IRAK’TAKÝ ENKAZDAN BAÞARI ÖYKÜSÜ DOÐDU
Irak'ýn en çok yýkýma uðrayan kentlerinden Basra’nýn þekillenmesinde ciddi rol oynayan mimar Filiz Býldýr, savaþtan sonra harabeye dönen kentte pek çok bina inþa etti. Dore Mimarlýk Yönetim Kurulu Baþkaný Filiz Býldýr, Balýkesir’den okumak için geldiði Ýstanbul’da iþ kadýný oldu. Kurduðu mimarlýk þirketini yurt dýþýna açarak yakýnlarýnýn karþý çýkmalarýna ve endiþelerine raðmen risklerle dolu Irak’taki fýrsatý baþarýya çevirmek üzere yola çýktý. Amerikan hükümetinin teklifiyle askeri bir havalimaný inþaatý için Basra’ya gitti, kazandýðý güven ve baþarý ona baþka projelerin kapýsýný açtý. Otelden havalimanýna, hastaneden üniversiteye bir çok nitelikli yapýya imza atan Býldýr, þimdi de Hollandalý ortaðý ile Türkiye çapýnda otel zinciri yatýrýmý için kollarý sývadý. Filiz Býldýr’la hikayesini, baþarýya giden yolu, hedeflerini ve kentsel dönüþümü konuþtuk.
- Sizi Irak’ta geliþtirdiðiniz projelerden tanýyoruz. Ortadoðu’ya gitme fikri nereden çýktý?
Balýkesirli’yim. Ýstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlýk Bölümü’nü kazanýnca Ýstanbul’a geldim ve sonra da burada kaldým. Bazý büyük inþaat þirketlerinde profesyonel yönetici olarak çalýþtým, danýþmanlýk yaptým. Sonra 2005 yýlýnda kendi þirketimi kurdum, bir yandan çalýþtýðým þirketlere de destek veriyordum. Ciddi bir tempoda 4 yýl kadar çalýþtým. Bir süre sonra da iþime geri döndüm. Ýlk etapta Türkiye için projeler geliþtirmeye baþladýk. Sonra yurt dýþýna açýlmaya karar verdik. Ortadoðu pazarýný araþtýran ve Irak’ýn Basra kentinde ciddi bir kentsel dönüþüm fýrsatý olduðunu gördük. Riskli bir ortamdý ama bunu baþarýya çevirebilirdik.
- Basra’ya gittiðinizde nasýl bir ortamla karþýlaþtýnýz?
Pazar araþtýrmasý yaparken Amerikan hükümetinin teklifiyle askeri bir havalimaný inþaatý için Basra’ya gittik. Fikri yakýnlarýma açtýðýmda ilk baþlarda tedirgin oldular, fakat zamanla bu fikre alýþtýlar. Yeni anne olmuþtum. Basra’ya ilk gittiðimizde savaþtan çýkma bir harabe vardý. Ben o dönem Basra’da olmak için doðru zaman olduðunu düþündüm. Havalimaný inþaatýný 9 ay gibi kýsa bir sürede tamamlayýnca Basra’da iþ yapmak isteyen global firmalarýn ilgi odaðý olduk. Bölgenin en büyük makine parký ve teknik altyapýsýna sahip þirketlerden biriyiz. Avrupa, Ortadoðu ve ABD þirketleriyle ortak projeler yapýyoruz. Basra’da her 10 nitelikli projeden 8 tanesi bize ait. Bize Afganistan’dan davet de geldi ama biz dikkatimizi daðýtmak istemediðimiz için orayý tercih etmedik. Belli bir bölgede iyi iþler yapmak çok daha önemli. Bir süre sonra Türkiye’de de iþlere aðýrlýk vermek istedik.
- Projelerinize iliþkin neler söylersiniz? Ýleride konutta da yer almayý düþünüyor musunuz?
Suudi Arabistan ve Pakistan’da da iþlerimiz olacak. Oralarda üniversite kampüs projeleri var. Hollanda’da iþ yaptýðýmýz ortaklarýmýz var. Onlarla otel ve yurt binalarý geliþtiriyoruz. Hollandalý ortaklarýmýzdan biri, yeni bir otel zinciri kuracak. Biz arazi geliþtiriyoruz. Ýstanbul baþta olmak üzere Anadolu’ya yayýlmayý planlýyorlar. Bunlar þehir içi otelleri olacak, iþ dünyasýna hitap eden oteller olacak... 250 milyon dolarlýk yatýrm planlanýyor. Birkaç arsa bulduk, 6 ay içinde ilk kazmayý vuracaklar diye düþünüyorum. 100-200 odalý oteller olacak bunlar. Karaköy, Taksim, Tarihi Yarýmada öncelikli olacak. Ýstanbul’da 4-5 otelle baþlayýp Türkiye çapýnda 20 otele kadar çýkacaklarýný ifade ediyorlar. Diðer ortakla da otel konseptli yurt projeleri üzerinde çalýþýyoruz. Arþivler için bir çalýþmamýz var. Belgelerin güvenliði, korunmasý, nem, ýsý oranlarý dikkate alýnarak planlanýyor. Müze, kütüphane gibi iþlere imza atacaðýz ancak konutla ilgili bir çalýþma yapmayý düþünmüyoruz. Çünkü, konut yapan zaten çok sayýda þirket var.
- Kentsel dönüþüm...
Kentsel dönüþümle birlikte konuttan önce altyapýnýn baþtan aþaðý deðiþmesi ve yenilenmesi gerekiyor. Bozuk altyapýyla konutlarý dönüþtürmenin yeni sorunlar doðuracaðýný biliyoruz. Ýstanbul’un çarpýk yapýlaþma ve altyapý sorunu kentsel dönüþümle ikinci planda kaldý. Dönüþüme altyapýdan baþlamamýz gerekiyor. Konutlarý yenilemeden önce yollarý, yeni yapacaðýmýz alanlar için sosyal mekanlarý yeniden gözden geçirelim. Alternatif güzergahlarýn ve alt yapýnýn konut sayýsý ile orantýlý þekilde artýrýlmasý çok önemli.
- Bu plansýz yapýlanma projesi bize sorun olarak geri dönecek...
Kesinlikle... Sorunlarý yakýn gelecekte yaþacaðýz, uzaða bakmaya gerek yok. Uzun vadeli düþünmeli, trafik ve altyapý sorunlarýna göre dönüþüm sürmeli. Milyonlarca konutu kapsayan dünyanýn en büyük kentsel dönüþüm projesi sadece yerel çözümlerle deðil, topyekün bir milli planlamayla baþarýya ulaþýr.
Konut yapmadan önce altyapýyý planlamak þart
Maalesef kentsel dönüþümde hep vurgulanan altyapý dönüþümü yeni binalarda yeterince uygulanmýyor. Ýstanbul’un mahalle mahalle taranarak ilk etapta kapsamlý bir altyapý dönüþümüne tabi tutulmasý gerek. Amerika’da, Avrupa’da ve Japonya’da birçok bölge önce altyapýsý ile kurgulanýyor. Ýleriye dönük imar planlarý ile öngörüler yapýlarak hazýrlanan bu bölgeler zamanla yapýlaþýyor. Bir bölgeyi yapýlaþtýracaksak önce oraya yol, elektrik, su gitmeli, 50 yýl sonraki trafik sorunu planlanmalý, sonra konutlar yapýlmalý. Bu konutlar tasarlanýrken de insanlarýn sosyalleþebileceði ihtiyaçlarýný görebileceði lokal çözümler sunmak zorundayýz.
Ýþi býrakýp giden müteahhitler yüzünden imajýmýz bozulmuþtu
Basra’ya giden müteahhit firmalar aldýklarý inþaat iþlerini ya yarýda býrakýp þehri terk etmiþler ya da baþkasýna devretmiþler. Müteahhitlerin imajý çok bozuktu. Bu sadece firmayý ilgilendiren bir durum deðil, Türk deyince insanlarýn kafasýnda güzel bir imaj belirmiyordu. Kendimizi anlatmak zorundaydýk. Ýlk olarak iþ yapacaðýmýz ofisi inþa ettik. O dönemde Irak’ta kaos hüküm sürüyordu. Yapýlmasý gereken çok iþ vardý ama ciddi bir risk barýndýrýyordu. Bu dönemde ya riski fýrsata çevirmeliydik ya da riski almayýp geri çekilmeliydik. Aldýðýmýz iþleri zamanýnda ve en iyi kalitede verdik. Tutmayacaðýmýz sözü vermedik. Birçok projeye imza attýk, güven kazandýk. Bizi kime sorsanýz tanýr oralarda.
Kentsel dönüþüm þehirdeki fiyatlarý dengeleyecek
Kentsel dönüþümle birlikte yabancý fonlarýn Türkiye’ye yakýn ilgi göstermeye baþladýðýný da görüyoruz. Yabancýlarýn gayrimenkul talebiyle birlikte þehir merkezlerinde konut fiyatlarý aþýrý derecede arttý. Yükselen fiyatlar konut alým gücünü düþürdü. Bu da orta-orta üst sýnýfýn þehrin içinde konut alabilmesini çok zorlaþtýrdý. Üniversite mezunu çalýþan bir çift aylýk ortalama 8 bin TL kazanýyor diyelim. Bu çiftin Kadýköy’den ev alabilmesi için ortalama 750 bin lira ödemesi gerekiyor. Kazandýklarý paranýn yarýsýný bu iþe harcasalar 15 yýl sonunda evin sahibi olabiliyorlar. Orta gelir grubunun dahi alamadýðý dairelerin fiyatý çok da reel deðil. Konut sektöründe yaþanan balon bu þekilde devam edemez. Kentsel dönüþümle birlikte fiyatlarýn dengeye oturmasýný bekliyoruz” diye konuþtu.
