Dünyada 27 tane var! Ýngiltere'den uçarak gelen 'efsane' 70 yýl sonra yeniden Türkiye'de

Türk Hava Kuvvetleri'nin kare fors amblemiyle donatýlarak 1954 yýlýna kadar 'avcý uçaðý' sýfatýyla vatan savunmasýnda kullanýlan 1945 model Spitfire Mk9 savaþ uçaðý, 70 yýlýn ardýndan yeniden Türkiye'ye döndü. Dünyada uçar vaziyette 27 uçaktan biri olan Spitfire Mk9, Türkiye'nin ilk akrobasi pilotu Ali Ýsmet Öztürk'ün giriþimleriyle tarihe tanýklýk eden uçaklarýn yer aldýðý Sivrihisar Havacýlýk Merkezi'nin Hava ve Uzay Müzesi'nin envanterine eklendi. 70 yýl sonra Türkiye'deki ilk uçuþu Ýngiliz pilot Edward Yard ile yapan 'efsane uçak' ilgiyle izlendi.

1945 model Spitfire Mk9 savaþ uçaðý, Ýngiltere'de üretildikten kýsa bir süre Türk Hava Kuvvetleri tarafýndan alýnarak 1954 yýlýna kadar 'avcý uçaðý' sýfatýyla vatan savunmasýnda kullanýldý. Spitfire Mk9 savaþ uçaðý, o dönem Türk Hava Kuvvetleri'nin kullandýðý kare fors amblemleriyle donatýldý, daha sonra Ýngiltere'ye gönderildi. Hava savunmasýnda kullanýldýðý yýllarda avcý uçaðýnýn pilotluðunu, Türkiye'nin ilk jet pilotlarýndan biri olan ve Türk Hava Kuvvetleri'nin halk arasýnda 'Uçan Kuðular' olarak bilinen ikinci akrobasi takýmý Milli Akrotim'in kurucusu olan Necati Artan yaptý.

70 YIL SONRA ESKÝÞEHÝR'DE

2015 yýlýnda hayatýný kaybeden Necati Artan'ýn Türkiye'nin ilk profesyonel sivil akrobasi pilotu olan öðrencisi Ali Ýsmet Öztürk, dünyada uçar vaziyette olan 27 uçaktan biri olan 1945 model Spitfire Mk9 savaþ uçaðýný 70 yýllýk aradan sonra yeniden Türkiye'ye getirdi. Sivrihisar Havacýlýk Merkezi'nin M.S.Ö. Hava ve Uzay Müzesi envanterine katýlan uçak için özel program düzenlendi. Sivrihisar Necati Artan Tesisleri'ndeki programda emekli Hava Orgeneral Abidin Ünal, emekli Orgeneral Ergin Celasin, emekli Korgeneral Þevket Dingiloðlu, Lüksemburg Büyükelçisi George Faber, Bulgaristan Büyükelçisi Anguel Christof Tcholakov, Necati Artan'ýn kýzý Necef Artan Yüksel, Türkiye'nin ilk kadýn profesyonel akrobasi pilotu Semin Öztürk Þener ile çok sayýda davetli yer aldý.

'ÝÇÝMDEKÝ AZÝM, ISRAR VE ASLA VAZGEÇMEME ARZULAR, O FOTOÐRAFLA AÞILANDI'

Türkiye'nin ilk profesyonel sivil akrobasi pilotu Ali Ýsmet Öztürk, hocasý Necati Artan'ýn 27 Aralýk 1951'de ilk yalnýz uçuþtan sonra çekilen 1945 model Spitfire Mk9 savaþ uçaðýnýn fotoðrafýný kendisine hediye ettiðini ifade ederek, "Necati Artan, 27 Aralýk 1951'de Spitfire tayyaresi ile ilk uçuþunu Merzifon Hava Üssü'nde (4. Üs) 141. Filo'da yapmýþtýr. Spitfire tayyaresinde ilk defa uçmak ve yere sað salim inmek, o günler için çok büyük bir pilotaj baþarýsýydý. Zira bu uçaklarda çift kumanda eðitimi bulunmuyordu. Baþka bir uçakta temel uçuþ eðitimi görmüþ ancak Spitfire ile hiç uçmamýþ öðrencilere, hocalar yerde Spitfire'ý nasýl uçuracaklarýný tarif ediyor sonra onlarý ilk uçuþa gönderiyorlardý. Necati Artan hocam tarifi olmayan o aný bizzat yaþayýp, sað salim indikten sonra ilk iþ olarak bana hediye ettiði fotoðrafý çekmiþti. Üzerinde de kendi el yazýsýyla bana hitaben 'Ýlk uçtuðum harp tayyaresi Spitfire anýsýna, onun uçuþ aþkýna armaðan ediyorum' yazdý. Onun adýna çok önemli bir aný, ölümsüzleþtiren bir fotoðraftý ve aslýný bana hediye etmiþti. O zaman 22 yaþýndaydým. Böylesine büyük bir iltifat ve belki de sonraki yýllarda uçuþ hayatýmýn tamamýnda içimdeki azim, ýsrar ve asla vazgeçmeme arzularý, o fotoðrafýn nezdinde bana aþýlanmýþ oldu" dedi.

'BU PROJE GERÇEK OLMAK ÝÇÝN TAM 38 SENE BEKLEDÝ'

Uçuþ hocasý Necati Artan'a teþekkür için Spitfire uçaðýyla ilgili uzun süre düþündüðü projesini 38 yýl sonra gerçekleþtirdiðini anlatan Öztürk, "Muhterem hocama kuru bir teþekkür deðil, ama çok büyük bir havacýlýk baþarýsý vermek en güzel anlamlý þükran olurdu diye düþündüm. Bir Spitfire tayyaresini yine Türkiye'miz semalarýnda uçmasý için bir proje baþlatacaktým. Bunun çok anlamlý bir þükran olacaðýný düþündüm. Bu proje gerçek olmak için tam 38 sene bekledi. Spitfire tayyaresi, müzedeki uçaklar içinde anlattýðým hikayesiyle bambaþka bir yerdedir. Bundan böyle Türk Hava Kuvvetleri tarafýndan yýllarca vatan savunmasýnda kullanýlmýþ Spitfire uçaklarýndan biri, tarihi tarihin tozlu sayfalarýna inat yine Türkiye'miz semalarýnda yer alacak" diye konuþtu.

Açýlýþ konuþmalarýnýn ardýndan Necati Artan'ýn kýzý Necef Artan Yüksel uçak üzerindeki kýrmýzý örtüyü kaldýrýrken, 1945 model Spitfire Mk9 tek kiþilik savaþ uçaðý Ýngiliz pilot Edward Yard tarafýndan kaldýrýldý. Ýngiliz pilotun 1945 model uçakla yaptýðý gösteri ilgiyle izlendi. Programa katýlanlar efsane uçakla hatýra fotoðrafý çekildi.

'DÜNYADA 27 TANE VAR'

Sivrihisar Havacýlýk Merkezi Organizasyon Komitesi Baþkan Yardýmcýsý Iþýl Görenoðlu, 1945 model Spitfire Mk9 savaþ uçaðýndan dünyada 27 tane olduðunu belirterek, "Müzemizde bir ilk daha yaþandý. 1945 model Spitfire Mk9 savaþ uçaðý daha önce Türk Hava Kuvvetleri'nde kullanýlan fakat 70 yýldýr ülkemiz semalarýnda yer almamýþ olan bir uçak; yeniden Türkiye'ye döndü. Onun müzenin envanterine katýlým töreni düzenlendi. Müzemiz bilindiði gibi Türkiye'de ilk ve tek uçan müze. Ýçerisindeki tarihi hava araçlarýnýn hepsi uçar durumda ve müzemizde birbirinden deðerli birçok tarihi hava aracý var. Spitfire da müzemizdeki yerini aldý. 1945 model Spitfire Mk9 savaþ uçaðýndan þu anda dünyada uçar vaziyette 27 tane var. Birinin Türkiye'de olmasý da bizim için büyük bir gurur" dedi.

TARÝHE TANIKLIK EDEN UÇAKLAR MÜZEDE

Sivrihisar Havacýlýk Merkezi'nin M.S.Ö. Hava ve Uzay Müzesi envanterinde 9 dalda Oscar ödülü alan 'Ýngiliz Hasta' filmindeki Tiger Moth, Vietnam'da isabet alan 'gazi' unvanlý UH-1H helikopteri ile dünyayý dolaþan en yaþlý uçak olarak bilinen, dünya savaþýnda bombardýman uçaðý olarak kullanýlan 1940 model Douglas DC-3 yolcu uçaðýnýn yaný sýra 1940 ve 1943 Boeing Stearman A75N1/PT-17, 1944 North American P-51D Mustang, 1950 Cessna 195A Businessliner, 1953 North American T-6G Texan, 1955 North American Aviation T-28 B Trojan ve 1957 Antonov An-2 Annie/Annushka yer alýyor. Hava araçlarý, her yýl çeþitli zamanlarda düzenlenen havacýlýk etkinliði ve gösterilerinde aktif uçuþlara katýlýyor. (DHA)