Optimar Araþtýrma Baþkaný Hilmi Daþdemir: Seçimin kaybedeni Kýlýçdaroðlu CHP’si

Öncelikle tebrik ederim, 24 Haziran seçim sonuçlarýný neredeyse milimetrik bildiniz.

Teþekkür ederim, iþimizi özenle yapmamýzýn bir sonucu bu. Sahadaki anketör arkadaþlarýmýzdan baþlayarak verileri kontrol eden, analizi yapan arkadaþlarýmýzla birlikte ekip olarak böyle bir sonuca imza attýk. Bu bizim için hem onur hem gurur vesilesi.

Bir iddiamýz vardý, seçimin ilk turda biteceðini söylemiþtik. Hem geçmiþ seçimlerden hem yaptýðýmýz araþtýrmalardan mütevellit dedik ki “Erdoðan’ýn oy oraný 51-53 arasýndadýr, partisinin üzerindedir”. Sonuçlar bizi haklý çýkardý. “Ýttifaklar içinde partiler arasýnda geçiþkenlik olacak” demiþtik, Cumhur Ýttifakýný tam olarak bildik, Millet Ýttifakýnda binde 1’lik bir yanýlmayla bildik, HDP de ise binde 5’lik bir yanýlma var, burada da isabet kaydettik.

HALKIN FETÖ’YE TAVRINI TESPÝT ETTÝK

Geçmiþ siciliniz nasýl?

Bu bir defa olursa tesadüf denebilir ancak 2014 Cumhurbaþkanlýðý seçiminde de en isabetli sonuç bizimdi. Biz Cumhurbaþkaný Erdoðan yüzde 53.8 demiþtik, 51.8 aldý. Ekmeleddin Ýhsanoðlu yüzde 38.4 demiþtik öyle aldý, Demirtaþ’ý yüzde 7.8 bulduk 9.7 aldý, AK Partiden Demirtaþ’a 2 puanlýk bir kayýþ oldu ama bu yayýnlanmýþ en isabetli sonuçtu. Yerel seçimlerde de benzer bir isabetimiz oldu. 17-25 Aralýk ve Gezi olaylarýnýn seçimleri manipüle, AK Parti’yi iktidardan etme amaçlý olduðunu yaptýðýmýz ankette tespit ettik. ‘Devlete sýzmýþ bir çetenin olduðuna inanýyor musunuz’ diye sorduðumuzda yüzde 50’nin üzerinde o zamanki ifadesiyle paralel yapýnýn olduðuna inanýyoruz diyordu ve oransal olarak Ýl Genel Meclisi noktasýnda da oldukça isabetliydi. Buna dayanarak “AK Parti yerel seçimlerde büyük zafer kazanacak” dedik, gerçekleþti. Þehirlerde de oldukça isabetliydi. 7 Haziran’da diðer araþtýrma þirketleriyle beraber biz de yanýldýk. Orada seçim öncesi Diyarbakýr’da patlatýlan bomba HDP seçmenini bir þekilde manipüle etmiþ oldu. 1 Kasým’da en iyi bilen ikinci araþtýrma þirketi olduk, halk oylamasýnda en iyi bilenlerden birisi olduk.

ERDOÐAN’IN ÞAHSÝ OYU HER ZAMAN YÜZDE 51-53

Sayýn Bahçeli MHP lideri olarak çýktý dedi ki “bizim Cumhurbaþkaný adayýmýz Recep Tayyip Erdoðan’dýr”. Eðer Cumhur Ýttifaký içinde olsa da adayýmýz Erdoðan demeseydi sonuç nasýl olurdu? Sonuçta evvelki seçimde çatý aday ittifakýnýn mucidiydi?

Bizim yaptýðýmýz araþtýrmalar ve öngörülerimiz hep Erdoðan’ýn þahsi oyunun yüzde 51 ile yüzde 53 arasýnda olduðunu gösteriyor. Bahçeli’nin bu çýkýþý çok deðerli ve önemli tabii, oransal olarak Erdoðan yine yüzde 51’in üzerinde oy alabilirdi ama Bahçeli’nin yaptýðý destek ve meþrutiyet AK Parti seçmeninde takdirle karþýlandý, Bahçeli önemli bir misyon yüklenmiþ oldu. Dolayýsýyla net bir þey söylemek mümkün deðil ama Erdoðan’ýn þahsi oyu yine yüzde 51 ile yüzde 53 arasýndaydý.

BAHÇELÝ’NÝN ETKÝSÝ NE OLDU?

O zaman Bahçeli’nin çaðrýsý sandýða yansýmamýþ, öyle mi?

Böyle söylemek çok doðru olmayabilir, Bahçeli’nin elbette bir yansýmasý var, Bahçeli’nin bu kararý almasý bile baþlý baþýna bir artýdýr. Bunun hiçbir etkisi olmadý demek doðru deðil.

Bu ölçülemez mi?

Varsayýmsal bir þey bu, seçime böyle gitmiþ olsaydýk ölçebilirdik. Nitekim bir önceki seçimde desteklemiyordu. Ama Erdoðan o dönemde yüzde 52 oy almýþtý. Ama þartlar deðiþti, bir vakýa. Bahçeli’nin Erdoðan ile birlikte oy potansiyeli yüzde 57’lerde hatta yüzde 60’larda bir yerde. Bu potansiyelin ortaya konulup konulmadýðý önemlidir.

MHP ÝÇÝNDEN BAÞKA BÝR PARTÝ ÇIKTI

Neden konulamadý sizce?

Çünkü MHP’nin içinden baþka bir parti çýktý. MHP içinde sert bir muhalefet vardý, partilerin tabaný birbirine yakýn olduðu için. Muhalefet döneminde taban bir þekilde Erdoðan’a karþý duruþ sergiledi. Erdoðan’ýn da MHP ve MHP’lilere karþý yapmýþ olduðu eleþtiriler vardý. Bunlarýn bazýlarý tarafýndan unutulmadýðýný, sürecin belli ölçüde birilerini etkilemediðini ya da Erdoðan’a oy vermek konusunda çekimser davrandýðýný gözlemledik.

AK PARTÝ’YÝ 7 HAZÝRAN ÝLE 1 KASIM ARASINDA BEKLÝYORDUK

Peki. AK Parti aslýnda hem kurduðu Cumhur Ýttifaký olarak genel seçimlerde hem de Cumhurbaþkanlýðý seçimlerinde 24 Haziran’ýn galibi görünüyor. Ama AK Parti’nin oyunun düþmesi þaþýrtýcý mý oldu, nasýl yorumluyorsunuz bu oraný?

Biz 7 Haziran ile 1 Kasým 2015 seçimleri arasýnda bir yerde olacaðýný tahmin ediyorduk. 1 Kasým’a doðru evrilme potansiyeli de vardý ancak MHP’ye kayma dolayýsýyla pek gerçekleþmedi. Sürpriz sayýlmaz ancak Cumhurbaþkaný Erdoðan’ýn “biz buradan gerekli mesajlarý aldýk” söylemi önemli. Çünkü AK Parti’nin yaptýðý ve yapamadýðý bir þeyler var. Nedir? Ders alma noktasýnda çok istekli deðil. Gayreti, düþüncesi var ancak hayatýn, siyasetin akýþý içinde bir kenarda unutulup kalýyor. Ama yine de kendisini yenileyebilen, kendisi ile ilgili yeni kararlar alýp sürekli yeniyi ve daha iyiyi arayan bir parti AK Parti ayný zamanda.

Cumhurbaþkanýn ‘mesajý aldýk’ cümlesinden siz ne anlýyorsunuz?

AK Parti 1 Kasým’a göre oyunu düþürmüþtür. Erdoðan’ýn oyu AK Parti’nin oyundan daha yüksektir, mesaj bu.

AK PARTÝ’NÝN KÝ RÝSKLÝ BÝR KAZANMA

Erdoðan 16 Nisan referandumundan sonra Cumhurbaþkaný olarak partisinin baþýna geçti ve ciddi eleþtiriler yaptý, müdahalelerde bulundu. Metal yorgunluðu, kibir, hatta akçeli iþlerle ilgili kararlý bir tutum aldý. Mesajlar mý yeterli olmadý, dönüþümün tamamlanmasý için vakte mi ihtiyaç var?

Dönüþüm yeterli olmadý. AK Parti’deki yöneticiler ya da teþkilatlar iþin ciddiyetini henüz tam anlayabilmiþ deðiller. Bunu bilen Erdoðan dýþýnda çok kiþi var mý bilemiyorum. Çünkü bu yarýþý bir þekilde kazanýyorsunuz. Erdoðan’ýn kazanmasýyla AK Parti de kazanmýþ oldu, her ne kadar Meclis çoðunluðu 300’ün altýna düþmüþ olsa da. Orada bir kazanma durumu var. Ama bu riskli bir kazanma. Ýlk kez (7 Haziran’dan sonra) salt çoðunluðun altýna düþmüþ durumda AK Parti. Kendini yenileme noktasýnda ciddi bariyerleri var. Bariyerleri aþmasý gerek.

GEZÝ ÖNCESÝ DÖNEME DÖNMEK MÜMKÜN MÜ?

Nedir bu bariyerler?

Aslýnda hepimizin bildiði þeyler. Bir, AK Parti geçmiþine baktýðýmýzda, Refah Partisi 90’lý yýllarda meyhanelerden oy isteyen bir geleneðe sahipti. Bunu baþlatan Erdoðan. Böyle her kesimle iletiþim kurabilme potansiyeli olan Erdoðan, þu anda belli kesimlerce kamplaþmanýn mimarý olarak gösteriliyor. Ancak Erdoðan’ýn seçimden sonra yaptýðý açýklama öyle olmadýðýný da gösteriyor. Elbette kendinize bir saldýrý olduðunda onu püskürtmek, gardýnýzý almak için birtakým hamleler yaparsýnýz. Erdoðan bu hamleleri yaptý ve Gezi olaylarýndan beri belli ölçüde bu da kutuplaþmayý saðladý. Belki siyasi olarak doðru hamle de olabilir ancak Gezi olaylarýnýn hemen öncesine yaptýðýmýz araþtýrmalarda “Hükümeti baþarýlý buluyor musunuz” diye sorduðumuzda baþarý oraný AK Parti oy oranýnýn neredeyse 10 puan üzerindeydi. 60’lar 65’ler gibi AK Parti’yi baþarýlý buluyordu araþtýrmalar, oya yansýmasa da. Gezi’den sonra AK Parti’nin baþarý oraný oyuyla ayný hizaya düþtü, hatta bir-iki puan daha aþaðý düþtüðü dönemler oldu. Bunu tekrar saðlayabilir Erdoðan. Her ne kadar belli bir kesimde Erdoðan nefreti kolay geçecek bir hastalýk olmasa da.

ERDOÐAN’IN VAKTÝ OLSA YÝNE YAPAR

Erdoðan her balkon konuþmasýnda herkesin hakkýný hukukunu koruyacaðýný, 81 milyonun Cumhurbaþkaný olduðunu söylüyor. Bu tutum partisi aracýlýðýyla hayata geçmiyor mu? Mesela meyhanelere gitmiyor mu partililer? Ýletiþim kopukluðu nereden kaynaklanýyor?

Kendisini biraz elit, üstte görme eðilimi baþladý parti yöneticilerinde. Erdoðan’ýn vakti olsa yine gider meyhanelerde insanlara birebir dokunacak hamleleri yapar, gönlünü kazanabilir. Ama Erdoðan her þeyi yapamaz. Bugün AK Parti’nin gençlik kadrolarýnda gençlerle iletiþim kurup kendilerini doðru anlatabilecek insanlar yetiþmiyor. Bunun üzerinde ciddi anlamda çalýþýlmasý gerekiyor. Çünkü gençlik kollarýnda gerçekten siyaset yapmak yerine bazý hesaplarla ya da beklentilerle orda olma durumu var. Ama aslýna bakarsanýz daha büyük bir resim var. Erdoðan’ýn ve AK Parti’nin Türkiye’yi hatta dünyayý dönüþtürebilme potansiyeli var, harekete geçirebilirse. Bu ufku, mefkureyi verebildiðinizde gençler oraya ait olduklarýný ve bir þeylerin dönüþümüne, geliþimine katký vereceklerini, yarýný inþa edecek nesil olduklarýna inanabilirler. Bunu aktarabilir AK Partili yöneticiler. Ancak öncelikle kendilerinin inanmasý, bir þeyler yapabilmesi gerekiyor.

AK PARTÝ GENÇLERÝ NASIL KAZANIR?

Ne kadar oy aldý gençlerden AK Parti sizce?

Þu an kesin bir þey söylemek mümkün deðil ama büyük bölümünü kaybettiðini söyleyebiliriz. Birçok sebebi var. Gençlik sosyal medya üzerinde ciddi anlamda manipüle ediliyor. Bombalarýn patlatýldýðý o iki seçim döneminde, Gezi’den 1 Kasým’a kadar olan süreçte bombalarýn Erdoðan, MÝT tarafýndan patlatýldýðý gibi yoðun manipülasyonlar yapýldý. Ortalama muhafazakar ailelerin çocuklarýnýn bile bir þekilde buna inanmýþ olduklarýný görüyordunuz. Biraz konuþtuðunuzda ikna edebiliyordunuz ancak algý sosyal medyada pekiþiyordu. O zamanlar doðru hamlelerin yapýlmadýðý noktasýnda ciddi veriler var.

Zamanla AK Parti içinde bir küskün grubu oluþtu bir þekilde. Tasfiye edilenler, görevi deðiþenler ya da hiç görev alamayanlar… Edindikleri iktidar alanýný AK Parti aleyhine kullandýklarý varsayýmýnýn karþýlýðý var mý sandýkta? Erdoðan’a verilen, AK Parti’ye verilmeyen oylarda küskünlerin etkisi nedir?

Çok olduðunu düþünmüyorum. Oransal olarak kayda deðer bir oranlarý yok. Küskünler deðil asýl problem kýrgýnlarda. Kýrgýn dediðimiz normal, sýradan seçmen. Bunlar neden kýrgýnlar? Bekledikleri hamleleri AK Parti’den görmemiþ olmalarý ya da yeterli bulmamalarý ya da bunda çok iþtiyak görmeme kaynaklý.

FETÖ MAÐDURLARI OY KAYBINA NEDEN DEÐÝL

Peki, KHK’larýn, ihraçlarýn, olasý maðduriyetlerin payý nedir?

Ýhraçlarýn o kadar da etkili olduðunu düþünmüyorum elbette etkisi var ancak vatandaþ FETÖ’nün, PKK’nýn ciddi tehdit olduðunu görüyor. Ayný zamanda Ýyi Parti dahil muhalefet partilerinin FETÖ konusunda, terör konusunda ciddi irade ortaya koymadýklarýný da görüyor. Erdoðan’dan baþka bu konuda mücadele eden, öne çýkan bir isim yok. Terörde zaten Süleyman Soylu’nun ayrý bir duruþu ve baþarýsý var, hakkýný teslim etmek gerek. Ama FETÖ konusundaki süreçte maðdurlarýn üzerinden yapýlan algý, maðdurlardan dolayý AK Parti’nin oyu düþtü demek yanlýþ olur. Asýl FETÖ ile mücadele noktasýnda bir adaletsizlik ya da hakkaniyetsizlik gözleniyor. Bir taraftan mesela Fetullah Gülen ile fotoðraf veren isimlerden bazýlarýnýn tekrar listede olmasý AK Parti açýsýndan ciddi handikap. Bunlar herhangi bir irtibatlarý, iltisaklarý olmayan insanlar olabilir ancak vazgeçilmez de deðiller, ön planda olmayabilirlerdi. Sonuç itibariyle samimiyet noktasýnda pekiþtirici adýmlara atýlabilse halk nezdinde daha etkili olunabilir. Diðer taraftan Erdoðan’ýn yerel siyasetçilere yapmýþ olduðu eleþtiri gibi halktan kopuk olmak, halka tepeden bakmak ya da belediyelerde yakýnlarýyla iþ yapmak ya da birtakým usulsüzlükler ve benzeri durumlarý görenler de bu noktada biraz kýrgýn.

MHP ÝLE ÝTTÝFAK KÜRT OYLARINI KAÇIRMADI

MHP ile ittifakýn özellikle Kürt oylarýnýn AK Parti’ye desteðini azalttýðý iddiasý?

Onu biz gözlemlemedik yapmýþ olduðumuz araþtýrmalarda. Minimal düzeyde etkileri vardýr ancak ayný zamanda götürdüðünden daha fazla getirisi var bu ittifakýn. MHP, AK Parti ile birlikte teröre karþý ciddi bir duruþ sergiledi. MHP’ye itiraz etme gibi bir durumu alan araþtýrmalarýnda da gözlemlerimizde de görmedik. Bu rakamlarla ortaya koyabildiðimiz bir þey deðil. MHP’nin o anlamda Kürt oylarý üzerinde olumsuz bir etkisi yok.

AK PARTÝ ÝÇÝN ASIL RÝSK YEREL SEÇÝMLERDE

AK Parti oylarýndaki düþüþ Mart 2019 yerel seçimlerinde AK Parti için risk iþareti midir?

Kesinlikle. Asýl risk orada. AK Parti için risk genel seçimler ya da Cumhurbaþkanlýðý seçimleri deðil yerel seçimler. Özellikle Ýstanbul ve Ankara gibi büyük belediyelerin kaybedilmesi büyük risktir, AK Parti için sonun baþlangýcý olabilir. Çünkü AK Parti, Refah Partisi geleneðinin devamý bir partidir ve hikayesi belediyelerdeki baþarýsýndan geliyor. Erdoðan’ýn hikayesi de oradan geliyor. AK Parti belediyelere odaklanmak durumunda. Bunu öngörerek belediyelerin deðiþmesi ya da çeþitli haklarda iddia olan ya da sýkýntýlý olan belediye baþkanlarýnýn istifasýný istedi ve bu noktada da kamuoyundan yapmýþ olduðu bu hareketten dolayý ciddi de bir destek aldý. Yani buna karþý duranlar aðýrlýklý olarak muhaliflerdi yani CHP’liler Melih Gökçek’e sahip çýktýlar anlaþýlmaz bir þekilde. Sonuç itibari ile AK Parti için asýl kýrýlma bu seçimler falan deðil asýl kýrýlma belediye seçimlerinde olabilir o yüzden AK Parti doðru isimleri aday gösterirse, o zaman kadar özellikle Ankara Ýstanbul gibi büyükþehirlerden baþlamak belediyelerdeki problemlerini ortadan kaldýrýrsa durum deðiþir.

MHP 30 YILDIR EN AZ 8.2 ALIR

Ayný çatý altýnda kalacaðý bilgisiyle AK Parti’den MHP’ye oy kaydýðý yorumunu doðrular mýsýnýz?

Belli ölçüde öyle görünmekle birlikte þu da var. Aslýna bakarsanýz MHP’nin taban oyu son 30 yýldýr 8.2’den aþaðý inmiþ deðil. 2002’de 8.4, yanýlmýyorsam 1991’de 8.2.50 yýllýk siyasi geçmiþi olan MHP’nin son 30 yýlýndaki tablo bu. Kuþaktan kuþaða aktarýlan bir gelenek var. MHP’nin içinden yeni bir parti çýksa da bittiðini söylemek mümkün deðil. Çünkü asýl o yapý.  Merkez MHP’nin kendisi. Kopan ekip de MHP’yi ele geçirip dönüþtürme arzusu içerisindeydi, MHP’yi merkeze çekmek istiyorlardý.

SÝYASETE MÜDAHALE AK PARTÝ’YE ALTERNATÝF ÇIKARMAK ÝÇÝN

Yani MHP pozisyonu terk etsin istiyorlardý, öyle mi?

Evet, þöyle basit bir mantýk yürütülecek olursa, MHP merkeze gelirse AK Parti’nin alternatifi olabilecekti. Baykal’ýn kaset komplosu, MHP’ye yapýlan kaset komplolarýnýn temel sebebi muhalefeti dizayn edip iktidara alternatif bir yapý ortaya çýkartmaktý. Bugün Kýlýçdaroðlu’nun saðdan, Ýslamcýlardan devþirdiði siyasetçilerin temel amacý da bu...

MERKEZ SAÐ ÝÇÝN ÇALIÞIYORLAR

Yeni bir merkez sað kurgulamak yani.

Diðer yandan FETÖ ele geçirebilseydi 2011’de MHP’nin merkez saða evrilmesini saðlayacaktý.

PLAN DP’NÝN ADINI ALARAK DEVAM ETMEK

Meral Akþener seçim sonrasý deðerlendirmesinde Ýyi Parti’nin merkezdeki boþluðu doldurduðunu iddia etmiþti. Bu açýklama bu projenin varlýðýna ispat mýdýr?

Tabii, ilk çýkýþlarýnda net þekilde görebiliyordum. Uzun zamandýr Ankara’da yaþýyorum, siyasetin içindeyim. Ülkücü camiayý iyi biliyorum, Milli Görüþ camiasýný da, merkez saðý da biliyorum. O hikayedeki herkesi belli ölçüde biliyor, hareketin nereye evrilmeye çalýþtýðýný da öngörebiliyordum. Binde beþ bile oyu olmayan Demokrat Parti’nin o ekipte yer almasýnýn bir sebebi var elbette. Demokrat Parti’nin Ýyi Parti ile birleþip yeni yapýnýn Demokrat Parti adý almasý istenmiþ olabilir. DP jenerik marka deðeri yüksek bir isim çünkü.

MHP KENDÝ OYUNU KORUMUÞ VAZÝYETTE

MHP içinden bir parti çýktý ve bir þekilde yüzde 10 aldý. Ama MHP de kendi oyunu korudu. Ciðer buysa kedi nerede, kedi buysa ciðer nerede durumu yani?

Þöyle: CHP’nin oyu yüzde 20 ile 25 arasýnda gidip geliyor. 15 aldýðý oldu, altýna düþtüðü oldu ama o dönemde farklý bir sol parti DSP öne çýkmýþtý. Ýyi Parti’den gelen CHP oyu var belli ölçüde. Ýlk ortaya çýktýðý dönemlerde bu oran MHP’lilerden daha fazlaydý, yüzde 60’ý CHP’li, yüzde 40’ý MHP’li diyebileceðimiz bir durumdaydý. Güneydoðudan bile sýnýrlý ölçüde Ýyi Parti’ye oy gittiðini görüyoruz. Çok kýsmi bir AK Parti oyu da olmakla birlikte Ýyi Parti’nin daha çok CHP ve MHP’den beslendiðini söyleyebiliriz. MHP’nin kendi oyu yüzde 8’lerde ise onun üzerindeki oy AK Parti’den giden oylardýr diyebiliriz. Bir öngörümüz de var. MHP’nin bölgesel oy oranlarý Akdeniz’de güçlüdür, hala koruyor hatta Doðu Anadolu’da bile 10.2’lik bir oy oraný var, Ege’de biraz düþmüþ gözüküyor -ki Ege MHP seçmeninin belli ölçüde Ýyi Parti’ye kaydýðý görülüyor. Güneydoðu Anadolu’da 7.1 oranýna sahip. Asýl belirleyici olan MHP için Ýç Anadolu ve Karadeniz’dir ve burada da oyunu büyük ölçüde koruyor.

MHP ittifak çatýsý altýnda olmasaydý barajýn üstünde kalma ihtimali var mýydý yine?

Bana göre vardý çünkü her ne kadar AK Parti seçmeni bir sinerjiyle kaymýþ olsa da söylediðim gibi MHP’nin 8.2 idi kemik oyu vardý, onun üzerinde çýkardý büyük ihtimalle.

CUMHUAR ÝTTÝFAKI MHP’YE MÝ YARADI?

MHP erken seçim çaðrýsýný da adayýmýz Erdoðan ilanýný da baraj korkusu nedeniyle yaptý ama seçim sonuçlarý ittifakýn AK Parti’ye yaradý yorumlarýna ne dersiniz?

Ýki yorum da belli ölçüde doðru ama büyük ölçüde de yanlýþ. MHP’nin taban oyunu söylemiþtim, AK Parti’nin de ittifak içindeki geçiþlerini söylemiþtim. AK Parti’nin yüzde 49 oyu kendisine mi ait o da tartýþýlabilir bir durum. 2011 ve 1 Kasým 2015’te yüzde 49 almýþ olsa da AK Parti’nin kendi oyu ne yüzde 49 ne yüzde 41-42. 46’larda 47’lerde bir yerlerdedir bana göre. Sebebi oynak oylar, geçiþken oylar. 1 Kasým’da AK Parti belli ölçüde CHP’den bile oy aldý, terör olaylarý ve benzeri gibi konularda mücadele edebilecek tek parti AK Parti olduðu için. Bir kere bu durumun tespit edilmesi lazým. AK Parti bu ittifaka girmeseydi alabileceði -yine bir varsayým- yüzde 46 civarýnda süreci tamamlayabilirdi belki MHP de 10’larda olabilirdi. Ýttifaklar seçmenin biraz daha net davranmasýný ve mesaj vermesini saðlamýþ oldu.

ÝNCE AKÞENER’DEN DE DEMÝRTAÞ’TAN DA OY ALDI

Ýyi Parti’nin oyu ile Akþener’in oyu arasýnda fark var. Yüzde 10 barajýný aþmasý bir veridir elbette ama Akþener’in oyu neden düþük sizce?

Akþener’e oy vereceðim diyenlerden bazýlarýnýn Ýnce’nin kalabalýk son üç mitingini görünce ona doðru kaydýklarýný söylemek mümkün. Ayný zamanda Demirtaþ’tan da Ýnce’ye doðru bir kayma var.

Ýyi Parti devam kararýndan bahsetti ama genel baþkan deðiþikliði olacak mý sizce?

Kaçýnýlmaz çünkü orada Ümit Özdað var, farklý bir figür, Koray Aydýn var.Milletvekillerinden kaçý onlarla hareket eder bilemem ancak Ümit Özdað’ýn Suriyelilerle ilgili yaptýðý açýklamalara, birçok konudaki duruþuna söylemine bakacak olursak milliyetçilik anlayýþýna yakýn olduðunu söyleyebiliriz.

AKÞENER DÖRT EÐÝLÝMÝ BÝRLEÞTÝRECEK BÝRÝ DEÐÝLDÝR

Ýyi Parti merkezdeki boþluðu doldurduðu iddia etti ama bu görüþün merkeze gelme ihtimali var mý?

Herkes ayný görüþü benimsemeyebilir. Orada böyle bir yaklaþýmda bir araya geldiler, partileþtiler, bu isimlerin hepsi ayrý ayrý potansiyel lider adaylardýr. Koray Aydýn teþkilatýn baþýndaydý, bu nedenle belli ölçüde etkinliði olan birisidir. Orada kendi içerisinde bir koalisyon bir konsorsiyum var. Soldan gelenler, marjinal soldan gelenler var, Kardeþ Türküler’in davulcusu var, ulusalcý isimler var.ama öte yandan 4 eðilimi de birleþtirme vasfý da olan birisi deðil Meral Akþener ya da herhangi birisi. Dolayýsýyla birçok sýkýntýsý var Ýyi Parti’nin. Deðiþim kaçýnýlmaz ama. CHP’de de Ýyi Parti’de de deðiþim kaçýnýlmaz. CHP’de daha yüksek bir potansiyel var, deðiþim olma ihtimali açýsýndan. Ýyi Parti’de de belli ölçüde. Yusuf Halaçoðlu’nun yaptýðý çýkýþ gibi yakýnda baþka çýkýþlar da görebiliriz.

KILIÇDAROÐLU ÝÇÝN YAPILAN ALGI ÇALIÞMALARI BAÞARISIZ OLDU

Kýlýçdaroðlu Gül projesi dahil, karþý ittifakýn bir anlamda þefliðini yaptý ve bir þekilde AK Parti grubunu sayýsal olarak zayýflatmayý baþardý da. Yorumunuz ne?

Kýlýçdaroðlu’nun bulunduðu yere getiriliþi bir projenin hayata konulmasýydý. Merkezden, merkez saðdan, Ýslamcý saðdan isimleri alarak partisine katmasý da böyle deðerlendirilebilir. Diðer taraftan Kýlýçdaroðlu da Ýstanbul’a Baykal tarafýndan özellikle Melih Gökçek ile yaptýðý televizyon programýnda popülaritesini arttýrýlmasý sonucunda gönderilmiþ ve öne çýkmýþtý.

Ýstanbul’da þöyle bir durum olduðunu hatýrlayalým. Bazý araþtýrma þirketleri Kýlýçdaroðlu’nu Kadir Topbaþ’ýn 10 puan üzerinde veriyordu, yanýlmýyorsam 8 puan geride bitirdi.

Orada yapýlan algý tutmadý. Genel baþkan olduktan sonraki süreçte de önce Gandi dediler,  tutmadý. Yüzde 35 veriyorlardý, yüzde 25 aldý. Yani ne Kýlýçdaroðlu’ndan Gandi, ne Demirtaþ’tan Çipraz çýkaramadýlar. Demirtaþ kulaðýný kalbini tamamen daða teslim etmiþ birisiydi. Kýlýçdaroðlu da uluslararasý þebekeler ya da istihbarat örgütleriyle birlikte hareket ettiðini düþünebileceðimiz güçlü delillerin olduðu bir isim izlenimi veriyor.

Neden böyle diye düþünürsek, Baykal’a kaset kumpasýný yapan örgütlerin CIA (ABD) ve BND (Almanya) olduðuna dair güçlü deliller var. Geçmiþte DHKPC bu tür operasyonlarda taþeron olarak kullanýlýrdý sonra FETÖ kullanýldý.

SEÇÝMÝN KAYBEDENÝ KILIÇDAROÐLU

Karþý ittifaký örgütleyen kiþi Kýlýçdaroðlu ve o yüzden mi baþarýsýz bulmadý kendini?

Kendisini baþarýsýz bulmadý, CHP’de kaybederek kazananlar var. Kýlýçdaroðlu kaybederek kazanmýþ birisiydi, Muharrem Ýnce de þu anda herhangi bir sonuç almasa da kaybederek kazanan bir figür olarak karþýmýzda. Uzun vadede Muharrem Ýnce’nin de yüksek potansiyeli olabileceðini düþünmüyorum ancak Kýlýçdaroðlu’nun önünde bir yerde. Kýlýçdaroðlu cesaretsizliðiyle Erdoðan’ýn karþýsýnda yarýþa çýkmayarak kendisini gizlerken Muharrem Ýnce ben varým, dedi. Kendini ölçtü ve partisinden 8 puan yukarýda oy aldý. Kýlýçdaroðlu’nun “seçimin kaybedeni AK Parti’dir” açýklamasýyla ciddi anlamda piþkinlik ya da yansýtma örneði göstermiþ olsa da bu seçimin en büyük kaybedeni Kýlýçdaroðlu’dur. Cesaret ortaya koyamamýþtýr. Kendi seçmenini, tabanýný belli ölçüde diðer partilere yönlendirmiþtir.

MUHALEFETÝN LÝSTESÝ AYNI MASA BAÞINDA HAZIRLANMIÞ GÝBÝYDÝ

Þunun tekrar altýný çizmek gerekir, aday listeleri sanki bir masanýn etrafýnda tüm muhalefet partileri bir araya gelmiþler de ince bir mühendislikle listelerini belirlemiþler gibiydi. CHP daha soldan isimleri partinin dýþýna itti, HDP aldý. Marjinal sol partilerin liderlerini liste baþý yaptý. Saadet Ýslamcý isimleri aldý koydu, Ýyi Parti milliyetçi isimleri aldý. Bir mühendis hassasiyetiyle hesaplanmýþ ancak bir karþýlýðýnýn olmadýðýný da görüyoruz.

Bu bir baþarý sayýlmaz mý? Erdoðan karþýtý bloðu yeni bir siyasi formatla formatlamak.  Proje buysa baþarmýþ iþte?

Bizim toplumumuz cesaret gösteren isimler liderler arkasýndan gider. Lider cesaret gösterir. Kýlýçdaroðlu lider deðildir. Cumhuriyet Halk Partisi’nin baþýna bir kaset komplosu neticesinde getirilmiþ bir genel baþkandýr. Sonraki süreçte yine bazý hamlelerle muhaliflerini uzaklaþtýrmýþ ve delege yapýsýný kendi lehine dizayn etmiþtir.

KILIÇDAROÐLU BAÞARISIZLIÐINI PERDELEMEYE ÇALIÞIYOR

CHP ile Ýnce, HDP ile Demirtaþ arasýndaki farkýn çapraz iliþkiler sonucu olduðu anlaþýlýyor. Ýnce’ye yönelen oy da çapraz iliþki þefi Kýlýçdaroðlu sayesinde geldi ise niye baþarýsýz sayýlsýn?

Kýlýçdaroðlu’nun, Ýnce’nin böyle bir sonuç alacaðýný öngördüðünü düþünmüyorum. Ama Ýnce CHP açýsýndan en iyi adaydý. Muhalefet bloðunun tek aday yerine birden fazla aday çýkarmasý en doðru hareketti. Ama Kýlýçdaroðlu’nun baþarýsýndan söz edilemez. Partisini bir yere taþýyabilmiþ olsaydý, kendisi aday olmuþ olsaydý ve yüzde 30 partisi de 28 alsaydý bu bir baþarýydý. Ancak partisi yüzde 22 almýþ, kendisine rakip olmuþ bir isim olan Muharrem Ýnce yüzde 31 oy almýþ. Bu bir baþarý deðil baþarýsýzlýktýr. Açýklamasý bir perdelemeye çalýþmasý.

CHP’DE DEÐÝÞÝM KAÇINILMAZ

Seçimden bu yana CHP tabaný ve teþkilat rahatsýz. istifa çaðrýlarý, karþýlýðýnda ihraçlar oldu. CHP’de bir lider deðiþimi bekliyor musunuz?

Bekliyorum. Bir taban hareketi olacaktýr. Delegeye hakim Kýlýçdaroðlu. Delegeyle belli ölçüde paslaþmalarý var, delege yakýnlarýnýn belediye baþkaný olmasý, milletvekili olmasý, isimlerinKýlýçdaroðlu ekibi içerisinde yer almasý sebebiyle onun yanýnda durmalarýný bekleyebiliriz. Ama CHP’nin oyunu 41 yýl sonra yüzde 30’un üzerine çýkarabilmiþ, teþkilatý hareketlendirmiþ bir isim var ve Muharrem Ýnce Cumhuriyet Halk Partisi’nin Cumhurbaþkaný adayýydý.

ÝNCE’NÝN KARTOPU KILIÇDAROÐLU’NU YUTAR

Kýlýçdaroðlu’nun genel baþkanlýk yarýþýndaki rakibi Ýnce bundan sonra ne yapacak sizce, potansiyelini ve karþýlýðýný sahada gördü, eðer CHP içinde hedefine ulaþamazsa parti bölünür mü?

Bölünürse eðer Meral Akþener’den daha iyi bir noktaya geleceði aþikar çünkü burada Ýnce’nin ölçülmüþ, yüzde 30’larla tescillenmiþ bir aþarý hikayesi var. Ancak ben bölünme ihtimalinden önce bunu parti içinde yapmak isteyeceðini düþünüyorum. Teþekkür ziyaretleri dediði bu hareketin bir süre sonra kartopu gibi büyüyüp genel merkezi yutacaðýný öngörebiliriz.

BELEDÝYE BAÞKANLIÐI ARTIK ÝNCE’YÝ KESMEZ

Þu senaryo iþler mi: Her ne kadar bu kez ortada bir seçim baþarýsý olsa da CHP’de pek çok genel baþkanlýk için mücadele etmiþ, zaman içinde sönümlenip gitmiþ pek çok isim var. Murat Karayalçýn, Ercan Karakaþ, Fikri Saðlar gibi. Þu an Ýnce vekil deðil, CHP herhangi bir parti deðil, Kýlýçdaroðlu Ýnce olayýný sönümlendirmeyi tercih ederse? Bu Kýlýçdaroðlu için bir riskse eðer, Ýstanbul Büyükþehir Belediye Baþkaný adaylýðý Ýnce için nasýl bir kariyer olur?

Seçimden bir hafta önce Ýnce’ye yakýn genel baþkan yardýmcýsýnýn Ýstanbul ve Ankara yerine Ýzmir ya da Eskiþehir belediye baþkanlýðý için pazarlýk yaptýðý gibi bir duyum almýþtým. Ama yüzde 30’lara varan bir oy oranýndan sonra oralar kesmez, hedef büyüdü. Karayalçýn hariç saydýðýnýz isimlerin halkta karþýlýðý olmadýðýný söyleyebiliriz.

HDP’YE GEÇEN CHP OYLARI ARTIK ORADA KALIR

HDP’nin bölgede oy oraný düþtü, batý illerinde metropollerde arttý. Deðerlendirmeniz nedir?

Taktiksel bir oy verme davranýþý olarak tanýmlayabiliriz çünkü HDP barajý geçmeseydi AK Parti 350-360 civarýnda bir vekil sayýsýna ulaþacaktý. AK Parti’yi zayýflatmak amacýyla CHP seçmeninin bir kýsmý gitti HDP’ye oy verdi. Partide HDP’ye Cumhurbaþkanlýðýnda Ýnce’ye verdi, ikisinde de HDP’ye veren de vardýr. Sonuç itibariyle bu durum kemikleþmeye doðru gidiyor. 7 Haziran, 1 Kasým ve 24 Haziran üç seçimde de CHP’den HDP’ye oy gidiyor ve bir süre sonra bu kiþiler kendilerini CHP’li deðil HDP’li olarak tanýmlamaya baþlayacaktýr.

O zaman 7 Haziran sonrasý Demirtaþ ve Sýrrý Süreyya Önder “emanet oylarý utandýrmayacaðýz” dediðinde Kandil’den konuþan terörist baþlarýndan biri “emanet oy falan yok” diye azarlanmýþ Demirtaþ da konuþmasýný düzeltmiþti. Üç seçimde de HDP’ye geliyorsa CHP oylarý demek ki emanet deðilmiþ, öyle mi?

Emanet olanlar var, olmayanlar da var. Üç seçimdir HDP’ye gelenler artýk HDP’lidir. Zaten psikolojide de vardýr pekiþtirme.

HDP’NÝN GERÇEK OYU DEMÝRTAÞ’IN ALDIÐIDIR

Peki HDP’nin gerçek oyu Demirtaþ’ýn aldýðý oy mudur?  

Evet. Bunu kesin olarak söyleyebiliriz. Geçmiþ oy oranlarýna baktýðýmýzda 6, 6,5, 4,5, 7, 5,6 gibi seyrediyordu. Barajý geçemez diye oy vermeyenleri de düþünürsek 7 ile 8 arasýnda bir yerdedir.  

KATLEDÝLEN AK PARTÝLÝ BAKKALIN VEBALÝ KÝMÝN BOYNUNA?

Peki bu þu mudur: Sonuçta HDP herhangi bir parti deðil. HDP-PKK iliþkisini, milletvekili isimlerinin parti genel merkezinde deðil Kandil’de belirlendiðini bilmeden HDP’nin PKK baskýsý altýnda olduðunu zannedip baðýmsýzlaþsýn diye oy verenler olabilir. Lakin HDP ve öncüllerinin asli bölgesi durumu biliyor çünkü caný çok yanýyor. Ve bu seçimlerde anlamlý ölçüde desteðini çekti HDP’den. Bölge insanýndan oluþan gövdenin üstüne oturtulan o sol kafa bölge insanýna da zulmetmiþ olur mu? Ýþte seçimden üç sonra AK Parti müþahitliði yaptý diye Aðrý Doðu Beyazýtlý, on çocuklu bir köy bakkalýný bu nedenle katletti PKK. O bakkalýn vebali kimin boynunadýr? CHP’lilr bunun ne kadar farkýnda?

Çok farkýnda olduðunu, çok da sorun ettiðini düþünmüyorum açýkçasý CHP’nin ve HDP’ye oy veren CHP’lilerin. Zaten yöneticilerinin böyle bir derdi yok. Hatta bir suçlu aramak gerekirse o suçlunun Erdoðan ve AK Parti’yi devleti suçlu olarak gösterebilirler. Üzerine sosyologlarýn sosyal psikologlarýn çalýþmasý gereken bir mevzu olarak karþýmýzda duran bir problem var.

SAADET PARTÝSÝ KENDÝNÝ ZATEN KARÞIDA KONUMLAMIÞTI

Saadet Partisi bir sapma mý yaþýyor yoksa zaten çizgisi bu muydu?

Erdoðan’ýn ortaya çýkýþýndan sonrasýna 2014’teki kýrýlma noktasýna baktýðýmýzda, sonrasýnda o zaman ki genel baþkanýn FETÖ ile aldýðý pozisyona, FETÖ medyasýna onlar lehine yaptýðý açýklamalara, daha sonra hayýr bloðu içine konumlanmalarýna baktýðýmýzda Saadet Partisi’nin zaten orada olduðunu, kendini oraya konumlandýrdýðýný görürüz. Onlarý besleyen þeyin Erdoðan’a karþý kýskançlýk duymalarý ve onu böyle ölçüde ihanet eden kiþi olarak nitelemeleri olduðunu da söyleyebiliriz.

SAADET PARTÝSÝ FETÖ OPERASYONUNA MARUZ KALMIÞ OLABÝLÝR MÝ?

Rahmetli Erbakan’ýn FETÖ’ye karþý tavrý çok netti oysa. 28 Þubat’ta FETÖ terörist baþýnýn pozisyonunu bizzat yaþadý. Erbakan’ýn vefatýndan sonrasýnda bir sapmadan söz edebilir miyiz peki? Bu sapma vefattan sonra yaþandýysa eðer diðer partilere yapýlan FETÖ operasyonlarýnýn bir benzerinin Saadet’e de yapýldýðýný düþünebilir miyiz? 

Muhtemeldir onlar her yere sýzan bir yapý, orada da olabilirler. Saadet’te ilçe baþkanlýðý yapan bir avukatýn attýðý twitler bunu doðrulayabilir mesela. O kiþiye göre devletin FETÖ ile ilgili yaptýðý her þey, Afrin operasyonu da yanlýþ, Suriye politikasý baþtan sona yanlýþ. Bu þahsýn HDP’lilerden CHP’lilerden daha ileri düzeyde bir akýl tutulmasý yaþadýðý, iki terör örgütüne de müsamahasý ortada. Temel Karamollaoðlu’ndan sonraki süreçte sanýrým Ali Aktaþ biraz daha öne çýkacak.