝM GÜVENLÝÐÝ ÝÇÝN

Seçim güvenliði açýsýndan durum nedir?

Seçim güvenliði ile ilgili yapýlan deðiþiklikler, daha çok 7 Haziran seçimlerinde Doðu ve Güneydoðu Anadolu bölgesinde yaþanan aksaklýklarýn yaþanmasýný engellemeye dönüktü. Dolayýsýyla bu alanda yaþanan tartýþmalar doðrudan düzenleme ile ilgili deðil. Siyasi partiler sandýklara müþahitlerini düzgün olarak görevlendirmesi durumunda zaten seçimler suhuletle tamamlanacaktýr. Ama þimdiden dikkat edilmesi gereken bir husus, özellikle seçim öncesi seçim güvenliðine iliþkin yapýlan tartýþmalarý gerekçelendirmek için bazý çevreler seçim güvenliðini ihlale yönelik davranýþlar, özel video çekimleri, sosyal medya kampanyalarý düzenleme ihtimalleri vardýr. Bu konuda dikkatli olmak gerekiyor.