Türk mühendisler geliþtirdi! 2,5 tonluk dev 20 kere ateþlendi
Dünyadaki en büyük sonda roketlerinden biri olan Sors, Türk mühendislerce geliþtirildi. 630 milimetre, 2,5 tonluk Sors'un bugüne kadar 20 kere fýrlatýldýðý belirtildi.
DeltaV Uzay Teknolojileri AÞ Genel Müdürü Mehmet Kahraman, 630 milimetre, 2,5 ton aðýrlýðýnda bir sonda roketini bugüne kadar 20 kere fýrlattýklarýný belirterek, "Bu bize þunu saðladý, birincisi, personelimize çok ciddi bir uçuþ kabiliyeti kazandýrdý. Bir diðeri, ülkemizde kriyojenik manada uçuþ komponentleri geliþtirebilen bir firma oluþtu." dedi.
Anadolu Ajansýnýn (AA) global iletiþim ortaðý olduðu TEKNOFEST Adana, T3 Vakfý ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlýðýnýn ana yürütücülüðünde, kamu kuruluþlarý, teknoloji devleri, üniversiteler ve medya kuruluþlarýnýn da aralarýnda olduðu 128 kurumun katýlýmýyla Adana Havalimaný'nda gerçekleþtiriliyor.
Etkinlik kapsamýnda AA muhabirinin sorularýný yanýtlayan Kahraman, TEKNOFEST'te sergiledikleri Sors isimli sondanýn bu sýnýftaki dünyadaki en büyük sonda roketlerinden biri olduðunu söyledi.
Kahraman, roketi 2019'da geliþtirmeye baþladýklarýný, bir sene içinde ilk fýrlatmasýný yaptýklarýný dile getirerek, þunlarý kaydetti:
"Parafin bazlý yakýt kullanýyoruz. Alüminyum tankýn içinde de sývý oksijen var. Kriyojenik, eksi 183 derecede tankýn içinde bulunuyor ve eksi 183 derecedeki sývý motora enjekte edilerek yanma ve buna baðlý da itki üretimi oluyor. Bu sistemde biz ne yaptýk? 100 kilometre irtifa üzerine sonda atýþlarý yaptýk ve bugüne kadar da 20 fýrlatmasý yapýldý. Bunlarýn her birinin farklý farklý objektifleri vardý. Günün sonunda da aslýnda uzay projelerimizde faydalý yük kompartmaný içinde, uzay ortamýnda ayýrýp uzay içi ateþlemeler, testler, deneyler ya da komponent doðrulamalarý yaptýk.
Bu çapta, 630 milimetre, 2,5 ton aðýrlýðýnda bir sonda roketini bugüne kadar 20 kere fýrlattýk. Bu bize þunu saðladý, birincisi, personelimize çok ciddi bir uçuþ kabiliyeti kazandýrdý. Bir diðeri, ülkemizde kriyojenik manada uçuþ komponentleri geliþtirebilen bir firma oluþtu. Bu açýdan da Türkiye'de tekiz. Bir diðeri, ülkemizde ilk kriyojenik sývý beslemeli roket test altyapýlarýnýn kurulumu bu sayede gerçekleþmiþ oldu. DeltaV bu alanda Türkiye'deki ilk ve tek firma."
- "TÜRKÝYE'DEKÝ ÝLK TURBO POMPAYI YERLÝ OLARAK KISA SÜREDE GELÝÞTÝRDÝK"
Kahraman, sývý oksijeni roketçilik manasýnda Türkiye'de kullanan tek firma olduklarýna dikkati çekerek, roketten elde ettikleri tecrübeyi yeni projelerinde kullanacaklarýný kaydetti.
Halihazýrda uzay alanýndaki Ay'a sert iniþ yapacak olan Türkiye Uzay Ajansý'nýn (TUA) baþkanlýðýnda yaptýklarý projelerindeki uzay içi itki sistemine deðinen Kahraman, "Bunun küçük bir minyatürünü roketin ucuna yerleþtirip faydalý yük olarak uzay ortamýnda testler yaptýk. Bunu aslýnda þu amaçla kullanýyoruz. Deneysel testler uzay ortamýnda mikrograviti ya da düþük basýnç, vakum testlerinde sistemler ateþliyor mu, çalýþýyor mu? Bunlarýn hepsini burada görebiliyoruz. Dolayýsýyla bu çok ciddi bir geliþtirme platformu da bir yandan." diye konuþtu.
Kahraman, günün sonunda bunu ticari hale de çevirip dünyada ticari sonda, uzay fýrlatmalarý yapan bir platform olarak kullanacaklarýný ifade etti.
Ýlerleyen yýllarda pompa beslemeli versiyonlarýný yapmayý düþündüklerini aktaran Kahraman, Türkiye'deki ilk turbo pompayý DeltaV mühendislerinin yerli olarak kýsa süre içinde geliþtirdiðini anlattý.
Kahraman, "Kalifikasyon testleri tamamladý ve ilerleyen aþamalarda da bu çaptaki roketlerde kullanmayý düþünüyoruz. Bunlar niçin önemli? Uzaya eriþimde basýnç beslemeyle deðil, turbo pompa beslemeli sistemler yapýyor olmanýz bir zorunluluk aslýnda. Biz bu zorunluluðun temeli olan, yani bu sistemlerin kalbi olan turbo pompayý DeltaV'de geliþtirdik ve niyetimiz ilerleyen projelerimizde bu turbo pompalarý kullanmak." dedi.
- "ASIL AMACIMIZ TÜRKÝYE'NÝN UZAY ALANINDA DÜNYAYA CÝDDÝ BÝR OYUNCU OLDUÐUNU DUYURMAK"
DeltaV Uzay Teknolojileri AÞ Genel Müdürü Kahraman, Cumhurbaþkaný Recep Tayyip Erdoðan'ýn açýkladýðý Uzay Yol Haritasý Programý'nda önemli bir sorumluluða sahip olduklarýný kaydederek, bu kapsamda Hibrit Ýtki Sistemi'ni (HÝS) geliþtirdiklerini söyledi.
Kahraman, "Uzay içi bir itki sistemi yapýyoruz ve bunla da aslýnda Ay'a sert iniþ yapacak olan sistemi, yani uzay aracýný yönlendiren, enerjilendiren, bir yörüngeden baþka bir yörüngeye transfer etmesini saðlayan, aslýnda bir uzay içi transfer aracý yapmýþ oluyoruz. Neden kritik? Halihazýrdaki büyük uydularda hidrazin bazlý sývý-sývý uzay içi itki sistemleri kullanýlmakta. Bunlar hem çok maliyetli hem de toksik ve kanserojen sývýlar kullanýlýyor. Dolayýsýyla kullanýmý zor, maliyeti çok yüksek." ifadelerini kullandý.
Asýl gayelerinin HÝS'i Ay'a sert indirerek Türkiye'nin bu alanda dünyaya ciddi bir oyuncu olduðunu duyurmak olduðunun altýný çizen Kahraman, þöyle devam etti:
"Ayný zamanda da biz buna uzay ortamýnda bir tarihçe kazandýrýp dünyaya bu ürünü ticari olarak da satmak istiyoruz. Dolayýsýyla uzay alanýnda da ciddi bir atýlýmýmýz olduðunu söyleyebilirim. Aslýnda baktýðýmýzda bir diðer konu da þu, savunma sanayi alanýnda yaptýðýmýz iþler. DeltaV, hibrit yakýt roket motorlarý yapýyor ve bu alanda da dünyada teknolojik altyapý olarak baktýðýmýzda en güçlü birkaç þirketten birisi olduðunu rahatlýkla bu iþin baþýndaki kiþi olarak söyleyebilirim. Yaptýðýmýz özgün teknolojiler aslýnda bu iþin pratik uygulamalarda kullanýmýnýn önündeki engelleri de birer birer aþabilmemizin imkanýný saðlamýþ durumda. Bu sayede biz ülkemizdeki ilk süpersonik hedef uçaðýný aslýnda bir sene gibi bir sürede yaptýk ve ilk fazýný baþarýyla kapattýk."
Kahraman, maliyet etkin, güvenilir ve son derece emniyetli sistemleri hem uzay hem de savunma alanýnda geliþtirme ve kullanýcýlarýn hizmetine sunmak niyetinde olduklarýný da sözlerine ekledi.
