DSÖ'den M çiçeði virüsü için ''hedefli aþýlama'' önerisi

Harris, geçen hafta DSÖ'nün yayýlmasýný "uluslararasý öneme sahip bir halk saðlýðý acil durumu" olarak ilan etmesi ve küresel mercek altýnda olan M çiçeði virüsüne iliþkin AA muhabirine deðerlendirmelerde bulundu.

Virüsün hýzla yayýlmaya baþlamasýnýn dünyanýn gündemine oturduðunu kaydeden Harris, M çiçeði virüsünün "Klad 1 ve Klad 2" olmak üzere iki genetik türünün olduðunu kaydetti.

Harris, geçen yýl ortaya çýkan virüsün yeni türü "Klad 1b" ile ilgili endiþelerini dile getirirken, "Bu endiþelendiðimiz tür çünkü çok hýzlý bulaþýyor ve özellikle çocuklar arasýnda oldukça yüksek bir ölüm oranýna sahip. Esas endiþelendiðimiz durum çok hýzlý yayýlmasý. Bu yýl, 2023'ün tamamýnda görülenden daha fazla vaka tespit edildi. Çok hýzlý yayýlan virüs diðer ülkelere de sýçradý. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde artan M çiçeði vakalarý, daha önce hiç vaka bildirmemiþ Burundi, Ruanda, Uganda ve Kenya'ya da sýçradý." diye konuþtu.

M çiçeði virüsünün yeni türü olan Klad 1b dolayýsýyla hastalýkla ilgili daha yüksek ölüm oranlarýnýn görüldüðünü bildiren Harris, "(Ölüm oraný) Yaklaþýk yüzde 3 ve küçük çocuklar gibi gerçekten savunmasýz gruplarda bundan daha yüksek. Özellikle küçük çocuklar üzerindeki etkilerinden endiþe ediyoruz. Çatýþmalar nedeniyle yerinden edilmiþ insanlar arasýnda da hýzla yayýlýyor. Baðýþýklýk sistemleri yetersiz beslenmeden muzdarip olduðu için çok güçlü olmayan bu insanlar çok tehlikeli durumda." dedi.

Harris, çiçek hastalýðý ve HIV enfeksiyonuna yakalanmýþ bireylerin M çiçeði virüsünü daha aðýr geçirebilme olasýlýðýna iþaret ederken, bu kiþilerin ölüm riskinin daha fazla olduðunu söyledi.

M çiçeði virüsü için belirli bir tedavi olmadýðýný kaydeden Harris, virüsü yenebilecek bir antiviral ilacýn olmadýðýný ancak semptomatik tedavinin etkili olduðunu söyledi.

Harris, hastalýða yakalananlarýn ciltlerinde döküntüler olduðuna deðinirken, baþka enfeksiyon kapmasýný önlemek için kiþilerin tedaviye ihtiyacý olduðunu söyledi.

M çiçeði virüsü bulaþanlarýn ateþlerinin çýkacaðýný hatýrlatan Harris, ateþ düþürücü ve aðrý kesici ilaçlara ihtiyaç duyacaðýný belirterek hastalarýn týbbi tedavi almalarýnýn ve bu süreçte kendilerini izole edebilmelerinin çok önemli olduðunu vurguladý.

- "M ÇÝÇEÐÝ VÝRÜSÜ NEDENÝYLE BÝR KAPANMAYA ÝHTÝYAÇ YOK"

Harris, çiçek hastalýðý için geliþtirilen aþýlarýn M çiçeðine karþý etkili olduðunu kaydederek þöyle devam etti:

"M çiçeði virüsüne sahip olduðu bilinen biriyle temas kuranlara, bu temastan sonraki 4 gün içinde bu aþýlarý olmasý önerilir. Aþýlanmasý gereken bir diðer grup da salgýnýn olduðu bölgedeki saðlýk çalýþanlarýdýr. Ayrýca daha büyük risk altýnda olanlardýr. (M çiçeði virüsü için) Kitlesel aþýlama önerilmiyor. Bu çok önemli. Virüsün bulaþtýðý yerlerde hedefli aþýlama yapýlmasý gerekiyor. Þu anda zor olan, sýnýrlý olan aþýyý tedarik etmek ve onlarý salgýnýn olduðu yere ulaþtýrmak. Aþý stoklarý konusunda Kuzey Avrupa, ABD ve Japonya iyi kaynaklara sahip. Bu yüzden þu anda stoklarý olan ülkelerle ve üreticilerle üretimi artýrmak, ayrýca bu stoklarý ihtiyaç duyulan yere ulaþtýrmak için çok yakýn bir þekilde çalýþýyoruz. Bu aktif bir virüs. Kimin hasta olduðunu bildiðiniz, iyi bir temas ve izolasyon önlemleri takibi yaptýðýnýz sürece oldukça kolay bir þekilde durdurulabilir. Yani (salgýn nedeniyle) bir kapanmaya ihtiyaç yok. Ýhtiyaç olan þey, tam olarak kimin hasta olduðunu bilmeniz için çok iyi bir gözetim. Ýyi laboratuvar teþhislerine ihtiyacýnýz var, böylece kimin hasta olduðunu ve virüsün nerede olduðunu ve deðiþip deðiþmediðini takip edebilirsiniz."

M çiçeði virüsünün durumunu takip için iyi laboratuvar teþhislerine ihtiyaç olduðunu söyleyen Harris, toplumlarýn da bu hastalýkla mücadeleye katýlýmýnýn önemine iþaret etti.

Harris, aþýlamanýn yaný sýra "basit halk saðlýðý önlemleri"ne dikkati çekerek hasta ve temaslýlarýn takip edilmesi halinde, virüsün yavaþ yavaþ bitirilebileceðini söyledi.

- "M ÇÝÇEÐÝ VÝRÜSÜNÜN DÜNYAYA YAYILMASINI VE BÝR PANDEMÝYE DÖNÜÞMESÝNÝ ÝSTEMÝYORUZ

M çiçeðiyle ilgili insanlarýn "yeni bir Kovid-19 gibi süreç baþlayabilir mi?" diye tedirgin olduðunu belirten Harris, þunlarý kaydetti:

"Ýnsanlarýn Kovid-19 gibi bir durumla karþý karþýya olduðumuzu düþünerek endiþelenmelerine gerek yok. Bu çok farklý bir virüs, farklý þekilde yayýlýyor. Kovid-19 hava yoluyla bulaþýyor. M çiçeði ise esasen çok yakýn fiziksel temas yoluyla yayýlýyor. Bu yüzden fiziksel temasla ilgili yapýlan her þeyi durdurmak, aslýnda hava yoluyla yayýlan bir þeyi durdurmaktan daha kolay. Çünkü bu büyük bir kalabalýða yayýlabilir. Bu birçok toplumun karantinaya girmesinin nedenlerinden biriydi çünkü yapacak þeyleri tükeniyordu. Bu yüzden maske takmak çok önemliydi. Ancak M çiçeði virüsünün dünyaya yayýlmasýný ve bir pandemiye dönüþmesini istemiyoruz. Çünkü yine saðlýk sistemleri üzerinde baský oluþturacaktýr. M çiçeði virüsü, bir pandemiyi önlemek için uluslararasý öneme sahip bir halk saðlýðý acil durumu olarak ilan edildi."

Pakistan ve Ýsveç'in M çiçeði vakalarýný bildirdiðini belirten Harris, bu iki ülkenin de vakalarý tespit ederek hýzlý bir þekilde bildirmelerinin önemine iþaret etti.

Harris, ülkelerin M çiçeði virüsüyle ilgili durumu ve vakalarý raporlarýnda "þeffaf olmalarýnýn" bu alandaki mücadeleye katký saðlayacaðýný söyledi.

- M ÇÝÇEÐÝ VÝRÜSÜ NEDÝR?

DSÖ'ye göre, M çiçeði virüsü, Poxviridae adlý virüs ailesine ve Orthopoxvirus cinsine ait "maymun çiçeði" virüsünün neden olduðu viral bir hastalýk.

Hastalýðýn yaygýn belirtileri arasýnda yüksek ateþ, baþ, sýrt ve kas aðrýsý, lenf bezlerinde þiþlik, yorgunluk, üþüme, titreme ve ciltte su çiçeðine benzer kabarcýklar yer alýyor.

M çiçeði virüsü fare ve sincap gibi kemirgen hayvanlardan veya enfekte olmuþ bireylerden bulaþýyor.

Virüsün neden olduðu vücut döküntülerine dokunmak, bu döküntülerin bulaþtýðý giysi, çarþaf, havlu ve benzeri eþyalarý kullanmak ve vücut sývýlarýyla temas etmek en önemli bulaþ nedenleri arasýnda yer alýyor.

- AÞI FAALÝYETLERÝ

Çeþitli ülkelerin saðlýk kurumlarýnýn paylaþtýðý bilgilere göre, çiçek hastalýðýna karþý kullanýlan aþýlarýn M çiçeði virüsü için de etkin koruma saðlayabileceði ifade ediliyor.

ABD Hastalýk Kontrol ve Korunma Merkezleri'nin sitesinde, JYNNEOS aþýsýnýn M çiçeði riskini azaltmada etkili olduðu belirtiliyor. En etkili yöntem olarak 28 gün arayla iki doz uygulama tavsiye ediliyor.

Avrupa Birliði (AB) Komisyonu'nun internet sitesinde de "MVA-BN" veya "Modifiye Aþý Ankara-Bavarian Nordic", AB ve Ýngiltere'de onaylý tek M çiçeði aþýsý olduðu ifade ediliyor. Bu aþýnýn ABD ve Ýsviçre'de JYNNEOS, Kanada'da IMVAMUNE ismiyle pazarlandýðý belirtiliyor. Aþý 18 yaþ ve üstü kiþiler için kullanýlabiliyor.

Avustralya Saðlýk Bakanlýðýnýn internet sitesinde de M çiçeðine karþý JYNNEOS ve ACAM2000 aþýlarýnýn kullanýlabileceði belirtiliyor. ACAM2000'in 12 aylýktan küçük bebekler için kullanýmýnýn uygun olmadýðý aktarýlýyor.

DSÖ, 9 Aðustos'ta aþý üreticilerine yaptýðý çaðrýda acil kullaným listesine yönelik sürecin baþlatýldýðýný duyurdu. DSÖ, ayrýca iki aþýnýn Acil Kullaným Listesi için deðerlendirildiðini duyurmuþtu.